Tag: milieubeleid

Willen we meer of minder heilige koeien na uitspraak Programmatische Aanpak Stikstof?

Krispijn Beek1 reactie

In mei vonniste de Raad van State dat de Programmatische Aanpak Stikstof in strijd is met Europese regels. Inmiddels is er een adviescollege onder leiding van Johan Remkes benoemt die oplossingen zoekt en worden de eerste gevolgen duidelijk. Vervolguitspraken van de Raad van State laten zien dat er ruimte blijft voor ontwikkelingen, ze laten echter ook zien dat de Raad van State de eisen voor nieuwe ontwikkelingen aanscherpt. Een mooi moment voor herbezinning over een aantal heilige huisjes die veel stikstof uitstoot veroorzaken en die ook kansen bieden voor het reduceren van klimaatemissies.

Stilvallende projecten

Grote projecten die in de problemen zijn gekomen door de uitspraak van de Raad van State zijn de opening van Lelystad Airport, de verbreding van de A27 bij Utrecht (Amelisweerd) en het evenemententerrein op het voormalig vliegveld Twente. Het openen van het vliegveld van Lelystad voor de luchtvaart zou tot een aanzienlijke stijging van de stikstofdepositie op Natura 2000 gebieden leiden. Waarschijnlijk gaat het dan zowel om de Weerribben als om de Veluwe en Utrechtse Heuvelrug. Dit geldt ook voor de verbreding van de snelweg bij Utrecht, die zeer waarschijnlijk tot extra stikstof op de Utrechtse Heuvelrug en de Amelisweerd zal leiden. Zonder maatregelen die de stikstofdepositie aantoonbaar verlaagd kunnen deze projecten dan ook niet doorgaan, tenzij projecten de zogenaamde ADC-toets doorstaan. Dat wil zeggen dat er geen alternatieven zijn, dat er wel dwingende redenen van openbaar belang zijn voor het project en dat er adequate compenserende maatregelen genomen worden.

Doorgaande projecten

Een van de projecten die wel doorgaat is een verbreding van de weg bij de gemeente Veldhoven, hoewel die weg teveel stikstof veroorzaakt. De gemeente wist bij de Raad van State echter succesvol te bepleiten dat ze de ADC-toets juist had ingezet. Er zijn volgens Veldhoven geen alternatieven (de A), er zijn wel dwingende redenen van openbaar belang voor het project (de D) en de Raad van State zag geen aanleiding om te twijfelen aan de effectiviteit van de genomen compensatiemaatregelen voor de natuur (de C).

Heilige koeien

Wethouder Aard de Kruijf van Barneveld stelt in Binnenlands Bestuurdat er een nationale discussie nodig is om te bepalen wat er valt onder het openbaar belang (de D uit de ADC toets). Naar zijn mening ligt het openbaar belang bij uitbreiding van vliegveld Lelystad (de D uit de toets) voor de hand ligt, maar zou hetzelfde moeten gelden voor bijvoorbeeld woningbouw.

Een belangrijke vraag lijkt mij echter om te bepalen of we het openbaar belang van extra vakantievluchten naar Benidorm en Alanya werkelijk zo groot vinden dat we daar schaarse milieugebruiksruimte aan willen toekennen. Willen we extra stikstof uitstoot door de luchtvaart faciliteren met belastinggeld, of is het tijd dat de luchtvaart in Nederland gedwongen wordt te kiezen voor specialisatie en krimp in plaats van nog meer bulk tegen afbraakprijzen? Een keuze voor krimp en specialisatie biedt de kans om de stikstofdepositie die de vliegtuigen veroorzaken in te zetten voor nieuwe woonwijken, verbreding van snelwegen of groei van bedrijven. Het zorgt er ook voor dat de CO2 emissies van de luchtvaart in Nederland aan banden gelegd worden.

Hetzelfde vraagstuk geldt voor die andere heilige koe van Infrastructuur en Waterstaat: 130 kilometer per uur op de snelweg. Een verlaging van de snelheid naar 100 km per uur levert niet alleen een vermindering van de CO2 uitstoot op, maar ook minder stikstofuitstoot en daarmee minder neerslag van stikstof op Natura2000 gebieden. De vraag is dus wat wel willen: 130 km/uur op de snelweg of gebruiken we de milieugebruiksruimte voor nieuwe woningen, een bredere snelweg of groei van bedrijven?

Een derde heilige koe is de veeteelt. Naast de luchtvaart een van de laatste sectoren waar een deel van de branche angstvallig vasthoud aan bulkproductie van grote hoeveelheden tegen weinig kosten, zelfs een brandalarm op een stal past niet in de kostprijs. Wordt het geen tijd om de fictie dat Nederland ‘de wereld’ kan voeden op te geven? Bijna elke andere branche in Nederland heeft de afgelopen 30 jaar het pad van bulkproductie verlaten en gekozen voor specialisatie. Waarbij lagere volumes, maar hogere marges worden gerealiseerd.

Een klein deel van de landbouwbranche werkt daar al jaren aan, variërend van biologisch dynamische bedrijven tot melkboeren die experimenteren met sojamelk of melk die herleidbaar is naar een individuele koe of koeienfamilie. Ook in de vleessector zijn er initiatieven die die kant op gaan, zoals Crowd Butching.

Ondanks deze initiatieven die zich richten op lokale ketens exporteren we nog steeds 70 tot 80% van onze vleesproducten. De landbouwsector legt daarmee een grote druk op de beschikbare ruimte voor stikstofdepositie, zeker omdat veel veeteelt in de buurt van Natura2000 gebieden gesitueerd is. De vraag is dan ook of we de beperkte ruimte voor stikstofdepositie willen gebruiken voor de export van vleesproducten en eieren, ondertussen meewerkend aan de ontbossing elders voor de productie van veevoer, of dat we de veeteeltsector (warm) gaan saneren om de beschikbaar komende ruimte in te zetten voor de nieuwe woonwijken, bredere snelwegen of groei van bedrijven met hogere marges, lagere volumes en vooral lagere milieudruk?

Een laatste vraagstuk raakt de energietransitie. Er bestaan plannen om de Nederlandse kolencentrales niet te sluiten, maar om ze om te bouwen naar biomassacentrales. Daarnaast zijn er ook in veel gemeenten individuele plannen voor kleinere biomassacentrales. Deze hebben veelal een vermogen net kleiner dan 15 MW, zodat een milieu-effectrapportage niet nodig is. Het verbranden van biomassa zorgt echter voor een hogere uitstoot van stikstof dan kolencentrales.

Bovendien zijn er vraagtekens te zetten bij het klimaateffect. Ook al telt het verbranden van biomassa in de internationale klimaatstatistieken als klimaatneutraal. Op de langere termijn kan het verbranden van biomassa mogelijk klimaatneutraal zijn of worden, voor de middellange termijn zorgt het verbranden van biomassa voor een stijging van de CO2 uitstoot. Volgens onderzoek van MIT duurt het namelijk 44 tot 104 jaar voordat bossen in het zuid-oosten van de Verenigde Staten weer evenveel CO2 hebben opgenomen als dat er nu verbrand wordt. Terwijl de emissies juist de komende 40 jaar fors omlaag moeten. Het verbranden van biomassa gaat daarbij dus niet helpen, zeker niet als daarbij bossen worden gekapt die jaarlijks nog meer CO2 vastleggen.

Het is dan ook de vraag of het verstandig is om subsidie te geven aan energiecentrales om beslag te leggen op de beperkte ruimte voor stikstofdepositie. Het klimaateffect op de korte en middellange termijn is negatief en er zijn mogelijk sectoren met een hogere toegevoegde waarde van de ruimte die biomassacentrales innemen gebruik kunnen maken.

Tot slot kan het stimuleren van elektrisch rijden, of het nu gaat om elektrische bussen, vrachtauto’s of auto’s een belangrijke bijdrage leveren. Dat vergt wel dat Haagse politici weer gaan denken in de termen van de oude Optiedocumenten van ECN. Deze keken naar het effect van een maatregel op klimaatemissies en luchtvervuiling. Elektrisch rijden is misschien duur per ton CO2, bezien in combinatie met het reduceren van de stikstofdepositie kan het stimuleren van elektrische vrachtwagens, bussen en auto’s best eens gunstiger uitpakken.

Conclusie

De uitspraak van de Raad van State uit mei verdient het om te leiden tot herbezinning op de gewenste ontwikkelingen van Nederland. Het is tenslotte niet de eerste keer dat de rechter de overheid terecht wijst. Eerder gebeurde dat al bij luchtkwaliteit en in de klimaatzaak van Urgenda (al loopt bij deze laatste het hoger beroep nog). In alle drie de gevallen wijst de rechter er op dat er harde milieugrenzen zijn die de Nederlandse overheid en samenleving moeten respecteren. Dat betekent dat het tijd wordt om na te denken over wat we willen en wat we belangrijk vinden. Rijden we liever met 130 kilometer per uur over de snelweg, of willen we groei van de luchtvaart? Willen we 100 kilometer per uur gaan rijden zodat we vlees kunnen blijven produceren voor de wereldmarkt, of kiezen we voor een kleinere veestapel met ruimte om met 130 kilometer per uur rond te rijden? Of mag het van alle drie een onsje minder, zodat er voldoende woningen bijgebouwd kunnen worden en er ruimte ontstaat voor natuur en andere bedrijfstakken met een hogere toegevoegde waarde?

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

Amerikaanse opsteker voor Urgenda’s wijwillenactie

Krispijn BeekPlaats een reactie

Mooie afsluiter van 2012 en opsteker voor Urgenda en hun Wij Willen Actie aanpak. De Amerikaanse rechtbank herbevestigd de uitkomst van een rechtszaak uit 2006 dat EPA CO2 mag reguleren op basis van Clean Air Act.

Grist

An appeals court in D.C. today rejected an attempt by the fossil fuel industry to gut a critical EPA pollution rule.

In 2007, the Supreme Court ruled that the agency had the authority under the Clean Air Act to regulate greenhouse gases, including carbon dioxide, as pollutants. Since that point, as the EPA has struggled to implement various rules limiting such pollution for both new and old power plants, there have been a series of court battles over its authority. The ruling today is not the final word, but is nonetheless an important victory.

From The Hill:

The U.S. Court of Appeals for the District of Columbia voted 6-2 to reject a request for the full court to reconsider a June ruling that upheld EPA’s interpretation of the Clean Air Act.

The court’s action could set up a Supreme Court challenge by industry, energy firms and the state of…

View original post 202 woorden meer

Dutch innovations in air quality

Krispijn Beek3 reacties

The environmental policy debate has been taken over by climate change for years. With some backlash lately because of climate denialism. Most discussion about climate change focus on reducing the emissions of carbon dioxide into the air. In this post I will argue that it is better for both public health and fighting climate change to shift focus to non-CO2 greenhouse gases and air pollution for the short term, leaving the reduction of actual CO2 emission to the future. Do I hear some climate fighters cry wolf already? :P

Let me be very clear: I trust climate scientist when they say irreversible climate change is upon us if we don’t act now. I equally understand the peak oil statements about shrinking oil and gas reserves and rising fossil energy prices. I also know a large part of The Netherlands is within European air quality standards. And still I argue the focus to combat climate change should be on air quality, especially if The Netherlands want to give their entrepreneurs a head start. As a researcher once provocatively said to me: the carbon price will be zero if Europe reaches the CAFE air quality standards timely…

The problem
A few years ago I attended a workshop about the interconnection between transboundery air pollution and climate change. The research presented showed it might be more effective to combat climate change by combatting soot and air pollution (like nitrogen oxides and methane).

Carbon black, as soot was called by the researchers, is formed mainly through incomplete combustion of both fossil and biofuels. The researchers told that part of the carbon black rains down in snowy areas, where it turns the snow darker. Thereby increasing the amount of solar radiation absorbed, thus raising the temperature of the snow which makes it melt… That’s one good reason to focus on reducing air pollution by carbon black for The Netherlands.

A second good reason to focus on carbon black has to do with human health. Carbon black is associated with a lot of human health problems ranging from asthma to heart diseases. Human health can be an important driver for environmental policy and a researcher from the Dutch Environmental Agency (PBL) recently wrote an article suggesting reducing soot can be very effective to improve impact from air pollution on human health.

I know The Netherlands manage to comply to current European air quality standards. But still our air quality is a far cry from the long term CAFE objective:

to achieve levels of air quality that do not result in unacceptable impacts on, and risks to, human health and the environment.

Especially because the scientific evidence that smaller carbon black particles have more adverse health effects. Those small particles are not yet regulated, but local politicians know that their citizens are worried and either use it in their campaign or reject to build schools and houses next to highways.

Carbon black isn´t the only air pollution problem. Ozone is another one. Although the ozone layer on high altitudes is necessary to prevent skin cancer, ground level ozone forms a threat to human health. Recent research by Plant Research International (Dutch pdf) based upon data supplied by Crops Advance shows that exposure to ozone also significantly decreases the ability of plants and trees to absorb carbon dioxide. This effect can be significantly and can reduce the Carbon Use Efficiency of commercial crops up to 46%. If plants are exposed to ozone as seedlings the effect remains even after the ozone level decreases. Perhaps it’s more logical to increase the carbon use efficiency of commercial crops by reducing air quality before spending our money on putting carbondioxide undergroud…

The carbon use efficiency can be increased by reducing ozone concentrations at ground level. Ozone is formed as a result of other air polluting emissions, mainly volatile organic compounds (VOC’s, such as methane) and nitrogen oxides. Both are emitted by burning fossil and biofuels. But VOC’s are also released during transport and storage of fossil fuels, and some of them, like methane, are very potent greenhouse gasses. So considering the fact that non-CO2 greenhouse gases (like methane) are responsible for over 50% of the greenhouse effect focussing on air quality to combat climate change is less strange then it looks on the outset.

The solution
The solution to the above problem for the long term is to decrease the amount of combustion fuel needed by increasing the production of sustainable energy that don’t need combustion and electrification, like electric cars. The short term solution is to use innovations at hand to reduce the emissions of air polluting substances like VOC’s, carbon black and nitrogen dioxide. Several Dutch companies can provide such solutions and research shows that providing them a home market is very favorable to gain traction on the world market.

So let’s show some examples of Dutch companies that can provide world class solutions to combat air pollution.

Teigro: VentClean-system
The VentoClean-System is a special explosion proof machine for the degassing and recovering of hydrocarbons out of tanks and hoses in the shipping industry and bulk storage. It has been developed to clean tanks and hoses from gases and residues quickly after the tanks have been emptied. Through a condensation process gases and residues are brought back to the original product in liquid form very quickly. The high speed together with the high ventilation capacity of the system are also caused by bringing back a higher optimum temperature in the tanks and hoses, this temperature is re-used from the condensation process.

The VentoClean-Systems had advantages for both people, planet and profit. To start with the profit part: In short the VentoClean-System saves costs and increases turnover. By using the VentoClean-System the tanks are immediately employable, washing is not necessary and there is hardly any waste or slobs.

As the system can be used independent from location and time, ships that have been equipped with the VentoClean-System become more flexible and are employable more rapidly. The extra shipping hours caused by ventilation can be brought back, port and lock costs can be reduced and a backload can be loaded more often.

The gains for the planet consist of less waste or slobs, less washing of tanks and reducing the need for ventilation in open air decreases air polluting emissions. Less air polluting emissions is also good for people, as the system can also be used to clean tanks containing carcinogenic substances like benzene.

Accede: Cairbags
Accede has developed a concept they call Cairbags for use in tanks. This short movie explains how Cairbags work.

A Cairbag is an aircushion that is installed and inflated in the container of the trailer or truck, especially if the container is only partially filled with a liquid load. The Cairbag fills at all times that space that is not filled by the liquid, preventing the presence of free air. The effect of the Cairbag is that it decreases the emission and evaporation of liquids in a partially or fully filled tank. Therefore the Cairbag contributes to better air quality along shipping routes, both coastal and inland. A Cairbag also increases the fuel efficiency for trucks that use them.

Cairbags can also be used in tank terminals to reduce emissions to air. When they are combined with a Linerbag emissions to both air and groundwater can be reduced to (almost) zero. Leaving a larger volume of products to sell and increasing air quality in the surrounding area.

Greentec Oils
Greentec Oils increases the fuel efficiency of existing engines and reduces the emission of both nitrogen oxides and soot. This is done by a combination of a special biobased oil, adjustments to the engine which make it run smoother and an addendum to improve fuel quality. Confidential data I’ve seen show generators use 10% less fuel and emission from soot and nitrogen oxides are reduced up to 80%.

HMVT: Corona
HMVT is developing the Corona Air Purification system together with Eindhoven University of Technology (TUe) and Oranjewoud. The name Corona refers to the phenomenon of air conducting electricity under the influence of a powerful electric field without making a full discharge circuit. The Corona Air Purifier cleanses vapours with the help of pulsed high-voltage electricity, also known as Pulsed Power. The Corona Air Purification system can remove substances like VOC’s, nitrogen oxides, particle matters and traffic emissions with rates ranging from 50% up to 99%.

Needed action by government
First and foremost the current separation between air quality and climate change policy should be reconsidered. People are much more likely to act on air quality, as air pollution has a direct effect on both human health and agricultural output and can have a profound and almost immediate effect.  Both local and national authorities can play their part by not settling for a C minus for air quality.

On the second place a home market for the above mentioned companies can be created. One of the main lessons from research to the critical success factors for clean tech done by both the European Union and World Wildlife Foundation is that a home market gives a large competitive advantage to clean tech companies. Nothing is more convincing and compelling for foreign customers than being able to show that your technology is being used in your own country. After all a sales pitch containing the phrase this technology is not yet used (or not even allowed) in my own country will not be very convincing, of even a sales pitch at all!

Creating a home market requires more than providing innovation subsidies or R&D funding. It requires an environment where government and entrepreneurs form partnerships to bring technology to the market. Also Dutch government should take an active role in setting at least European standards for clean tech, as we’ve recently done for electric cars.

If this is done wisely the above mentioned technologies have the potential improve air quality both in The Netherlands and worldwide. Improving air quality will decrease health care cost, save millions of people from air pollution related illness, increase agricultural production (one of our top sectors) and even stall climate change as a side effect…

So let’s hope some we’ll see some Dutch clean tech on the Catwalk for Innovation next month.

This post was originally witten for and published by TEDxBinnenhof. Thanks to my former collegues for pointing me to the companies and research mentioned in this post. And to Ivo Stroeken, Advisor Electric Transportation, and Max Herold, owner at Managementissues.com for critically reviewing draft versions.

Milieubeleid is slecht voor de werkgelegenheid

Krispijn Beek1 reactie

Dat is de strekking van discussies die de Republikeinen in de VS voeren. Veel van de discussies die in de VS beginnen belanden uiteindelijk ook in Nederland. Daarom nu maar vast twee fragmenten uit The Colbert Report over het effect van het Amerikaanse milieuagentschap (EPA) op de werkgelegenheid. Om te starten de intro:

YES! This job-killing cemetery is murdering jobs and then burying them in itself. Jobs. Everyone knows pollution is a job creator.”

En het interview met Carol Browner, voormalig hoofd van de EPA:

Bron: Clean Environment Smackdown: Stephen Colbert and Former EPA Chief Carol Browner Debate

Zijn eisen aan de scheepvaart slecht voor de economie?

Krispijn BeekPlaats een reactie

De Club van 30 had gisteren een artikel staan over de effecten van de nieuwe luchtkwaliteitseisen voor de zeescheepvaart op het Nederlandse bedrijfsleven. Volgens de nieuwe luchtkwaliteitseisen het zwavelgehalte van scheepsbrandstoffen wereldwijd dalen, waarbij er aanvullende eisen gesteld kunnen worden in zogenaamde SECA gebieden. Waar de Noordzee ook toe behoort. Bernard ‘duurzaamheid is innovatie‘ Wientjes stelt volgens de Club van 30 in een brief aan Staatssecretaris Atsma dat deze aanvullende maatregelen slecht zijn voor de scheepvaart en voor de staal en papierindustrie in Nederland. Om te beoordelen of dat klopt lijkt het me verstandig om te bezien wat de maatregelen inhouden, welke redenen er zijn voor de maatregelen en mogelijke alternatieve maatregelen om de doelen te halen.

Wat houden de maatregelen in?

Volgens de Europese Commissie (pdf) betekenen de afspraken een afname met 4,50 gewichtsprocent van zwavelgehalte van scheepsbrandstoffen:

  • een afname van het zwavelgehalte tot 3,50 gewichtsprocent tegen 1 januari 2012;
  • een afname van het zwavelgehalte tot 0,50 gewichtsprocent tegen 1 januari 2020, behoudens herziening in 2018, met  mogelijk uitstel tot 2025.

Voor de zogenaamde SECA’s (waaronder dus de Noordzee) gaat het om een afname met 1,50 gewichtsprocent  van het zwavelgehalte van alle  scheepsbrandstoffen die worden gebruikt binnen SECA’s

  • tot 1,00 % tegen 1 juli 2010;
  • tot 0,10 % tegen 1 januari 2015;

Waarom is de maatregel nodig?

In 2001 hebben de lidstaten van de EU zich gecomitteerd aan de het programma schone lucht voor Europa (Clean Air For Europe). Het einddoel daarvan is dat de luchtkwaliteit dusdanig moet verbeteren dat er geen merkbaar effect meer is van luchtverontreiniging op gezondheid en milieu.

Om de doelstellingen uit CAFE te bereiken worden de luchtverontreinigende emissiesbinnen de Europese Unie vanuit verschillende hoeken gereguleerd. Aan de ene kant gebeurd dit door grenzen te stellen aan de hoeveelheid emissies, de concentratie van luchtverontreinigende stoffen en de neerslag (deposito) van luchtverontreinigende stoffen. Aan de andere kant worden de luchtverontreinigende emissies gereguleerd door bronbeleid.

De absolute hoeveelheid emissies per land worden begrensd door de Nationale Emissieplafonds uit de Nationale Emissie Plafond-richtlijn, waar de luchtvaart en zeescheepvaart niet onder vallen. De maximale concentratie luchtverontreiniging op een bepaald tijdstip op een bepaalde plaats wordt begrensd door de Kaderrichtlijn Luchtkwaliteit, waar luchtverontreiniging veroorzaakt door de luchtvaart en zeescheepvaart wel meetelt. De hoeveelheid neerslag van luchtverontreinigende stoffen wordt in bepaalde gebieden gereguleerd door natuurwetgeving (Natura 2000).

De afgelopen decennia hebben grote reducties in luchtverontreingende emissies plaatsgevonden, waardoor de luchtkwaliteit aanzienlijk verbeterd is. Zo wordt de luchtkwaliteitsnorm voor zwaveldioxide al jaren gehaald (bron: Compendium voor de Leefomgeving). Tegelijkertijd zijn er nog aanvullende maatregelen nodig om de lange termijn doelstellingen van CAFE te halen (bron: kamerbrief Milieubeleid industrie na afloop milieuconvenanten).

Met het huidige zwavelgehalte (1,5 %) was de zeescheepvaart op het Nederlands deel van de Noordzee in 2009 goed voor 51% van de zwaveldioxide-emissies (SO2) (bron Compendium voor de Leefomgeving). Bij een verwachte toename van de zeescheepvaart neemt de emissie van SO2 door de zeescheepvaart de komende jaren verder toe. Voor een beeld van het huidig effect van de zeescheepvaart op de SO2 emissies zie dit artikel in The Guardian.

Alternatieve maatregelen

Natuurlijk is het mogelijk om de doelstellingen op een andere manier te halen. Industrie, landbouw en wegverkeer hebben de afgelopen 30 jaar echter al grote stappen gemaakt in het verlagen van hun luchtverontreinigende emissies, met name de emissies van SO2 zijn fors gedaald. Extra reductie in die sectoren is daarmee relatief duur. De scherpere eisen aan brandstoffen op de Noordzee zijn naar mijn mening dan ook een logische stap om de emissie van zwaveldioxide op het Nederlands grondgebied verder te verlagen en passend bij het principe de vervuiler betaalt. Tenzij de voorman van VNO-NCW bedoelt dat de doelstellingen uit CAFE aan de wilgen gehangen moeten worden…?

Jan Rotmans over veerkrachtige steden

Krispijn BeekPlaats een reactie

Mark van Baal vroeg zich vorig jaar in een artikel in Ode af wat er komt na duurzaamheid. Hij stelde voor om uit te gaan van het begrip veerkracht. Een mooi concept, inmiddels heb ik ook een aantal geweldige filmpjes op internet gevonden dat invulling geven aan het begrip voor steden. Daarom deze week een reeks over veerkrachtige steden.

Vandaag aandacht voor Jan Rotmans, een van de nestors van de transitie naar een duurzame economie in Nederland. Hieronder vind je zijn presentatie van het TVVL congres. De presentatie is in vier delen geknipt. In het eerste deel gaat Jan Rotmans in op het ontstaan van een nieuwe economie rond duurzaamheid, mondiaal gezien de snelst groeiende economie. In het tweede deel geeft hij 10 verrassende manieren om te kijken naar duurzaamheid in de gebouwde omgeving. Het derde deel gaat over oud en nieuw denken: biomassa als grondstof, een denkrichting voor de Rotterdamse haven en het Doorbraakplan. In het vierde deel constateert Rotmans dat we wel goed bouwen, maar hij vraagt zich af of we wel de goede dingen bouwen? Wat denk jij na het zien van Rotmans presentatie?

Veerkrachtige steden: Natalie Jeremijenko: The art of the eco-mindshift

Krispijn BeekPlaats een reactie

Mark van Baal vroeg zich vorig jaar in een artikel in Ode af wat er komt na duurzaamheid. Hij stelde voor om uit te gaan van het begrip veerkracht. Een mooi concept, inmiddels heb ik ook een aantal geweldige filmpjes op internet gevonden dat invulling geven aan het begrip voor steden. Daarom deze week een reeks over veerkrachtige steden.

De aftrap is aan een presentatie op TED. Dat is altijd een mooie bron van inspiratie, zeker als je behoefte hebt aan wat anders dan de zwart wit tegenstellingen die de boventoon lijken te voeren in het openbaar debat. In onderstaand filmpje laat Natalie Jermijenko een aantal mooie voorbeelden van omdenken zien. Waarbij de stadse omgeving voor mens en milieu verbeter en er ook nog werkgelegenheid wordt gecreëerd.

De voorbeelden komen uit haar Environmental Health Clinic. Welke van deze voorbeelden zijn volgens jou bruikbaar voor Nederlandse steden?