Afgelopen vrijdag was ik uitgenodigd voor een bijeenkomst van het Netwerk Toekomst Verkenningen (NTV) in het Nederlands Instituut voor Ingenieurs (NIRA) in Den Haag. Onderwerp van gesprek was arbeid in de toekomst. Naar aanleiding van de zo getitelde toekomstverkenning (pdf).
De presentatie (naar mijn weten helaas niet online beschikbaar, maar daar ga ik achteraan) werd gegeven door Erik van de Linde. In de presentatie werd een viertal toekomstscenario’s geschetst:
- Levenslange Odyssee: individualisering en leefpatronen staan centraal in een netwerkcompositie van tijdelijke verbanden;
- Overheid Plus: de maatschappij kent een zeer actieve, dominerende overheid die zich het lot van arbeid heeft toegeëigend;
- Duurzame Arbeid: de nu levende generatie is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de arbeid van toekomstige generaties;
- Afscheid van de dictatuur van de arbeid: de samenleving is meer op beleving gericht, waarbij voor arbeid een ondergeschikte plaats is ingeruimd.
Na de presentatie werd aan alle aanwezigen gevraagd om aan te geven wat ze het meest waarschijnlijke scenario vonden en wat ze het meest wenselijke scenario vonden. Erik had dit ook gedaan tijdens de bijeenkomst met de SER en SERV over de publicatie Arbeid in de Toekomst. Het was mooi om te zien dat de meningen over wenselijkheid en waarschijnlijkheid van de verschillende scenario’s in onze kleine groep (ongeveer 15 mensen) overeenkwamen met de ideeen in de veel grotere groep van de SER(V).
Discussie
De focus van de discussie lag sterk op de ZZP’er. Varierend van wenselijkheid tot valse romantiek over het ZZP-bestaan. Een van de constateringen in de discussie was dat de ZZP’er in meerdere trends past. Je hebt een groep ZZP’ers die het liever zelf doen en uit eigen kracht voor een zelfstandig bestaan kiezen. Daarnaast heb je ook een groep die min of meer gedwongen kiest voor een bestaan als ZZP’er. Veel van de aanwezigen waren van mening dat het ZZP’ers te weinig reserveren voor de toekomst en zagen dat als probleem. Waarbij ik me afvraag of ZZP’ers dat zelf als probleem ervaren?
Een andere aanwezige vroeg zich in af of de discussie over ZZP’ers niet afleidde van een andere trend, namelijk dat steeds meer mensen gedurende hun arbeidzame leven wisselen van arbeidsplek en type dienstverband. Een paar jaar in dienst van een groot bedrijf, paar jaar overheid, ZZP’er en weer terug in vaste dienst bij een (oude) werkgever. Dit punt kwam duidelijk niet helder over op de andere aanwezigen, want de institutionele uitdagingen waar je tegen aan loopt als je zo’n carrièrepad volgt werden weggewuifd. Mijns inziens onterecht.
Een ander discussiepunt was welk scenario het meest waarschijnlijke toekomstbeeld gaf. Een van de aanwezige merkte op dat scenario’s altijd een spel zijn, ze helpen om je visie scherp te stellen en de gevolgen systematisch in beeld te brengen. De valkuil waar je uit moet blijven is om scenario’s als waarheid te gaan beschouwen. Een andere aanwezige merkte op dat de scenario’s ook tegelijkertijd waar kunnen worden. Verschillende groepen in de samenleving kunnen terechtkomen komen in verschillende scenario’s. Zo is het mogelijk dat de slimste jongetjes van de klas een levenslange Odyssee beginnen op zoek naar waar ze goed in zijn. Terwijl minder getalenteerden of gefortuneerden in het Overheid Plus model met gedwongen werken of leren terechtkomen.
Hoe krijg je de aansluiting met de nieuwe generatie?
Arbeid in de Toekomst is een vervolg is op een toekomstverkenning van acht jaar geleden, veel van de trends die toen al gesignaleerd werden zijn nu werkelijkheid worden. Daar waren de leden van het NTV terecht trots op. Hun vraag was echter hoe ze de publicatie onder de aandacht kunnen brengen. De heren en dames in het netwerk zijn uitermate goed ingevoerd in het bereiken van invloedrijke personen in Nederland, getuige ook het feit dat de publicatie gedrukt is door de SER en ze daar ook een presentatie hebben gegeven.
Alleen zitten daar de mensen die je wil bereiken? Hoe bereik je de nieuwe generatie? Zodat je de kennis van het NTV kunt koppelen aan de toekomstbeelden van de nieuwe generatie? Uiteraard heb ik mijn vaste stokpaardje voor dergelijke bijeenkomsten van stok gehaald: web 2.0 en het zoeken naar de plek waar de energie van de jonge generatie zit. Zij moeten tenslotte de toekomst vorm geven. Met daarbij een aantal mogelijk interessante netwerken:
Met Visie NL presenteren we in mei onze visie op Nederland bij de SER, dat geeft dus gelijk een mooie mogelijkheid om vooruit of terug te verwijzen naar Arbeid in de Toekomst.
Hoe VisieNL er dan uitziet? Dat blijft nog ff een verrassing, hoewel je natuurlijk mee kan discussieren of tips kunt geven op onze Hyves, Facebook of LinkedIn groep.
Vandaag is de Dag van de Duurzaamheid. Ben jij rijksambtenaar en wil je ook iets kleins maar goeds doen op deze dag? Je kan op 9-9-9 vanaf 7 uur terecht voor een kopje duurzame koffie bij Green Bean op de Turfmarkt 250 in Den Haag.