Elke mening telt, maar telt elke mening…
ExxonMobil en Chevron hebben goede kwartaalcijfers bekend gemaakt, toch dalen de aandelenkoersen. Jim Cramer, presentator van Mad Money on CNBC, stelt:
I’m done with fossil fuels. They’re done. They’re just done. (…) We’re seeing divestment all over the world. (…) We’re in the death knell phase (…) This is the other side of Tesla. (…) These are tabacco, we’re not gonna own them any more.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
De uitspraak van de Nederlandse Hoge Raad in de klimaatzaak die Urgenda tegen de Nederlandse overheid had aangespannen leverde wereldwijd publiciteit op. Sinds 2015 loopt er een soortgelijke zaak in de VS. Een groep van 21 kinderen was van mening dat het beleid dat voormalig president Obama voerde om de nationale fossiele energiewinning te verhogen hun recht op een veilig klimaat op het spel zette. De kinderen klaagden de federale overheid aan.
Obama en President Trump hebben de afgelopen jaren hun best gedaan het niet tot een inhoudelijke behandeling van de zaak te laten komen. In een uitspraak van het Ninth Circuit Court of Appeals wordt de zaak door de rechters afgewezen.
De rechters waren het er alle drie over eens dat klimaatverandering een urgent, bedreigend probleem is, maar oordeelden dat de eisers, die tussen de 8 en 19 jaar oud waren toen de zaak werd aangespannen, geen grond voor de aanklacht hadden. Het zetten van klimaatdoelstellingen is volgens de rechters aan de wetgevende macht. In het vonnis stellen de rechters:
The panel reluctantly concluded that the plaintiffs’ case must be made to the political branches or to the electorate at large.
De uitspraak betekent een tegenslag voor klimaatactivisten. De uitspraak was niet unaniem. In het meerderheidsoordeel geeft rechter Andrew Hurwitz toe dat de klimaatrisico’s groeien en dat jongeren de ergste gevolgen ondervinden van stijgende gemiddelde temperaturen, zoals teeds destructievere overstromingen en branden:
In the mid-1960s, a popular song warned that we were ‘on the eve of destruction,’” he wrote. “The plaintiffs in this case have presented compelling evidence that climate change has brought that eve nearer.
Ook geven de rechters aan dat de jongeren overtuigend hebben aangetoond dat de federale overheid niet enkel gefaald had bij het terugdringen van de CO2 emissies, maar ook actief de ontwikkeling van fossiele brandstoffen had bevorderd.
Een van de drie rechters, Josephine Staton, is het niet eens met het meerderheidsoordeel en stelt in haar minderheidsstandpunt:
It is as if an asteroid were barreling toward Earth and the government decided to shut down our only defenses. Seeking to quash this suit, the government bluntly insists that it has the absolute and unreviewable power to destroy the Nation.
De advocaten van de jongeren geven ook aan dat de zaak voor niet is afgedaan met deze uitspraak. In een verklaring stellen ze:
The Court recognized that climate change is exponentially increasing and that the federal government has long known that its actions substantially contribute to the climate crisis. Yet two of the judges on the Panel refused to set the standard for redressing the constitutional violation, to protect our Nation’s children.
Daarnaast lopen er inmiddels diverse soortgelijke zaken in verschillende staten. Ook rechtenstudenten beginnen zich met de zaak te bemoeien. Recent is een groep studenten begonnen met druk uitoefenen op advocatenkantoren die fossiele energiebedrijven vertegenwoordigen in klimaatzaken. Ze roepen de advocatenkantoren op om zich terug te trekken en mede-studenten om niet voor de betreffende advocatenkantoren te gaan werken. Daarmee volgen ze de strategie van Australische ingenieurs.
Een andere tegenslag voor klimaatactivisten is dat de openbaar aanklager van New York haar zaak over misleiding en fraude tegen Exxon verloor. De openbaar aanklager van New York was van mening dat Exxon beleggers had misleid over de effecten van klimaatverandering op de waarde van het bedrijf en haar bedrijfsactiviteiten. De rechter ging hier in december niet in mee. De openbaar aanklager van New York heeft inmiddels laten weten niet tegen de uitspraak in beroep te gaan.
Met het winnen van bovenstaande zaken zijn de zorgen van de fossiele industrie over klimaatzaken niet weg. Verschillende staten en steden werken nog steeds aan rechtszaken tegen de olie-, gas- en kolenindustrie. Uit Amerikaanse wob-verzoeken komen daarbij inmiddels ook e-mails boven tafel die vragen oproepen over de rol van het Ministerie van Justitie. De mails suggereren dat er afstemming heeft plaatsgevonden tussen de olie- en gasindustrie en het ministerie van Justitie over de inbreng van de federale overheid in de rechtszaken van verschillende staten tegen de olie- en gasindustrie. Soortgelijke contacten zijn er niet geweest met de staten die de rechtszaken hebben aangespannen.
Tegelijkertijd laten de rechterlijke uitspraken in de VS zien dat het ook na de uitspraak van de Nederlandse Hoge Raad in de klimaatzaak afwachten is hoe rechters in andere landen in soortgelijke zaken zullen vonnissen.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
De wereldwijde auto-industrie heeft te maken met een terugval van de vraag naar auto’s. LMC automotive heeft zijn rapport met wereldwijde verkoopcijfers vorige week gepubliceerd, hieruit blijkt een daling van het totaal aantal verkochte auto’s van 94,4 miljoen in 2018 naar 90,3 miljoen in 2019. Dat is een daling van 4%. LMC heeft de data niet uitgesplitst naar brandstofvoertuigen en elektrische auto’s. Cleantechnica houdt deze gegevens wel bij en op basis van gegevens van de 3 grootste markten (China, Europa en de VS) en schattingen voor de overige markten komen ze uit op een stijging van de verkoop van elektrische auto’s met 9,5% (volledig elektrische en hybrides). Het aantal verkochte brandstofauto’s is volgens deze zelfde schatting wereldwijd gedaald met 4,7%.
De Chinese markt blijft de lastigste markt voor verkopers van brandstofauto’s (benzine, diesel en lpg). De verkoop van brandstofauto’s daalde in China met bijna 8,4% ten opzichte van 2018. De verkoop van elektrische auto’s liep met 4% terug, doordat de Chinese overheid haar stimuleringsbeleid bijstelde. Ondanks de daling van de verkoop van elektrische auto’s steeg hun marktaandeel van 4,5% naar 4,7%.
In de VS daalde de verkoop van brandstofauto’s met 1,1%, de verkoop van elektrische auto’s daalde nog harder met 8,9%. Volgens Cleantechnica ontbreekt het in de VS aan een aantrekkelijk en betaalbaar aanbod van elektrische auto’s. Zo waren de Hyundai Kona EV, de Kia e-Nero en de MG ZS EV in 2019 nog niet verkrijgbaar in de VS. Het beeld wordt verder vertekend doordat Tesla eind 2018 zoveel mogelijk Model 3’s afleverde in de VS om eigenaren van de belastingvoordelen te laten profiteren.
In Europa steeg de verkoop van brandstofauto’s met minder dan 0,1%, voornamelijk door een piek in de verkopen in het vierde kwartaal. Deze piek kan te maken hebben met de strengere CO2 eisen aan autofabrikanten die vanaf dit jaar gelden. De verkoop van elektrische auto’s lag veel hoger met een stijging van 43%. Het marktaandeel van elektrische auto’s komt daarmee uit op 3,8%. Waarmee het marktaandeel van elektrische auto’s in de EU het marktaandeel in China begint te naderen.
Ondanks het terugschroeven van de voordelen voor elektrisch rijden in bv. Nederland is de verwachting dat de verkoop in de EU in 2020 zal stijgen. Autofabrikanten moeten er vanaf dit jaar voor zorgen dat alle auto’s van hun bedrijf die in 2020 in de EU nieuw worden verkocht samen niet meer dan 95 gram CO2 per kilometer uitstoten. Bij een hogere uitstoot volgen boetes. Fiat Chrysler heeft bij Tesla al CO2 rechten gekocht om de boetes te ontlopen. De toenemende populariteit van SUV’s, die meer CO2 uitstoten per kilometer, en de invoer van de nieuwe testcyclus na het dieselgate schandaal maken het voor autofabrikanten niet gemakkelijker.
De grootste autofabrikanten van Europa gaan hun doelstellingen waarschijnlijk niet halen en kunnen boetes tegemoetzien met een totale waarde van 14,5 miljard euro of meer. PA Consulting, de internationale innovatie- en transformatieconsultant, concludeert dit in zijn jaarlijkse vooruitblik op de prestaties van autofabrikanten ten opzichte van de verplichte Europese CO2 emissiedoelstellingen. Volkswagen kan, mede dankzij de hoge verkoopcijfers in Europa, een boete van zo’n 4,5 miljard euro verwachten. Geld dat niet gestoken kan worden in voorkomen dat het bedrijf de nieuwe Nokia wordt. Maar ook andere merken die voorheen goed op koers lagen, zoals Renault-Nissan-Mitsubishi, Volvo en Jaguar Land Rover, liggen niet langer op schema. Zelfs Toyota, de marktleider in hybride voertuigen, zal volgens de voorspellingen de doelstellingen niet gaan halen. Verschillende autofabrikanten hebben inmiddels hun vergoedingen aan dealers aangepast om hun dealers te stimuleren meer CO2 arme modellen te verkopen. Daimler, het moederbedrijf van Mercedes en Smart, heeft vorig jaar al een grote bezuinigingsoperatie aangekondigd.
De hoogte van de boetes kunnen er voor zorgen dat het voor autofabrikanten interessant wordt om elektrische auto’s met forse kortingen te verkopen, om op die manier boetes te verlagen. De mogelijkheden om ze volledig te ontlopen zijn echter beperkt, omdat dat een forse stijging van de productie van elektrische auto’s vergt. Gelet op de problemen die bv. Volkswagen en Mercedes lijken te ondervinden bij het opschalen van de productie van hun elektrische auto’s lijkt het onwaarschijnlijk dat dit voldoende zode aan de dijk gaat zetten.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
In 2019 publiceerde Jelmer Mommers zijn boek Hoe gaan we dit uitleggen? en kreeg Urgenda gelijk van de Hoge Raad in de zaak over de minimaal te behalen CO2 reductie door de Nederlandse overheid. Er waren vorig jaar echter veel meer goede en lezenswaardige publicaties van klimaatwetenschappers, activisten en mensen die worstelen met het onder ogen zien van de gevolgen van klimaatverandering. Hieronder een selectie, vul gerust aan in de commentaren.
In een publicatie in december 2019 stellen klimaatwetenschappers Zeke Hausfather en Justin Ritchie dat het business as usual scenario nu leidt tot 3 graden opwarming in 2100 ten opzichte van pre-industriële temperaturen. Nog steeds ver boven de doelstelling van het klimaatakkoord van Parijs, maar beduidend lager dan de 4 tot 5 graden opwarming uit veel oudere business as usual scenario’s.
Zekerheid is er niet te geven, omdat er nog veel variabelen zijn die kunnen veranderen. Zoals de kosten van duurzame energie, energieopslag en de ontwikkeling van zero-emission vervoer. De positieve kant van het verhaal van Hausfather en Ritchie is dat klimaatbeleid dus wel degelijk werkt. Het gaat niet snel genoeg, maar de verwachte opwarming voor het jaar 2100 kan met 1 tot 2 graden naar beneden bijgesteld worden met dank aan het gevoerde beleid in verschillende landen in de afgelopen decennia.
Het belang van hoop en de vijf stappen om optimistisch te blijven over klimaat worden mooi beschreven in deze bijdrage van Climate Reality. In een bijdrage voor Harvard Business Review vragen Alice Chen en Vivek Murthy zich af of we niet optimistischer zouden moeten zijn over de aanpak van klimaatverandering.
Volgens klimaatwetenschapper Katharine Hayhoe hebben we een visie voor een betere toekomst nodig. Een visie die Chris Turner leverde in een opiniebijdrage, waarin hij stelde dat de toekomst groener is dan dan de meeste mensen denken. Ook de jaarlijkse vooruitblik van Michael Liebreich, topman bij Bloomberg New Energy Finance, biedt zicht op een betere toekomst. Hij voorspelt een snellere daling van de CO2-emissies dan veel mensen verwachten. Liebreich verwacht niet dat de daling genoeg is om binnen de bandbreedte te blijven die volgens het IPCC nodig is om onder de 2 graden Celsius opwarming te blijven (20% wereldwijd). Wel verwacht hij komend decennium een daling van de wereldwijde emissies met 5%. Eerder vorig jaar beredeneerde hij al dat de doorbraak van hernieuwbare energie wel eens veel eerder kan komen dan oliemaatschappijen denken. Ook David Roberts, milieujournalist bij Vox, brak vorig jaar een lans voor voorwaardelijk positivisme over het aanpakken van klimaatverandering. Voor Nederland kwam de WUR recent met een hoopvolle publicatie over hoeveel groener Nederland er in 2120 uit zou kunnen zien.
Al deze positieve denkers daar gelaten zijn de gevolgen van de al ingebakken klimaatverandering nog steeds enorm. De bosbranden in Australië zijn het meest recente voorbeeld van een van de verwachte effecten van klimaatverandering die waarheid wordt. Voor de toekomst van Nederland zijn de bijgestelde projecties voor de toekomstige zeespiegelstijging van groter belang. Vrij Nederland stelde vorig jaar dan ook dat de zeespiegelstijging voor Nederland een groter probleem is dan we beseffen. Deltares bracht in 2018 een rapport uit waarin onderzocht is wat de gevolgen zouden zijn van een versnelde zeespiegelstijging na 2050. In 2018 stelde Peter Kuipers Munnike al in NRC dat het niet meer de vraag is of, maar vooral wanneer Nederland onder de zeespiegel verdwijnt. Geen prettig vooruitzicht en het laten doorwerken van die kennis kan leiden tot psychische problemen. Om de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden is dan ook vooral moed nodig, zo schrijft klimaatwetenschapper Kate Marvel.
Psycholoog Renee Lerzman beschrijft in dit artikel hoe praten over onze angsten kan helpen bij communicatie over klimaatverandering. Terwijl Meg Ruttan Walker in dit lezenswaardige artikel stelt dat actie de enige remedie tegen dit soort klimaatangsten en klimaatdepressie. Waarbij we volgens Mary Heglar moeten stoppen om elkaar de maat te nemen met betrekking tot onze individuele acties, maar ons moeten richten op het grotere plaatje. Het merendeel van de CO2 emissies wordt veroorzaakt door een handjevol bedrijven. Onze focus zou veel meer op deze bedrijven gericht moeten zijn in plaats van op het ons aanpraten van een schuldgevoel omdat we direct of indirect producten of diensten van deze bedrijven afnemen.
Ondanks de zorgelijke vooruitzichten en het feit dat wereldwijd het beleid nog steeds niet in lijn is met het klimaatakkoord van Parijs breekt Bina Venkataraman in de Washington Post een lans voor klimaatoptimisme. Juist nu een kleine maar groeiende groep stelt dat klimaatverandering niet meer te stoppen is en we ons maar beter bij de komende veranderingen kunnen neerleggen. Naast de vaak genoemde standaardreacties vluchten, bevriezen of vechten is er volgens wetenschapper Susanne Moser een vierde mogelijkheid: bevrienden.
Wie uiteraard niet mag ontbreken is Michael Mann, die in zijn bijdrage voor Time Magazine terugkijkt vanuit 2050 en ziet dat we de ergste gevolgen van klimaatverandering hebben weten te voorkomen.
Ik sluit af met hetzelfde artikel van Diego Arguedas Ortiz uit 2020 waar Katharine Hayhoe haar twitterdraad waar dit artikel op gebaseerd is mee afsluit. In zijn artikel vraagt Ortiz zich af of het verkeerd is om optimistisch te zijn over klimaatverandering. Volgens hem niet, zolang het realistisch, rationeel en actief is.
Dit bericht is gebaseerd op een twitterdraad van Katharine Hayhoe, waar ook meer leesvoer over dit onderwerp te vinden is.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
Januari is voorbij. Ik heb nog niet alle energiestanden binnen, maar al wel het verbruik van de verwarming. Tijd dus om alvast te kijken naar de ontwikkeling daarvan.
Wat opvalt is dat ons energieverbruik voor verwarming fors lager ligt dan vorig jaar.We hebben 55% minder energie verbruikt dan in 2019. Nu is die vergelijking niet helemaal eerlijk, omdat januari 2020 ook minder koud was dan januari 2019. Januari 2020 had 386 graaddagen, 85 minder dan januari 2019.
Ons gedrag hebben we nauwelijks aangepast. De gemiddelde temperatuur van de woonkamer, waar we het meest stoken, was net als in januari 2019 19,8 graden Celsius. De minimum temperatuur was met 16,8 graden Celsius 0,3 graden hoger dan in 2019. De maximumtemperatuur lag met 22,1 graden Celsius juist 0,6 graden lager dan in 2019. Dat is iets wat ik eerder dit jaar ook al constateerde: infraroodverwarming lijkt de lucht bij onze thermometer (die bovenop een kast van 2 meter ligt) minder te verwarmen dan de hr-ketel die met luchtverwarming werkt. Wat gunstig is voor het energieverbruik, want we hebben niks aan de warmte op 2 meter hoogte.
In bovenstaande grafiek is te zien dat het energieverbruik per graaddag ook een stuk lager lag in januari 2020 dan in januari 2019 en dat ook het voortschrijdend gemiddelde over de laatste 12 maanden al een paar maanden daalt. Daarmee zet de daling van maart en april 2019 voort.
Ook als uitgegaan wordt van een standaard jaar lag het energieverbruik voor verwarming in januari fors lager dan in voorgaande jaren. Het energieverbruik voor verwarming lag 46% lager dan het gemiddelde van het energieverbruik voor verwarming in januari 2011 t/m 2019 (exclusief 2013). Dat is wederom fors hoger dan de 15% besparing die door sommigen wordt voorgespiegeld als ‘gedragseffect’ en dan de 24% besparing waar CE mee rekent in haar CEGOIA model.
In bovenstaande grafiek is te zien dat het energieverbruik op jaarbasis inmiddels lager ligt dan verwacht op basis van CE’s Cegoia model en ons gasverbruik in 2018. Het ligt ook lager dan verwacht op basis van het Cegoia model op basis van ons langjarig gemiddelde gasverbruik. Ons energieverbruik voor verwarming ligt inmiddels ook lager dan ik zelf in november had ingeschat. Het lijkt er op dat we voor een standaard jaar richting de 3.300 kWh zakken, terwijl we per jaar gemiddeld 5.600 kWh aan gas verbruikten voor verwarming in de periode 2011-2018 (als ik 2013 buiten beschouwing laat).
Onze infraroodverwarming van ThermIQ zou daarmee 40% energie besparen ten opzichte van een hr-ketel. Dat is aanzienlijk meer besparing dan ik zou verwachten op basis van de gegevens uit het Cogeia model van CE of uit de studie van DWA voor het Lenteakkoord.
Via een bericht op LinkedIn werd ik gewezen op de oplichtingspraktijken van Opnaargroen. Bij het programma opgelicht zijn meerdere klanten bekend die zijn opgelicht door dit bedrijf en die inmiddels aangifte hebben gedaan bij de politie.
Eén van de opgelichte klanten is kinderboerderij Jongia State uit Friesland. De kinderboerderij sloot via Opnaargroen een financiering af voor de installatie van 29 zonnepanelen. De lening moest binnen 15 jaar afgelost zijn, dan zou de kinderboerderij daarna nog ruim 10 jaar kosteloos kunnen draaien qua energie. De kinderboerderij is helaas één van de gedupeerden van deze malafide zonnepanelenleverancier. De lening zal bovendien terugbetaald moeten worden, zonder dat de kinderboerderij kan profiteren van het energievoordeel dat de zonnepanelen moesten bieden.
Inmiddels is de branche een actie gestart om de kinderboerderij alsnog van zonnepanelen te voorzien en om de lening (zover mogelijk) af te kunnen lossen.
Wil je een bijdrage in natura leveren dan kan je dat laten weten via een reactie op het LinkedIn bericht van de initatiefnemer (egeinaar van BeSolar, de installateur van mijn eigen zonnepanelen en van het project Wennekerpand van Energiek Schiedam). Als je financieel wil bijdragen om de lening af te lossen dan kan dat hier of door een rechtstreekse donatie aan de kinderboerderij (zie hun facebookpagina voor meer informatie). Zelf heb ik ook een kleine financiële bijdrage geleverd aan de inzamelingsactie.
Eerder schreef ik al over mijn twee goede voornemens voor 2020. Inmiddels zijn die twee uitgebreid met een derde, namelijk een investering in Groasis.
Een ander deel van het goede voornemen is om meer te schrijven en praten over wat ik zelf al doe. Een van de leukste dingen vind ik zelf het investeren in offgrid energie projecten in andere Afrika, Zuid-Amerika en Azië. In mijn ogen een waardig vervolg van mijn investeringen in kleine ondernemers via het inmiddels failliete MyC4 en een uitbreiding op mijn investeringen in duurzame energie in Nederland. Waarover een volgende keer meer.
Ik ben in 2013 begonnen met investeren in offgrid energieprojecten via Sunfunder. In 2014 schreef ik al eens over de slag om de onderkant van de energiemarkt tussen de kolensector en offgrid duurzame energieprojecten. Een onderwerp dat nog steeds actueel is, al lijkt kolen steeds meer aan de verliezende hand. De projecten die ik via Sunfunder heb gefinancierd zijn al weer een aantal jaar volledig afgelost en Sunfunder werkt ook niet meer met crowdfunding.
Dat was de reden dat ik vanaf 2017 op zoek gegaan ben naar andere crowdfunding platforms, waarbij ik er inmiddels vier gevonden heb waarmee ik investeer in offgrid energie projecten. De eerste drie projecten hebben inmiddels hun volledige lening terugbetaald. Wat geen garantie is voor de toekomst, want de eerste melding dat er cashflow problemen zijn bij een van de partijen aan wie ik geld heb uitgeleend zijn er inmiddels ook. Wat niet wegneemt dat ik hoopvol blijf voor de toekomst. Geld dat terug wordt betaald herinvesteer ik in nieuwe projecten op hetzelfde platform.
Inmiddels heb ik een behoorlijk portfolio opgebouwd in met name Afrika via vier verschillende websites. Op alfabetische volgorde: Ecoligo, Energise Africa, Lend a hand en Trine.
Voor de helderheid: bovenstaande is niet bedoeld als investeringsadvies. Geld uitlenen aan projecten in Afrika, Zuid-Amerika en Azië kan riskant zijn en het is mogelijk dat je je volledige inleg kwijt raakt. Investeerd dus enkel geld dat je over hebt en spreid je investeringen. Bij twijfel: vraag advies aan iemand die meer verstand heeft van investeren en beleggen.
