Krispy's Blog

Vandaag heerlijk in de zon gezeten en een berg achterstallige kranten en tijdschriften weggewerkt. In M (het maandblad van NRC-Handelsblad) van augustus stond een interview met Edgar Most. Een van de weinige bankiers uit de DDR die ook na de Wende als bankier werkzaam is gebleven. Het interview bevat zinnige opmerkingen over het beteugelen van het kapitaal om te zorgen dat het maatschappelijk nuttig aangewend wordt.

Vooral in het licht van de recente koersdalingen worden die opmerkingen interessant. De afgelopen dagen hebben overheden in Japan, Europa en de Verenigde Staten via hun centrale banken op ongekende schaal staats ondersteuning verstrekt aan de private sector. In twee dagen tijd is er voor zeker 326 miljard dollar het monetaire systeem in gepompt om schaarste aan geld tegen te gaan. Er zijn dagen dat ik het niet op mijn bankrekening heb staan. Aan het eind van de dag leek gisteren de rust op Wall Street terug te keren. De grote vraag is echter voor hoelang.

De afgelopen jaren heeft een steeds groter deel van het bedrijfsleven onder druk van hedgefondsen en private equity gekozen voor een scherpere financiering, oftewel een groter deel vreemd vermogen (geleend geld) en minder eigen vermogen. Ook hebben bedrijvenopkopers als KKR en Blackstone de overname van bedrijven veelal zeer scherp gefinancierd, met veel vreemd vermogen. De laatste schatting die ik las is dat er voor zo’n 250 miljard dollar aan herfinanciering van dergelijke bedrijven vast zit bij zakenbanken. Deze weten geen afnemers meer te vinden voor de leningen, nu institutionele beleggers meer rendement eisen op de leningen dan KKR, Blackstone en consorten wensen te betalen. Onder de Nederlandse bedrijven waar herfinanciering niet gelukt is bevind zich bijvoorbeeld Maxeda (het voormalige KBB).

Het pompen van extra geld in de financiële markten om systeemfalen te voorkomen geeft een vreemd gezicht: private equity, hedgefondsen en zakenbanken (de vrije cowboys van de markteconomie, degene die vaak het hardst roepen dat de overheid terughoudend moet zijn) die bang om hun billen te branden naar de staat kijken om in te grijpen. Of zoals de NRC in het hoofdcommentaar van vandaag schrijft:

De financiële markten, de kampioenen van het ongebreidelde kapitalisme, konden zich in de afgelopen twee dagen op de onvoorwaardelijke steun van de overheid verheugen.

Een heel ander probleem voor de komende tijd vormt China. China heeft in korte tijd tot 2 keer toe gedreigd om op grote schaal Amerikaanse staatsobligaties te verkopen als de VS importheffingen gaat leggen op producten uit China. Het Japanse alternatief van vrijwillige exportbeperking is voor China nog geen optie, omdat ze buiten Lenovo en Huawei weinig echte merkfabrikanten hebben die populair zijn buiten China. Een deal met vrijwillige handelsbeperkingen voor bepaalde producten, zoals Japan in de jaren ’80 van de vorige eeuw afsprak met de VS is dan lastig.

De Japanse autofabrikanten hebben daar toentertijd overigens goud geld mee verdiend. De vraag naar Japanse auto’s daalde namelijk niet, het aanbod wel: kortom hogere prijzen en extra winst voor Japanse fabrikanten. Met die winsten werd onderzoek gefinancierd, waarmee de technische voorsprong werd uitgebouwd, en er werden fabrieken mee opgezet in de VS om de vrijwillige importbeperking te omzeilen.

Al met al denk ik dat dit het best wel eens een hete herfst kan worden, niet door stakingen van de productiefactor arbeid, wel door de problemen op de kapitaalmarkt. Zoals Sherry Cooper, hoofdeconoom van BMO Capital Markets in Toronto, stelt over het handelen van de Fed-voorzitter:

Ben Bernanke moet zich voelen als de kapitein van de Titanic. Hij weet dat het schip een ijsberg heeft geraakt, maar door de mist kan hij niet zien hoe erg de schade is.

Conclusie van de afgelopen dagen lijkt in ieder geval te zijn dat ook vrije kapitaalmarkten niet zonder toezichthouders en overheidsingrijpen kunnen.

Bronnen:
AEX is de winst van dit jaar al kwijt, NRC, 11 augustus 2007
BNR Nieuwsradio – China dreigt met dumpen obligaties VS, 9 augustus 2007
nrc.nl – Opinie-Hoofdartikelen – De lessen van de crisis, NRC, 11 augustus 2007