Afgelopen maandag ben ik samen met Jan Willem van de Groep en Niels van Lingen op bezoek geweest bij een bewoner die zijn hele huis heeft uitgerust met infraroodverwarming van Therm IQ. Een type verwarming dat vele sprookjes en fabels oproept op Twitter, daarom hier een poging om mijn ideeën erbij te geven. Wat niet wil zeggen dat dit DE WAARHEID is, maar wel dat het gebaseerd is op de verhalen van een bewoner en waarneming door mij. Of het bezoek de theorie van Jan Willem van de Groep heeft kunnen valideren of falsificeren weet ik niet, dat oordeel laat ik aan hem.
Situatie woonhuis
Wat meteen opviel aan het huis was het open karakter van de woning, zowel in doorzon opzet als dat de woning een open trappenhuis vanaf de begane grond tot op de 4e verdieping heeft zonder tochportiek bij de voordeur. Een werkelijke ramp om te verwarmen met een traditionele convectieverwarming. Wij houden zelf elke deur tussen woonkamer en trappenhuis potdicht in het stookseizoen en zo ben ik het ook gewend vanuit mijn jeugd. Grappig genoeg was dat ook de eerste reacdtie toen ik thuiskwam: open trap? Vier verdiepingen? Dat kan niet met een cv-ketel.
Schimmels
Grote zorgen bij veel twittervolgers zijn schimmelvorming. Ik merk er zelf niks van in onze badkamer en heb er ook niks van gezien in de betreffende woning. De enige schimmelplek die ik heb gezien zat bij een raamkozijn en leek meer veroorzaakt door slechte plaatsing van het kozijn, dan door de verwarmingsbron. Op zich logisch, want infrarood verwarmt oppervlakten waardoor deze dus opdrogen en minder last hebben van condensatie en vocht.
Meer algemeen wordt de gevoelstemperatuur voor ongeveer de helft bepaald door de luchttemperatuur en voor de andere helft door de temperatuur van nabije oppervlakten. In een huis met luchtverwarming is de lucht in het stookseizoen vaak warmer dan de temperatuur van de oppervlakten (muren, ramen). Condensvorming en daarmee kans op schimmelvorming treed op bij de koudste plekken, in casu de oppervlakten.
Bij stralingswarmte is de verhouding tussen luchttemperatuur en oppervlaktetemperaturen omgekeerd. De oppervlakten zijn vaak warmer (door de stralingswarmte) dan de luchttemperatuur. Condensvorming is dan lastig, want de oppervlakten zijn niet het koudst. Meer informatie en een betere uitleg vind je in het boekje Stralingsverwarming van Kris de Decker.
Niels van Lingen heeft op een aantal plaatsen, waaronder de badkamer de luchtvochtigheid gemeten: die lag rond de 50%. Dus volgens mij prima op orde.
Comfort
Wat betreft comfort viel me op dat zowel de kinderen als de bewoner blootvoets liepen in huis. Iets waar ik met mijn hr-ketel echt niet aan moet denken in mijn huidige huis. Ik heb zelfs standaard sokken of sloffen naast bed liggen voor het geval ik er ‘s nachts uit moet en als het echt koud is slaap ik met sokken aan. Ook heb ik het niet koud gehad tijdens het bezoek, terwijl ik enkel een pak aanhad en de bewoner pas een half uur voor onze aankomst begon te ‘stoken’. Ter vergelijking: in de auto (met luchtverwarming) heb ik een kwartier zitten rillen, terwijl de luchttemperatuur op 22 graden stond in de auto.
Wat ook een eye opener was op gebied van comfort was de vrijheid die de bewoner ervaart. Hij kan er voor kiezen om de hele kamer homogeen te verwarmen tot dezelfde temperatuur, ook als hij slechts in 1 hoek zit. Op die manier kan hij door de kamer bewegen zonder ergens een koud deel tegen te komen. Hij kan er ook voor kiezen om enkel het deel van de kamer te verwarmen waar hij verblijft. Daarmee kan hij het energieverbruik voor verwarming in de kamer reduceren zonder in te boeten aan comfort op de verblijfplaats. Bovendien biedt dat de mogelijkheid om een warmere of koudere plek op te zoeken al naar gelang de persoonlijke voorkeur. Met luchtverwarming of convectieverwarming, zoals een hr-ketel, lukt dat volgens mij niet.
Warm tapwater
Voor warm tapwater gebruikte de bewoner doorstroomverwarmers. In Duitsland heel normaal, hier heel bijzonder. Grappig bijeffect: een bad met slechts 1 kraan omdat de doorstroomverwarmer het water op de juiste temperatuur laat doorstromen. Legionella? Geen punt, want er wordt geen water langdurig op temperatuur gehouden. Als er geen behoefte is aan warm tapwater is het water net zo koud als het normale leidingwater.
Energieverbruik
Het energieverbruik ligt door veranderend ‘stookgedrag’ van de bewoner inmiddels lager dan de cijfers die ik eerder heb laten zien. Al is ook duidelijk dat het energieverbruik niet voor 250 m2 is, omdat er daarvan effectief 150 m2 in gebruik is. Doorgaans zijn 2 verdiepingen niet in gebruik. Aan de andere kant geldt dat ook voor mijn eigen huis, van de 119 m2 hebben we er denk ik 75 in gebruik.
Een ander punt dat vooral op twitter veelvuldig wordt geroepen is dat infrarood verwarming een COP heeft van 1 i.p.v. de 4,5 die een warmtepomp kan halen. Nu geloof ik dat best, alleen gaat het om andere verwarmingsprincipes. Simpel gesteld: bij stralingswarmte kan volstaan worden met een lagere luchttemperatuur. Per graad minder verwarmen bespaar je energie, net als dat je energie kan besparen door plaatselijker te verwarmen en doordat de warmtebron sneller kan reageren op veranderingen dan lage temperatuur verwarming. Daarnaast is stralingswarmte een andere vorm van warmte dan luchtverwarming. Iedereen die de afgelopen dagen van de lentezon heeft genoten door uit de wind in de zon te gaan zitten in een t-shirtje begrijpt het principe. In schaduw (zonder stralingswarmte van de zon) is de luchttemperatuur nog te koud om comfortabel te zijn, in de zon is het echter al heerlijk.
Conclusie
Ik ben onder de indruk van de wijze waarop de bewoner zijn hele huis zelf all-electric heeft gemaakt. Zeker in Nederland gasland. Wie het niet gelooft, ga gewoon eens kijken en ervaar zelf of het wat voor je is.
All-electric en infraroodverwarming blijven bij ons absoluut op de wensenlijst staan. Wellicht in combinatie met een kleine warmtepomp voor warm tapwater als aanvulling op onze zonneboiler of voor de basistemperatuur in de woonkamer. Want zo zwart wit als de discussie op twitter gevoerd wordt door de aanhangers van warmtepompen is het in mijn ogen niet. Juist in het zoeken van hybride oplossingen en slimme combinaties ligt de sleutel voor optimale oplossingen voor bewoners op gebied van comfort en financieel. Verder zou ik nog steeds graag een keer een vergelijking maken tussen twee woningen, maar dan een met standaard hr verwarming en een met warmtepomp. Helaas heb ik tot op heden geen praktijkcijfers ontvangen. Het mag ook van een huis met warmtepomp zijn dat verder vergelijkbaar is met mijn eigen huis.
