De afgelopen jaren blijf ik me verbazen over de logica van de heilige gelovers in de vrije markt ten aanzien van een te hoge schuldenlast. Op de een of andere manier lukt het banken en politici om twee tegengestelden redenaties te verkopen.
De redenatie die wordt opgehangen voor kleine bedrijven en individuen luidt wie te veel schulden heeft gemaakt krijgt geen leningen meer en gaat failliet. Een doorstart is mogelijk, voor individuen zoals u en ik betekent dat 3 jaar lang leven op een absoluut bestaansminimum. Via de schuldhulpverlening wordt alle inkomsten boven het minimum gebruikt om zoveel mogelijk schulden af te betalen. Tegelijkertijd krijg je begeleiding om te voorkomen dat je jezelf nog een keer zo in de problemen brengt. Na 3 jaar ben je schuldenvrij, uw schuldeisers achterlatend met een waardeloze vordering.
Voor landen geldt een andere logica, zie bijvoorbeeld Griekenland. Om te zorgen dat ze het teveel aan schulden af kunnen lossen lenen we extra geld uit via andere Europese lidstaten en het IMF. Die extra leningen in combinatie met forse bezuinigingen moeten er dan voor zorgen dat alle leningen alsnog terugbetaald worden. De bezuinigingen leiden tot economische krimp (= minder inkomsten) en de extra leningen tot extra uitgaven… Daarbij wordt dan ook nog het fabeltje opgehangen dat Griekenland failliet gaat als we dat niet doen (oa in de advertenties van ING op BNR), maar landen kunnen niet failliet. Landen kunnen wel stoppen met het terugbetalen van hun schulden of met het betalen van rente.
Dat is nu precies wat Argentinië een paar jaar geleden heeft gedaan (zie bv. dit artikel in De Groene). Het snijdt de banden met de internationale kapitaalmarkt door, want wie leent er nog geld uit aan een land dat weigert terug te betalen? Tegelijkertijd maakt het ruimte om te investeren in de nationale economie en in werkgelegenheid. De economische groei die dat oplevert maakt het vervolgens mogelijk om alsnog een deel van de schulden af te lossen.
Wanneer Griekenland stopt met terugbetalen levert dat wel een groot probleem op voor banken, verzekeraars en pensioenfondsen (zoals ABP) die hun geld geïnvesteerd hebben in Griekse staatsobligaties. Je kunt je ook afvragen waarom de goedbetaalde en hooggeschoolde werknemers daar niet eerder op het idee zijn gekomen dat de Griekese staatsschuld wel erg hoog op liep?
Laat ik duidelijk zijn. Griekenland behoeft onze steun, de huidige manier van steunen is naar mijn mening een verkapte vorm van staatssteun aan banken, verzekeraars en pensioenfondsen die teveel geld hebben uitgeleend aan landen als Griekenland. De Grieken zien namelijk geen Euro van de steun die we zogenaamd aan hun geven.
