Twee maanden geleden schreef ik een lange analyse over de stand van zaken bij Tesla. Het derde kwartaal is inmiddels afgesloten en Tesla heeft zijn productie en afleveringscijfers bekend gemaakt. De financiële cijfers zijn nog niet bekend, wat wel duidelijk is is dat z’n productiedoel voor het derde kwartaal gehaald heeft. In de Amerikaanse media was in september nog weinig te merken van deze positieve vooruitzichten, daar overheerste negatieve koppen. Daarmee is Tesla de olifant in de Amerikaanse automarkt.
Productie en aflevercijfers 3e kwartaal
Het belangrijkste is dat Tesla afgelopen kwartaal twee van de drie gestelde doelen voor productie en aflevering van Tesla Model 3 gehaald heeft. Volgens voorlopige cijfers van het bedrijf heeft het in totaal 83,500 voertuigen afgeleverd. Waarvan 55,840 Model 3, 14,470 Model S en 13,190 Model X. Dat is 80% meer dan in geheel 2017 en het aantal Model 3’s dat is afgeleverd is verdubbeld t.o.v. het tweede kwartaal van 2018. Het bedrijf produceerde 53.000 Model 3 voertuigen, waarmee het productiedoel van 50 tot 55 duizend Model S voertuigen gehaald is. Het productiedoel van 5.000 Model S voertuigen per week is niet gehaald.
Marktpositie Tesla
Tesla publiceert geen gegevens over de geografische spreiding van auto’s die afgeleverd worden. Verschillende websites en analisten hebben hun eigen manier gevonden om schattingen te maken van het aantal verkopen in verschillende landen. Uit die schattingen komt naar voren dat Tesla haar marktpositie in de VS verder heeft verstevigd. De Model 3 staat inmiddels op de 5e plek van meest verkochte personenauto’s in de VS en is hard op weg verder te stijgen. Doordat de Model 3 duurder is dan de andere auto’s in de top 10 is het ook het automodel dat de meeste omzet genereert.
Afgelopen jaar zijn er veel Tesla killers aangekondigd. Tot nu toe weet geen van deze voertuigen met verkoopcijfers in de praktijk te overtuigen. Tesla laat voorlopig de concurrentie ver achter zich en heeft als een van de weinige autofabrikanten een elektrisch model dat mee telt in de statistieken van alle auto’s. Tesla is inmiddels ook marktleider in het luxere segment van de Amerikaanse automarkt, geen geringe prestatie voor een bedrijf dat zes jaar geleden zijn eerste massaproductie aankondigde.
China
In China heeft Tesla last van de handelsoorlog tussen de VS en China. China heeft 40% importheffing op de Tesla geplaatst, waardoor de verkopen in China bijna opgedroogd zijn. Tesla zet daarom in op snelle bouw van een nieuwe fabriek in China. De ironie van handelsoorlogen: je wil lokale banen beschermen, maar je exporteert volledige fabrieken… Een fenomeen waar de VS kennis mee maakte toen er vrijwillige exportbeperkingen afgesproken werden met Japan om de marktpositie van Amerikaanse autofabrikanten te beschermen, waarna Japanse automerken fabrieken in de VS openden.
Europa
De Tesla Model 3 is nog niet leverbaar in Europa. Wat betekent dat andere fabrikanten in Europa marktaandeel in het elektrisch segment winnen. Fabrikanten van personenauto’s met brandstofmotor hebben echter wel last van de nieuwe testcyclus, waardoor meerdere modellen momenteel niet leverbaar zijn of zelfs niet geproduceerd worden. Een situatie waar Tesla, maar ook andere fabrikanten van elektrische auto’s van kunnen profiteren. De tijd zal leren of dat daadwerkelijk lukt of dat kopers van luxere personenauto’s wachten tot de bestaande modellen wel voldoen aan de nieuwe testcyclus.
Schikking SEC
Elon Musk kondigde in augustus via Twitter aan dat hij overwoog om Tesla van de beurs te halen tegen een aandelenprijs van US$420. Hij zou daarover in gesprek zijn met het Saoudisch staatsinvesteringsfonds. Dit fonds heeft echter recent een miljard dollar geïnvesteerd in Lucid, een start-up die wil concurreren met Tesla en waarvan de eerste auto’s naar verwachting rond 2020 geproduceerd worden.
Tesla en Musk hebben hun voornemen om Tesla van de beurs te halen laten varen, mede nadat duidelijk werd dat veel bestaande aandeelhouders een minder groot aandeel wilden in een niet beursgenoteerd bedrijf. De Amerikaanse beurstoezichthouder, SEC, heeft wel een onderzoek uitgevoerd naar de aankondiging van Musk. De uitkomst daarvan is een schikking, waarbij zowel Tesla als Musk US$20 miljoen betalen en Musk aftreed als bestuursvoorzitter. Hij blijft wel aan als CEO. Een schuldbekentenis maakte geen onderdeel uit van de schikking met de SEC. Inmiddels heeft de rechtbank aan SEC en Tesla gevraagd om een onderbouwing van de schikking.
Energieopslag en energieopwekking
Over de zonnepanelenfabriek van Tesla is weinig nieuws bekend. Bij energieopslag is duidelijk dat Tesla tegen de grenzen van de productiecapaciteit aanloopt. Reden voor Panasonic om vervroegd te investeren in nieuwe productielijnen, waarmee de totale productiecapaciteit op 36 GWh per jaar komt, en voor Tesla om te investeren in nieuwe machines en robots om de accu’s van Panasonic samen te voegen tot accupakketten voor gebruik in de auto’s. Of de capaciteitsuitbreiding voldoende is voor Tesla om ook de vraag naar energieopslagsystemen weer aan te kunnen, of dat de focus op accu’s voor de elektrische auto’s blijft liggen is op dit moment onduidelijk.
Conclusie
Tesla heeft in het derde kwartaal van 2018 twee belangrijke doelstellingen voor de productie en aflevering van personenauto’s gehaald. De productieproblemen lijken daarmee onder controle, al resteren er nog wel uitdagingen in de aflevering en bij de reparatie van personenauto’s. Ook is nog onduidelijk of Tesla winst heeft gemaakt in het derde kwartaal van 2018 en of de kasstroom positief is. Toch is steeds duidelijker dat Tesla massaproductie van personenauto’s onder de knie heeft. Het wachten is op een antwoord van de concurrentie dat verder gaat dan conceptauto’s en bestaat uit verkoopcijfers van elektrische of waterstofauto’s.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
Neoen, de eigenaar van Tesla’s Big Battery in Australië (officiële naam Hornsdale Power Reserve), bereidt een beursgang voor. In de bijbehorende stukken staan ook de financiële gegevens van hun energieopslagproject in Zuid Australië. Deze bieden een aardig inkijkje in de economische kant van energieopslag.
Hornsdale Power Reserve heeft een omvang van 100MW/129MWh en de investeringskosten bedroegen Euro 56 miljoen. De installatie bracht sinds december 2017 al Euro 15 miljoen op. Dat is een kwart van de investeringskosten. Neoen heeft een tienjarig contract met de overheid van Zuid Australië, dat goed is voor A$ 4 miljoen per jaar (2,5 miljoen Euro). Neoen houdt in ruil daarvoor twee derde van het vermogen en een kwart van de opslagcapaciteit beschikbaar voor netwerkdiensten.
Met het resterende deel handelt Neoen op de elektriciteitsmarkt. Neoen kan hiermee elektriciteit opslaan als de prijs laag is en leveren als de prijs hoog is. Ook dit deel kan ingezet worden voor het leveren van netwerkdiensten. In de eerste helft van 2018 leverde de Big Battery in totaal Euro 14 miljoen Euro op. Voor Neoen is het bezit van de Hornsdale Power Reserve een dubbel voordeel, omdat het ook de kosten voor netwerkdiensten van zijn windpark heeft gehalveerd naar 1 miljoen Euro.
De afgelopen 3 jaar hebben we weinig aandacht aan Tesla besteed op Sargasso, het laatste artikel dateert uit 2016. Ondertussen heeft het bedrijf zich wel stevig doorontwikkeld. De afgelopen weken stond Tesla stevig in de belangstelling door de publicatie van de cijfers van het 2e kwartaal van 2018 en door opmerkingen van topman Elon Musk dat hij Tesla van de beurs wil halen. Tijd voor een uitgebreidere update over het bedrijf. Waarbij ik niet pretendeer volledig te zijn en bij voorbaat ook vastgesteld wil hebben dat ik geen aandelen in Tesla bezit en ook geen Teslarijder ben.
Geschiedenis Tesla
Tesla werd in 2003 opgericht door Martin Eberhard en Marc Tarpenning om een elektrische sportwagen op de markt te brengen. Een jaar later investeerde Elon Musk, die fortuin heeft gemaakt als mede-oprichter van PayPal, een groot bedrag in het bedrijf en leidde hij de ontwikkeling van de Tesla Roadster. In oktober 2008 werd Musk zelf CEO en investeerde hij nogmaals een fors deel van zijn privé vermogen in Tesla. In de jaren daarop haalde Tesla verscheidene malen geld op bij investeerders, partners en de Amerikaanse overheid om de verdere ontwikkeling te financieren. In 2009 leende Tesla $465 miljoen van het het Department of Energy.
Op 26 maart 2009 onthulde Tesla Motors het Model S, een prototype van een elektrische sport sedan. In juni 2010 ging Tesla naar de beurs. De basisversie van de Model S had in 2012 een actieradius van 300 kilometer, maar de huidige uitvoeringen hebben een bereik variërend van 420 kilometer tot ruim 613 kilometer. In het begin van 2013 bevond Tesla zich in een crisis omdat zij niet in staat was de reserveringen om te zetten in daadwerkelijke verkopen. Musk bereidde een verkoop van Tesla aan Google voor, tijdens het uitwerken van de details trokken de verkopen aan en rapporteerde Tesla z’n eerste winstgevende kwartaal. Hierdoor steeg de beurskoers en was Tesla in staat om leningen af te betalen en een bankroet af te wenden. In februari 2012 onthulde Tesla Model X, een elektrische SUV. Tesla leverde de eerste Model X auto’s in 2015.
In 2016 onthulde Tesla de Model 3, een elektrische compacte sedan. Het basismodel van de auto kost $35.000. Binnen een paar weken na de aankondiging had Tesla meer dan 30o duizend reserveringen ontvangen. De productie en levering van de Model 3 is halverwege 2017 begonnen.
Bet the company: Opschalen productie Tesla Model 3
De strategie van Tesla met elektrische auto’s is om van luxe voertuigen toe te werken naar betaalbare voertuigen. Met de Model 3 is Tesla aangeland in het prijssegment van de kleine sedan. De productie en verkoop van dit model moet Tesla winstgevend krijgen. CEO Elon Musk geeft in een interview met Bloomberg aan dat dit een ‘bet the company’ situatie betreft. Als het niet lukt om de productie op te schalen rest weinig anders dan het faillissement van Tesla.
Een van de belangrijkste uitdagingen die Tesla heeft is daarom het opschalen van de productie van de Tesla model 3. Bij de opschaling is Tesla meerdere keren tegen problemen aangelopen, waardoor de verwachte aantallen leveringen tegenvielen. Dit werd onder andere veroorzaakt door problemen bij het produceren van de accupakkettenen doordat Tesla de productie veel verder had geautomatiseerd dan gebruikelijk bij autofabricage. Inmiddels heeft Tesla de productie van accupakketten onder controle en heeft het zijn productieproces aangepast, waarbij een deel van de automatisering is teruggedraaid.
Elon Musk had al eerder aangegeven dat Tesla vanaf een productieniveau van 5.000 Model 3’s per week een positieve cashflow en winst kan gaan maken. Vlak voor sluiting van het tweede kwartaal van 2018 wist Tesla de productie op dit doel van 5.000 Model 3’s per week te krijgen. Tesla streeft ernaar om de productie van de Model 3 in de loop van 2019 op te schroeven naar 10.000 stuks per week. Verschillendeanalyses geven aan dat de kostprijs bij een dergelijk volume rond de $28.000 ligt, waardoor Tesla op de Model 3 winst maakt. Het basismodel van de Tesla 3 kost $35.000, maar is nog niet leverbaar.
Marktaandeel Tesla
Cleantechnica, dat Tesla al langere tijd volgt en een behoorlijk track record heeft in het inschatten van de verkoop van elektrische auto’s, schat dat Tesla in juli zo’n 13.500 Model 3’s leverde in de VS. Daarmee heeft Tesla 23% van deze markt in handen en is de Model 3 het best verkopende model in de categorie kleine en middelgrote luxe personenauto’s. Ook op merkniveau steekt Tesla boven de andere merken uit. Gevolgd door BMW (9.502), Audi (7.982), Mercedes (7.517) en Lexux (7.348). Cleantechnica schat dat de Tesla Model 3 in juli in de top 10 van best verkopende auto’s van de VS stond.
Behalve de Model 3 produceert Tesla ook nog steeds de Model S en de Model X. De Model S concurreert met grote luxe personenauto’s. De verwachte vraag naar de Model S was 20.000 auto’s per jaar, inmiddels bedraagt de vraag 50.000 stuks. Ook in dit marktsegment is Tesla inmiddels marktleider in de VS en verkocht Tesla in 2017 bijna 29.000 stuks. Mercedes verkocht in 2017 van zijn S-Class een kleine 16.000 stuks in de VS. BMW, die in 2016 een vernieuwde versie van zijn vlaggenschip de BMW 7 uitbracht, zag de verkoop daarvan in 2017 met ruim een kwart dalen ten opzichte van 2016. Voor de Model X waren de verwachtingen met 10-15.000 stuks wat lager, maar de vraag ligt momenteel ook rond de 50.000 per jaar. In beide gevallen is de vraag naar Tesla’s auto’s dus hoger dan oorspronkelijk verwacht.
Mercedes kan de tegenvallende verkopen bij de luxe personenauto’s opvangen met de winsten en omzet uit vrachtauto’s en kleinere modellen. BMW kan dit niet, doordat zij vooral luxe personenauto’s produceren, naast de veel kleinere Mini (fout herstelt m.b.v. oplettende lezer van Sargasso). Het wordt dan ook interessant om te zien hoe de verkopen van BMW zich komend jaar ontwikkelen nu Tesla een concurrerend model heeft in de volle range van BMW.
Een bijschrift invoeren
Verkoop grote luxe personenauto’s VS 2017. Bron: Statista
Energieopslag
Behalve elektrische auto’s levert Tesla ook energieopslag. Sommigen vragen zich zelfs af of Tesla niet beter te beschouwen is als leverancier van energieopslag of als energiebedrijf. In Zuid-Australië ging Musk een weddenschap aan om binnen 100 dagen een energieopslagsysteem op te leveren, bij vertraging zou het systeem gratis geleverd worden. Tesla wist het systeem binnen de gestelde tijd op te leveren. Inmiddels draait het systeem twee kwartalen mee in de elektriciteitsmarkt van Zuid-Australië. Het systeem levert naast energieopslag ook netwerkdiensten. De inschatting van analisten van Reneweconomy op basis van het eerste half jaar is dat Tesla’s Big Battery zo’n 18 miljoen Australische dollar (11,5 miljoen Euro) per jaar winst maakt. Een uitleg van hoe er geld wordt verdiend met het energieopslagsysteem vind je hier.
Het systeem heeft ook al meerdere keren zijn waarde bewezen door de snelheid en de accuraatheid van reageren op netwerkproblemen, zoals het wegvallen van conventionele centrales. Daarbij vervangt het systeem de rol van de piekcentrales niet, maar geeft deze wel de tijd om te reageren. Ook lijkt het er op dat het toevoegen van de Tesla Big Battery aan het elektriciteitsnetwerk het moeilijker maakt voor exploitanten van gascentrales om forse overwinsten te maken op de markt voor netwerkdiensten. De prestaties van de Tesla Big Battery leidt er ook toe dat netwerkbeheerders en toezichthouders in de VS anders naar het netwerk gaan kijken. Waarbij energieopslagsytemen, zoals de Tesla Big Battery, als eerste verdedigingslinie gaan functioneren bij uitval van een conventionele energiecentrale. Door de snelheid waarmee batterijen kunnen reageren op het wegvallen van een conventionele centrale krijgen piekcentrales meer tijd om in te springen, terwijl het netwerk op spanning wordt gehouden.
Inmiddels werken ook verschillende mkb-bedrijven in Australië aan plannen om offgrid te gaan met behulp van de Tesla Powerwall. Tesla is daarnaast betrokken bij plannen om in Australië een virtuele energiecentrale van 250 MW op te zetten. Hierbij worden zonnepanelen en thuisaccu’s virtueel gecombineerd tot een grote centrale. Dit is vergelijkbaar met wat Eneco voor ogen staat met Crowdnett. Ook in Amerika is Tesla betrokken bij projecten voor energieopslag. In Californië sloot Tesla een contract met elektriciteitsbedrijf PG&E voor een energieopslagsysteem van 730 MWh. De installatie moet 4 uur lang 182,5 MW kunnen leveren. Dit kan opgehoogd worden naar 6 uur, waarmee het energieopslagsysteem een omvang van 1,1 GWh zou krijgen. Deze plannen zijn nog niet goedgekeurd door de toezichthouder. In Samoa heeft Tesla een nieuw stuk software en hardware in gebruik genomen om het eiland te helpen bij het bereiken van 100% groene stroom.
Tesla Solar
In 2016 nam Tesla het zonne-energiebedrijf Solar City over. Het bedrijf werd geïntegreerd in Tesla. In 2017 kondigde Tesla een zonnedak aan, dat esthetisch een grote vooruitgang moet worden ten opzicht van bestaande zonnepanelen. De productie van deze zonnedaken zou halverwege 2018 moeten starten. Het lijkt er echter op dat Tesla hierbij ook tegen opschalingsproblemen in de productie aanloopt. Panasonic, dat de zonnecellen produceert voor de zonnedaken van Tesla, heeft recent aangegeven andere kopers te zoeken voor de zonnecellen die ze produceren in Tesla’s fabriek in Buffalo.
Kwartaalcijfers
Nu Tesla 5.000 Model 3’s per week produceert verwacht Musk dat het ergste deel van de ‘production hell‘ achter de rug is. Tesla verwacht dat de productie van Model 3’s in het derde kwartaal (juli-september) op 50.000–55.000 komt te liggen. Het aantal leveringen kan hoger liggen, doordat een deel van de voertuigen die in het tweede kwartaal geproduceerd zijn nog op transport zijn naar de klant. Daarboven produceert Tesla ongeveer 1.000 Model X en Model S’s per week, wat het totaal momenteel op 7.000 voertuigen per week brengt. Elon Musk gaf bij de toelichting op de kwartaalcijfers aan:
From an operating plant standpoint, from onwards I really want to emphasize our goal is to be profitable and cash flow positive for every quarter going forward.
Als kanttekening gaf Musk wel aan dat dit los is van het optreden van een force majeur, zoals economische recessies. Het is Tesla ook gelukt om liquide middelen te behouden. Aan het eind van het tweede kwartaal $2,2 miljard aan liquide middelen. Gecombineerd met de verwachting van Musk dat Tesla in het derde kwartaal een positieve kasstroom zal kennen betekent dit dat Bloomberg z’n artikel over de ‘cashburn rate’ van Tesla nodig aan moet passen. De beurskoers van Tesla steeg 16% na de presentatie van de jaarcijfers. Dit leverde speculanten een verlies van 2 miljard dollar op. Dat wil overigens niet zeggen dat iedereen overtuigd is van de cijfers van Tesla of van de toekomstkansen van Tesla. Wie zelf met de cijfers van Tesla wil spelen kan hier terecht.
Vorige week maakte Elon Musk bekend te overwegen om Tesla van de beurs te halen om zo de druk van kwartaalcijfers en speculanten te verminderen. Daardoor kan Tesla zich richten op het uitvoeren van zijn strategie, het opschalen van de productie en het ontwikkelen van nieuwe producten. Hoe dit precies vorm zou moeten krijgen is op moment van schrijven onduidelijk. Musk geeft aan dat hij bestaande aandeelhouders graag wil behouden, ook als het bedrijf van de beurs gaat. De ongebruikelijke manier om dit via Twitter bekend te maken is volgens sommige analisten een van de redenen waarom het beter is als Tesla van de beurs verdwijnt. Al is op dit moment onduidelijk hoe Tesla dit denkt te financieren en betwijfelen analisten de haalbaarheid van het plan. Elon Musk heeft zelf 20% van de aandelen in handen, reden dat de raad van bestuur inmiddels aangegeven zou hebben dat Musk (tijdelijk) een stap terug moet doen als topman van Tesla. Ook hebben de Amerikaanse beursautoriteiten inmiddels een onderzoek ingesteld naar mogelijke koersmanipulatie.
Toekomstplannen
Tesla maakte afgelopen jaar ook bekend verschillende nieuwe markten te willen betreden, waaronder die voor vrachtauto’s. De eerste Tesla Semi’s (elektrische vrachtwagens) rijden inmiddels en het bedrijf werkt aan een pick-up. Tesla wil het ontwerp van de Tesla Truck (de pick-up) in maart 2019 gereed hebben. Al moet daar bij gezegd worden dat Tesla zijn planningen niet altijd haalt.
De Tesla Semi komt in twee versies, één met een actieradius van 475 km, de ander met een actieradius van 800 km. De Tesla Semi is naar verwachting pas leverbaar in 2019, maar er zijn al behoorlijk wat pre-orders door bedrijven geplaatst. Tot de bestellers van het eerste uur behoren onder andere Walmart, Pepsi, Anheuser-Busch, DHL, FedEx en UPS. Jim Monkmeyer, president Transportation bij DHL Supply Chain gaf in een interview met Reuters aan dat hij een forse kostenreductie verwacht van de Tesla Semi ten opzichte van een dieselvrachtwagen:
We are estimating that we could have pay back within a year-and-a-half based on energy usage as well as lower maintenance cost. The maintenance savings can be enormous as well. Just because the engines are much simpler in terms of the number of parts and the complexities of the parts
Wat overigens niet wil zeggen dat DHL van plan is om volledig over te stappen op de Tesla Semi. Het geeft wel aan dat er forse concurrentie op komst is voor zowel diesel als waterstof in het vrachtverkeer. Tesla zelf geeft aan te rekenen op de verkoop van 100.000 Tesla Semi’s per jaar voor 2022. Wanneer Tesla enkel in de VS levert zou dat een marktaandeel van 33% betekenen. Tesla zal zijn Semi echter wereldwijd leveren, dus het marktaandeel zal navenant lager zijn.
Ondertussen heeft Tesla recent ook aangekondigd dat het een nieuwe fabriek gaat bouwen in China en dat het in gesprek is met verschillende overheden voor een geschikte locatie voor een fabriek in Europa. De Chinese fabriek moet jaarlijks zo’n 500.000 voertuigen produceren voor de Chinese markt. Tesla wil de plannen volledig lokaal financieren. Van de Europese plannen zijn mij vooralsnog geen details bekend.
Conclusie
Het is nog te vroeg om te zeggen dat Tesla het gaat redden. Veel hangt af van de resultaten van de komende twee kwartalen. Als het Tesla daadwerkelijk lukt om een positieve kasstroom te realiseren, winst te maken, de productie van de Tesla Model S en het zonnedak op te voeren, dan zijn de vooruitzichten goed. De wereldwijde verkoop van elektrische auto’s stijgt fors en Tesla steekt het Chinese BYD naar de kroon om de grootste producent van elektrische auto’s ter wereld te worden. Daarnaast heeft Tesla heeft een stevig aandeel in de verkoop van nieuwe kleine, middelgrote en grote luxe personenauto’s in de VS, en een behoorlijk gevulde orderportefeuille voor alle huidige modellen, de toekomstige Tesla Semi en voor energieopslagsystemen in de boeken.
Daar staat tegenover dat Tesla in 2018 en 2019 $1,8 miljard aan leningen moet terugbetalen, tenzij een deel daarvan alsnog geconverteerd wordt. Als Tesla vanaf nu de kasstroom per saldo op nul weet te houden betekent dat dat Tesla zo’n $400 miljoen aan kasgeld beschikbaar heeft tot eind 2019 (de huidige $2,2 miljard in kas minus $1,8 miljard aan aflossingen), bij een positieve kasstroom wordt dat meer. Tesla zal ook investeringen moeten doen om de productie van z’n zonnedak en de Tesla Semi op gang te brengen. Een positieve kasstroom zal dan ook zeer welkom zijn, omdat Tesla dan geen geld hoeft te lenen voor het opschroeven van de productie in de VS.
Zelfs als Tesla het niet redt heeft het bedrijf autofabrikanten, olie- en gasbedrijven en elektriciteitsbedrijven in de VS en Europa een forse zet gegeven in de richting van elektrisch vervoer. Het aantal elektrische automodellen zal de komende jaren fors toenemen en Shell, Total en BP werken ieder aan elektrische laadinfrastructuur. Ook elektriciteitsbedrijven zetten inmiddels vol in op deze markt.
Vooraf: beter artikel over dit onderwerp is hier te vinden (met dank aan een van Sargasso’s reageerders).
Planten en bomen hebben CO2 nodig om te groeien en we stoten inmiddels 40 miljard ton per jaar uit, de atmosfeer in. Een aantal studies suggereren dat mensen door de uitstoot van CO2 bijdragen aan een wereldwijde toename in de fotosynthese. Reden voor sommige reageerders op Sargasso om te stellen dat de aarde voorlopig vooral groener wordt ten gevolge van de klimaatverandering. Tijd dus om er wat dieper in te duiken op basis van de gegevens van een van de onderzoekers naar het verschijnsel dat de aarde groener wordt ten gevolge van stijgende CO2 emissies.
Het goede nieuws
Om met het goede nieuws te beginnen. Het klopt dat de aarde groener wordt ten gevolge van hogere CO2-emissies. Elliot Campbell, een milieuwetenschapper van de Universiteit van Californië, en zijn collega’s publiceerden vorig jaar een studie waaruit bleek dat planten momenteel 31 procent meer CO2 omzetten in organische stof dan vóór de Industriële Revolutie. Verschillende pseudo-sceptische denktanks doken dan ook meteen bovenop het artikel. Het Competitive Enterprise Institute verklaarde kort nadat de studie verscheen:
So-called carbon pollution has done much more to expand and invigorate the planet’s greenery than all the climate policies of all the world’s governments combined.
Ook het Heartland Institute (u weet wel, de denktank die mensen die vertrouwen hebben in de klimaatwetenschap vergeleek met de Unabomber) besteedde aandacht aan het onderzoek.
Het slechte nieuws
The New York Times vroeg Elliot Campbell wat het effect van de vergroening is, en daar begint het slechte nieuws. Meer fotosynthese betekent namelijk geen hogere landbouwopbrengst. De opbrengst per hectare landbouwgrond ligt fors hoger dan een eeuw geleden. Dat is volgens dr. Campbell slechts voor een klein deel toe te schrijven aan de verhoogde fotosynthese:
The driving factor has to be the fertilizers, the seed varieties, the irrigation,
De tweede reden om niet al te blij te zijn met de extra opname van CO2 is dat planten normaal gesproken ’s nachts weer een groot deel van de CO2 die ze overdag opnemen uitademen. Om nog onduidelijke reden stijgt de fotosynthese wel, maar de uitademing niet. Het is onduidelijk of deze onbalans bij hogere CO2-concentraties blijft bestaan.
Een derde reden dat vergroening geen goed nieuws is, is dat planten door hogere CO2-concentraties lagere concentraties voedingsstoffen zoals stikstof, koper en kalium kunnen bevatten. Het is onduidelijk waarom dit gebeurt. In een recent artikel in het blad Current Opinion in Plant Biology suggereren Johan Uddling en zijn collega’s van de Universiteit van Gothenburg in Zweden dat dit aan microben kan liggen.
Zoals fotosynthese in planten wordt versneld door CO2, wordt mogelijk ook de snelheid waarmee microben nutriënten uit de grond opnemen verhoogd. Hierdoor blijft er minder over voor planten. Het eten van planten met te weinig nutriënten maakt mensen vatbaar voor verschillende ziektes. Een onderzoeksteam van de Universiteit van Stanford onderzocht de mogelijke gevolgen voor de menselijke gezondheid.
Uit nieuw onderzoek blijkt ook dat de hoeveelheid CO2 die de bodem uitstoot stijgt als de temperatuur stijgt. Dit komt doordat microben bij warmere temperaturen harder gaan werken, wat weer leidt tot nog meer koolstof in de atmosfeer. Daarmee lijkt de bodem zijn rol als opslag van CO2 te verliezen. Een vierde reden dat het geen goed nieuws is is dat planten en bomen slechts een kwart van de extra CO2 uitstoot absorberen. De andere driekwart van de uitstoot bouwt op in de atmosfeer en de oceaan.
That moment when a Fox & Friends host accidentally calls Trump a dictator and no one even bats an eye
Huntsman: “Regardless of what happens in that meeting between the two dictators, what we’re seeing right now, this is history.” pic.twitter.com/hB2jg2XCrJ
Het Ministerie van Infrastructuur en Water heeft vorige week bekend gemaakt dat er vanaf 2020 een landelijk ontgassingsverbod komt voor binnenvaarttankschepen. Minister Van den Nieuwenhuizen wil dat de internationale afspraken hierover halverweg 2020 in Nederland ingevoerd zijn. Mark Lensselink, die al in 2010 vragen stelde over varend ontgassen aan het dagelijks bestuur van Hoek van Holland en zicht sindsdien inzet voor een verbod op varend ontgassen, zegt in een reactie:
Het heeft even geduurd, maar de uitstoot van benzeen en andere zwaar toxische stoffen wordt verder aangepakt. Dat is goed nieuws voor de bewoners, blootstelling aan Vossen kan echt niet
Ontgassen wat is het ook al weer?
Nadat schippers hun lading hebben gelost is het soms nodig om de ruimen te ontdoen van restanten van die lading. Waar het vluchtige stoffen betreft wordt dit vaak gedaan door middel van het ontgassen van het varende schip aan de buitenlucht.
De dampen die daarbij vrijkomen, bijvoorbeeld van benzeen of benzeenhoudende stoffen, kunnen milieu- en gezondheidsschade veroorzaken. Met behulp van ontgasinstallaties op de wal of op het schip kunnen schepen echter gecontroleerd worden ontgast.
Omvang emissies
Sargasso toonde in 2013 aan op basis van gegevens van CE Delft aan dat de emissies van varend ontgassen een factor 10 hoger lagen dan het RIVM rapporteerde via emissieregistratie.nl (korte versie, lange versie). De emissies daalde ook niet, zoals de VNCI beweerde, maar lagen juist een factor 10 hoger dan officieel werd gerapporteerd. De publicatie van Sargasso leidde tot Kamervragen van de SP en GroenLinks, ook op lokaal en provinciaal niveau zijn de afgelopen jaren geregeld vragen gesteld over varend ontgassen. Uiteindelijk paste het RIVM de emissiecijfers voor varend ontgassen aan.
Wachten op internationaal verbod
Staatssecretaris Mansveld reageerde in 2014 dat ze wilde inzetten op een internationaal verbod i.p.v. een landelijk verbod. Meerdere provincies hebben hier niet op gewacht en voerden de afgelopen jaren een provinciaal verbod in, te beginnen met Zuid-Holland en Noord-Brabant. Inmiddels gevolgd door o.a. de provincies Utrecht, Noord-Holland en Gelderland.
Fasering invoer nationaal verbod
De invoering van het nationaal verbod op varend ontgassen begint met een verbod op het ontgassen van motorbrandstoffen en benzeen in 2020, gevolgd door een verbod op vloeistoffen die meer dan 10% benzeen bevatten in 2022 en in 2023 een verbod op het ontgassen van de meeste vluchtige organische stoffen.
Het is de bedoeling dat de de dampen die worden teruggewonnen worden afgegeven bij een ontvangstinstallatie. Teruggewonnen stoffen kunnen worden hergebruikt als grondstof, zodat een milieuvriendelijke kringloop ontstaat. Een voorstel dat Mark Lensselink en ondergetekende in 2013 al aan de Haagse ministeries deden, maar dat toen op juridische bezwaren en ambtelijke haarkloverij stuitte. Wanneer hergebruik van de teruggewonnen dampen niet mogelijk is kunnen schepen terecht bij een verwerkingsinstallatie die de dampen onschadelijk maakt.
Om de invoer van het nationaal verbod te begeleiden wordt een taskforce bestaande uit overheid en bedrijfsleven opgericht. Deelnemende partijen zijn de Rijksoverheid, havenbedrijven, de provincies Noord-Holland, Noord-Brabant, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Flevoland en Zeeland, en Shell Nederland. In de taskforde werken verladers, industriepartijen, opslagbedrijven en vervoerders mee aan de invoer van het verbod op varend ontgassen voor binnenvaarttankschepen.
Handhaving
Het aangekondigde verbod op varend ontgassen vanaf 2020 is goed nieuws. Al blijven er na het lezen van het persbericht wel vragen. Bijvoorbeeld over handhaving van het verbod, over monitoring van de emissies, over de gevolgen van het verbod voor emissies bij laden en lossen, over de wijze waarop dedicatievaart en comptabiliteit geregeld worden. Bij dedicatievaart vervoert een schip meerdere keren achter elkaar slechts één stof, bijvoorbeeld benzeen. Tussendoor ontgassen van de tanks is dan niet nodig, maar om emissies naar de buitenlucht te voorkomen is een dampverwerkingsinstallatie bij de terminal of op het zeeschip waar geladen of gelost wordt nodig.
DCMR kon een aantal jaar geleden geen antwoord geven op vragen van Sargasso over welke terminals in de Rotterdamse haven beschikken over een dampverwerkingsinstallatie en welke enkel over een dampretourinstallatie beschikken. Bij zeeschepen is de vraag nog prangender, want deze willen geen damp boven hun lading in verband met internationale regelgeving voor de zeescheepvaart hierover.
Voor wat betreft de handhaving zijn bij Sargasso geen processen verbaal bekend uit provincies waar al een ontgasverbod geldt. In 2015 berichtte Sargasso op basis van de website Schiedams Nieuws dat DCMR geen daling van het aantal ontgassingen van benzeen kon ontdekken. DCMR ontkende dit nieuws tegen Sargasso. Een landelijk verbod maakt handhaving wel gemakkelijker, doordat ook Rijkswaterstaat actief kan gaan optreden en de onduidelijkheid over de status en handhaaafbaarheid van provinciale verboden op nationale vaarwegen verdwijnt.
De monitoring van emissies door varend ontgassen en van opslag- en overslag van vluchtige organische stoffen gebeurd momenteel op basis van rekenmodellen, die een hoog theoretisch gehalte hebben. Meting bij de tanks op de schepen zou een grote verbetering zijn. Uit het persbericht is niet op te maken of een dergelijke verbetering onderdeel uitmaakt van de plannen.
Duitsland kan de helft van haar kolencentrales voor 2030 sluiten, zonder problemen voor de leveringszekerheid. Dat is de conclusie die de Duitse toezichthouder op het elektriciteitsnetwerk trekt. Voorwaarde is wel dat de geplande gascentrales volgens planning in gebruik genomen worden en dat de uitbreidingen van het elektriciteitsnetwerk (met name het hoogspanningsnet) afgerond worden. De topman van de Duitse energietoezichthouder (Bundesnetzagentur) geeft ook aan dat de oplopende kosten voor netstabiliteit waarschijnlijk worden veroorzaakt door het achterblijven van de netwerkcapaciteit.
Duitsland streeft naar 65% groene stroom in 2030 en wil eind 2018 plannen bekend maken voor het stoppen met kolen in de elektriciteitsvoorziening.
