Vanavond had Netwerk een uitzending over de steenkoolwinning voor Nederlandse energieopwekking. Want ondanks alle groene spotjes van de energiebedrijven wordt een groot deel van de Nederlandse energie opgewekt met steenkool, en met de plannen voor 5 nieuwe centrales wordt dat voorlopig niet minder. Inzicht in waar grondstoffen als steenkolen vandaan komen is dus interessant, net als dat er gestreefd wordt naar meer openheid over de herkomst van biobased grondstoffen als palmolie.
Zuid-Afrika
Volgens Netwerk spelen in Zuid-Afrika problemen rond oude mijnen met zuur water, dat negatieve effecten heeft voor de natuur en landbouwgronden in de omgeving. Daarnaast ontstaan in oude mijnen branden met alle schadelijke gevolgen voor de gezondheid van mensen die erbij hoort. Bij bestaande mijnen waar met explosieven kolen wordt gewonnen bestaan gezondheidsklachten als gevolg van fijn stof. De genoemde mijnbouwbedrijven in Zuid-Afrika zijn Xstrata en BHP Billiton.
Reactie energiebedrijven
De Nederlandse energiebedrijven verklaren gezamenlijk dat ze zich houden aan de eisen die UN Global Compact stelt aan leveranciers. Essent is lid van UN Global Compact, net als haar Duitse moederbedrijf RWE. Bij E.On is het Duitse moederbedrijf lid van UN Global Compact, de Nederlandse dochter is geen zelfstandig lid. Dat laatste geldt ook voor Nuon en haar Zweedse moederbedrijf Vattenfall.
Transparantie is voor de energiebedrijven erg belangrijk, maar blijkbaar is de keten in de kolenwinning erg lastig in kaart te brengen, want EnergieNed schrijft in een reactie namens de gezamenlijke energiebedrijven:
De energiebedrijven zijn zich bewust dat inzicht in de herkomst van steenkool niet in alle gevallen
mogelijk is. Van kolen die niet rechtstreeks via een leverancier van mijnen worden betrokken, maar
worden ingekocht op de wereldmarkt bestaan op dit moment geen waarborgen in de vorm van controlemechanismen. Deze handel is daarbij internationaal en afspraken daarover dienen dan ook op
dit niveau te worden gemaakt.
In de keten van winning, levering en gebruik van kolen hebben de verschillende partijen hun eigen
verantwoordelijkheid. Het is niet eenvoudig om als partij aan het eind van de keten
verantwoordelijkheid voor de hele keten te nemen en te borgen.
Volgens mij maken de bedrijven zich hiermee toch wat te klein, ook al staan ze aan het eind van de keten. Bedrijven als E.On en RWE die tot de grootste energiebedrijven van de EU behoren zijn naar mijn mening groot genoeg om invloed op de keten te hebben, net zoals supermarkten dat volgens Frits Kremer kunnen.
Pensioengeld
Als deelnemer in ABP was ik ook nieuwsgierig in hoeverre mijn eigen pensioengeld in de betrokken bedrijven wordt geïnvesteerd. De stand in 2009 op basis van de top 100 beleggingen in beursgenoteerde bedrijven en het totaal overzicht van aandelen in beursgenoteerde bedrijven maakt me niet blij:
- BHP Billiton 799 miljoen Euro (in omvang de 19e investering van ABP)
- E.On : 484 mijoen Euro (in omvang de 40ste investering van ABP)
- Xstrata PLC: 292 Euro (in omvang de 85ste investering van ABP)
- RWE (eigenaar Essent) 102 miljoen Euro
Dat roept bij mij toch vragen op over hoe verantwoord ABP haar beleggingen doet, en in hoeverre daar verbetering in zit sinds de Zembla uitzending van maart 2007. Toen kwam er een standaardantwoord op de vragen die ik stelde over het investeringsbeleid van ABP. Reden om een tweede mail met specifiekere vragen te sturen, waarop ik geen antwoord kan herinneren.
De toenmalige beleggingsbeginselen van ABP sloten geen bedrijven uit, ABP ging liever in gesprek. Tijd voor een evaluatie of die gesprekken wat opleveren. Zeker bij de top 100 investeringen van ABP, al zijn het dit keer andere mijnbouwbedrijven dan waar Zembla in 2007 aandacht aan besteedde. De mijnbouwbedrijven uit de Netwerk uitzending komen dan ook niet voor in het ABP verantwoord beleggen verslag 2009. ABP heeft de afgelopen jaren met Freeport-McRoran (ABP investering 164 miljoen Euro) een dialoog gevoerd over duurzaamheid en MVO.
Overigens sluit ABP tegenwoordig wel bedrijven uit, dat betreft echter vooral fabrikanten van landmijnen en/of clusterbommen. Dus daarin is vooruitgang te zien bij ABP.
Vragenuurtje Tweede Kamer
De uitzending van Netwerk was bij voorbaat al aanleiding voor de heer Ger Koopmans van het CDA om de Minister van VROM (Huizinga) naar de Tweede Kamer te roepen tijdens het vragenuurtje van 29 juni 2010 (
http://player.omroep.nl/?aflID=11121905
):
