Tag: Zonnepark Nederland

Rekentooltje decentrale energieprojecten met vergoeding in natura versie 0.2

Vorige week heb ik een eerste versie van mijn rekentooltje voor het doorrekenen van collectieve decentrale energieprojecten met levering in natura online gezet. Na wat feedback via de mail, onder andere van Pauline Westendorp, heb ik deze wat aangepast. De belangrijkste aanpassingen zijn:

  • Inbouw van effect van geld lenen op je rendement. Rente wordt berekend zodra je een rentepercentage invult. Uitgangspunt is daarbij een lineaire aflossing van de lening gedurende de levensduur van het collectieve energieproject. Eerder aflossen bespaart rente en is heeft dus een gunstig effect op je rendement.
  • Formules ingebouwd om automatisch terugverdienjaar in overzicht bovenaan de spreadsheet te laten zien. Klein aandachtspunt is nog dat een terugverdientijd van 0 jaar kan duiden op heel snel of helemaal niet.
  •  Formules ingebouwd om de gemiddelde Return On Investment te berekenen gedurende de levensduur.
  • Je kan nu kiezen voor investering in meer dan 1 deel van een windpark, zonnepark.

Daarnaast ter verduidelijking de uitgangspunten:

  • inflatie kan je zelf meenemen/instellen
  • prijsstijging elektra idem
  • prijsstijging jaarlijkse onderhoudsbijdrage idem
  • rentevoet: nog niet meegenomen
  • btw 21%, maar aan te passen
  • opbrengstvermindering panelen: niet meegenomen. Uitgangspunt is gemiddelde opbrengst volgens opgaaf aanbieders
  • afschrijvingstermijn = levensduur

Wensenlijst voor volgende versies:

  • Afschrijvingstermijn los kunnen koppelen van levensduur
  • Onderhoudskosten: optie toevoegen om onderhoudskosten per jaar in te voeren i.p.v. gemiddeld per jaar.
  • Indicatie van energierekening per jaar toevoegen voor zelfinvesteren versus energiebedrijf.
  • Toevoegen totaal aantal kWh zelf opgewekt
  • Uitbreiden met groen gas
  • En niet te vergeten: het GroenLinks Amsterdam plan voor burger windparken doorrekenen.
  • Toevoegen optie gemeenschapsbijdrage.
  • Toevoegen duurzame energiebaten en differentiatie energiebelasting grijs-groen
  • Mogelijkheid om vanuit totale investering voor wind/zonne-energiepark te werken toevoegen

Meebouwen? Fouten ontdekt? Laat maar weten in de comments of stuur een mailtje.

Rekentooltje decentrale energie met vergoeding in natura

Het afgelopen jaar heb ik meerdere keren berekeningen losgelaten op duurzame energie projecten. Vooral als het ging om collectieve windprojecten, zoals De Windcentrale, en zonprojecten, zoals SolarGreenPoint en Zonnepark Nijmegen. Telkens beloofde ik daarbij om mijn spreadsheet met berekeningen beschikbaar te maken. Wat ik tot op heden nagelaten heb.

Deze week maak ik dat goed. Via deze link vind je een aangepaste en opgeschoonde versie van de spreadsheet waarmee ik mijn berekeningen heb uitgevoerd. Er ontbreken nog een aantal zaken in de spreadsheet:

  1. Kapitaalkosten. Je kan wel een rentepercentage invullen, maar dat heeft nog geen invloed op de uitkomsten.
  2. Duurzame energiebaten. Ik heb wel een idee hoe je die mee kan nemen, maar ben niet tevreden over de overzichtelijkheid van de berekeningen
  3. Differentiatie in energiebelasting: de mogelijkheid om met een verschil tussen groene en grijze stroom te rekenen.
  4. Differentiatie in netwerk/transportkosten: nuttig/handig voor voorstanders van decentrale/lokale energie opwekking.
  5. Vermeden CO2 emissies.

Aan deze zaken sleutel ik dus nog even verder. Ik hoop dat de huidige versie helpt om de financiële rozengeur en manenschijn van aanbieders van collectieve energieprojecten te kunnen beoordelen. De spreadsheet is gebouwd in de avonduurtjes, dus foutjes etc. zijn niet uitgesloten. Meldt ze gerust, dan pas ik het aan.

Mocht je een idee hebben hoe bovenstaande zaken in te bouwen zijn meld je dan gerust via de comments. Vooralsnog heb ik de spreadsheet even afgeschermd, zodat de formules enkel door mij aan te passen zijn.

Windenergie vs zonne energie. Deel 2

Ga ik zonnepanelen op ons eigen dak, investeren in een volkszonnetuintje of handelen in wind. Dat is een van de vragen die ik mijzelf heb gesteld de afgelopen maanden. Elke optie heeft z’n voors en tegens. De opties roepen ook hun eigen geharnaste misverstanden op. Zo bestaat zelfs bij het wetenschappelijk bureau van GroenLinks het idee dat windenergie niet voor Jan Modaal is weggelegd. Daarom nog maar een keer een vergelijking van de verschillende opties op diverse aspecten, zoals ik die zelf heb gehanteerd bij de keuze voor Winddelen van De Windcentrale. Dit keer de focus op de financiële en fiscale kant van het verhaal, in het vorige deel ben ik al ingegaan op de nadelen met betrekking tot milieu, natuur en sociale aspecten.

Verschillende vormen van coöperaties

Bij een ‘traditionele’ windcoöperatie (zoals De Windvogel, waar wij zelf lid van zijn) kun je voor weinig geld lid worden (eenmalig € 50). De leden zijn via de coöperatieve vereniging eigenaar van de windmolens. Als lid kun je geld uitlenen aan de coöperatie om de windmolens te financieren, hierover ontvang je rente. Daarnaast kun je bij De Windvogel er voor kiezen om zelf stroom af te nemen bij de coöperatie. Er is geen verband tussen de hoeveelheid elektriciteit die je afneemt en het bedrag dat je uitleent aan de coöperatie, wel is de hoeveelheid elektriciteit die je kunt afnemen gemaximeerd op 3.500 kWh.

De Windcentrale, Zonnepark Nederland in Nijmegen en SolarGreenPoint hebben een ander model gekozen. Bij Zonnepark Nederland en SolarGreenPoint koop je een zonnepaneel op een publiek dak. De energieopbrengst van dat paneel is de komende 25 jaar voor jou. Bij SolarGreenPoint zijn nog geen definitieve gegevens te vinden. Bij Zon op Nijmegen bedraagt de investering € 500 per zonnepaneel met een gemiddelde opbrengst van 197 kWh per jaar. Daar komt nog € 15 per jaar onderhoudskosten bovenop.

De Windcentrale verdeelt de opbrengst van haar windmolens in Winddelen van elk 500 kWh per jaar. Deze biedt ze aan voor € 345 per stuk, daar komt nog € 15 onderhoudskosten per jaar bovenop. De opbrengst kan per jaar iets fluctueren afhankelijk van de hoeveelheid wind. De windmolens gaan naar verwachting nog 16 jaar mee.

Financiële vergelijking verschillende opties

In onderstaande tabellen vergelijk ik de verschillende mogelijkheden om je eigen elektriciteit op te wekken. Tabel 1 is meer kwalitatief en toont de benodigde investering en jaarlijkse kosten. Tabel 2 vergelijkt de prijs per kiloWattuur voor de verschillende mogelijkheden.

Tabel 1. Beoordelingsmatrix

Aspect Winddeel (Windcentrale) Windcoöperatie (Windvogel) Zonnepanelen (eigen dak) Zondeel (Zonnepark Nederland)
Uitbetaling In kWh Rente op lening In kWh In kWh
Energiebelasting over opgewekte elektriciteit Ja a Ja b Nee Nee c
Omzetbelasting over opgewekte elektriciteit Nee Onbekend Nee Onbekend
Onderhoud/storing Regelt coöperatie Regelt coöperatie Zelf regelen Regelt coöperatie
Investering d € 2.415 n.v.t. € 6.990e € 8.000
Lidmaatschap Inbegrepen € 50 n.v.t. Inbegrepen
Jaarlijkse kosten € 15/winddeel n.v.t. Geen € 15/zondeel
Terugverdientijd 8 jaar n.v.t. 5-11 jaar 11 jaar
Levensduur min. 16 jaar n.v.t. 20-25 jaar 25 jaar

a) De Windcentrale draagt over opgewekte energie van de Winddelen energiebelasting af. Al zijn ze voorstander van het afschaffen daarvan.
b) De Windvogel is gestopt met afdracht van energiebelasting, maar de Belastingdienst is inmiddels een rechtszaak begonnen tegen De Windvogel. Tot die tijd verlaagt De Windvogel de tarieven voor afnemers van de elektriciteit niet, maar stopt het geld in een aparte pot in afwachting van de uitspraak van de rechtbank.
c) Zon op Nijmegen stelt bij de Zondelen gebruik te maken van de ruimte die de wet biedt om geen energiebelasting te betalen over zelfopgewekte duurzame energie voor de meter. De gemeente Nijmegen staat de eerste jaren garant voor het geval dat een onjuiste interpretatie is.
d) Uitgaande van een jaarverbruik van 3.500 kWh
e) Uitgaande van een installatie van 3,9 kWp, prijs bepaald met behulp van Compare my Solar www.CompareMySolar.nl

Tabel 2: tariefopbouw per initiatief

Initiatief Kostprijsa Energiebelasting Omzetbelasting Totaal prijs
GreenChoice b 5,80 11,40 5,80 20,47
Windcentrale 7,74 11,40 2,17 21,31
Windvogel (1) c 7,71 11,40 3,63 22,74
Windvogel (2) d 12-18 0 0 12-18
Zon op Nijmegen e 17,8 0 0 17,80
Zon pv (1) f 8 0 0 8
Zon pv (2) g 13,2 0 0 13,2

a) Kostprijzen zijn nagerekend op basis van gegevens van de websites van de aanbieders en is inclusief de jaarlijkse bijdrage per winddeel en zondeel.
b) actietarief Greenchoice op Gaslicht.com d.d. 7 augustus 2012.
c) Tarieven Windvogel 1 op basis van document zelflevering
d) Tarief Windvogel 2 op basis van document zelflevering. Kostprijs is 7-12 cent, daarbovenop stelt De Windvogel 5 Eurocent voor overhead.
e) Uitgaande van toewijzing van het recht op zelflevering, wanneer dit niet wordt toegestaan daalt het rendement. De gemeente Nijmegen staat garant voor de eerste 2 jaar energiebelasting. Inmiddels is wel duidelijk dat het slagen van het zelfleveringsconcept van Zon op Nederland afhangt van goedkeuring door de belastingdienst. Wat dat betreft kan Zon op Nederland zich aansluiten bij de rechtszaak van De Windvogel en de belastingdienst.
f)  Op basis berekeningen Vincent Dekker
g) Op basis berekeningen Zonnestroomnl.nl april 2012. Systeemgrootte 2,5 kWp, rentevoet 3%.

Update 20 september: Zelf rekenen, zie hier.

Ontwikkelingen om rekening mee te houden

Er zijn een paar ontwikkelingen om rekening mee te houden op gebied van regelgeving. Het gaat daarbij om:

  1. Verandering van het energiebelastingtarief. Hoe hoger dat tarief wordt, hoe interessanter het wordt om te kiezen voor zonnepanelen op eigen dak. Bij die optie heb je daar tenslotte geen last van.
  2. Verandering van het btw tarief voor energie. Hoe hoger dat tarief wordt, hoe interessanter het wordt om te kiezen voor zonnepanelen op eigen dak. Bij die optie heb je daar tenslotte geen last van.
  3. Meer mogelijkheden voor zelflevering voor de meter. Als dat mogelijk wordt wordt het interessanter om met je buurt of stad samen te investeren in je eigen duurzame energie opwekking.
  4. Verandering van de salderingsregels voor eigen energieopwekking. Er zijn grofweg 2 stromingen. De eerste vind de huidige salderingsregels een vorm van subsidie en wil deze aanpassen. Daarbij gaat het met name om een vergoeding voor de programmaverantwoordelijkheid die elektriciteitsbedrijven dragen. Dat wil zeggen dat ze je ook stroom leveren als je zonnepanelen of windmolen niet werken en de elektriciteit die je tijdelijk te veel hebt afnemen. De andere kant wil juist de huidige limiet van 5.000 kWh ophogen.
  5. Binnen Europa wordt al een tijdje gesproken over herziening van de energiebelasting, waarbij het de bedoeling is om minimumtarieven in te stellen op basis van de energie-inhoud en CO2 inhoud van een energiebron. Invoer daarvan kan gunstig zijn voor wind en zonne-energie.

De komende verkiezingen kunnen een groot verschil maken, zeker voor duurzame energie en zelflevering. Een overzicht van de standpunten op gebied van duurzame energie vind je hier, een breder overzicht van standpunten op gebied van duurzaam ondernemen vind je bij de Groene Zaak.

Conclusie

Zoals je in tabel 1 kunt zien is het investeren in eigen opwekking van windenergie de meest haalbare voor Jan Modaal. Het vergt het minste kapitaal. Bij De Windvogel is enkel een eenmalig lidmaatschapsgeld van € 50 verschuldigd. Je houdt dan natuurlijk de kans op jaarlijkse stijgingen van de energieprijs als de leden/investeerders stemmen voor een hoger rendement op hun ingelegde geld.

Bij De Windcentrale krijg je met een investering van € 345 de komende jaren 500 kWh per jaar en je bent voordeliger uit ongeacht de uitkomst van de discussie over zelflevering voor de meter. Zonne-energie vergt een hogere investering voor minder kWh per jaar. Of je het nu doet op je eigen dak of dat je gokt op de mogelijkheid van zelflevering voor de meter. In beide gevallen is de benodigde investering aanzienlijk hoger.

Onze keuze

Als je bovenstaande hebt gelezen zal het je niet verbazen dat we ervoor hebben gekozen om 2 winddelen te kopen i.p.v. te investeren in zonne-energie. Met 2 winddelen wekken we op jaarbasis ongeveer 1.000 kWh op, dat is ongeveer 1/3 van ons elektriciteitsverbruik. We hadden 5 winddelen kunnen kopen. Vooralsnog doen we dat niet. De charme van De Windcentrale is namelijk de 1 op 1 relatie met de windmolen. Daarmee krijg je draagvlak onder de omwonenden, alleen wonen we niet in Delfzijl maar in Schiedam. Zodra er een windcentrale in onze regio komt zullen we dus winddelen bij kopen.

Van zelflevering naar duurzame energiebaten

Na het afsluiten van het Lenteakkoord is wel weer duidelijk geworden dat mooie plannen van politici makkelijk kunnen stranden in de angst voor verlies aan energiebelasting van ambtenaren. Daarom wordt de btw op zonnepanelen niet verlaagd en komen er slechts pilots met zelflevering van elektriciteit. Waarmee Nederland respectievelijk terug gaat naar de oude SDE situatie waarin het installeren van zonne-energie niet eens als seizoensarbeid aangemerkt kan worden en de pilot van Eneco en De Windvogel van een paar jaar weer dunnetjes overgedaan gaat worden.

In een artikel in de NRC verwoord Liesbeth van Tongeren een aantal angsten van de ambtenaren van Financiën. De belangrijkste lijkt te zijn dat de btw verlaging een open einde regeling is, waarbij je niet weet hoeveel mensen er gebruik van gaan maken. Wat ook maakt dat het lastig is om het budgettair effect in te schatten. Alsof de energiebelasting bij de huidige tarieven en de doorgaande prijsdalingen voor duurzame energie nog een lang leven beschoren is op de particuliere woningmarkt? En dan hebben we het nog niet over de administratieve hel die uitbreekt als particulieren hun elektrische of plugin hybride auto in de toekomst als buffer gaan gebruiken… Het wegvallen van de opbrengst van energiebelasting lijkt ook de belangrijkste drijfveer achter de weerstand tegen “zonnetuintjes” of andere vormen van zelflevering. Liesbeth van Tongeren geeft aan er een warm voorstander van te zijn, daarom hieronder nogmaals de doorrekening van het alternatief voor de huidige energiebelasting: duurzame energiebaten.

De probleemstelling

Wanneer we zoals GroenLinks bij monde van Liesbeth van Tongeren uitgaan van particulieren hebben we het over een verlies aan inkomsten voor de belastingdienst van ongeveer € 0,15 per kWh (Energiebelasting € 0,1140, BTW: € 0,0364).

In de huidige situatie maakt het uit waar of je voor of achter je meter elektriciteit opwekt. Heb je een geschikt dak dan vergelijk je de kosten van het zelf opwekken van elektriciteit met de prijs inclusief energiebelasting en btw die je betaalt aan je energiebedrijf. Het goedkoopste tarief dat ik vandaag kon vinden op Gaslicht.com was Greenchoice 1 jaar vast met een kostprijs van € 0,2278 per kWh, daarvan is € 0,0774 bestemd voor Greenchoice.

Als je in de huidige situatie een zonnetuintje wil beginnen vergelijk je de kosten daarvan met € 0,0774, want je moet energiebelasting en btw betalen. Bij een kostprijs van € 0,08 per kWh ben je dus een dief van je eigen portemonnee totdat de energieprijs stijgt. Het risico ligt bovendien volledig bij de particuliere investeerders.

Wat we dus zoeken is een alternatief systeem dat (een deel) van de vijftien Eurocent die Financiën ontvangt per kWh terugverdient voor de Nederlandse staat en bij voorkeur tegelijkertijd particulieren die investeren in een zonnetuintje, gezamenlijke windmolen of biovergister zekerheid biedt over de kostprijs.

Een mogelijk alternatief: Duurzame energiebaten

Duurzame energiebaten kunnen zo’n alternatief zijn. De opzet is gelijk met de opzet van de aardgasbaten: de Nederlandse staat investeert tot 40% risicodragend in duurzame energieprojecten en ontvangt daarvoor 40% van de opbrengsten, ook mag voor deze projecten geen SDE+ aangevraagd worden. Als het inkomstenverlies voor de rekenmeesters van Financiën te groot is kan het verkleind worden door een verlaagd energiebelastingtarief in te voeren voor duurzame energie, zoals dat bij de BPM ook bestaat voor energiezuinige auto’s.

Het vehikel om de investering te doen bestaat al en heet Energie Beheer Nederland. Een 100% dochter van de Nederlandse staat, ondergebracht bij het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Een alternatieve mogelijkheid is om de financiering te regelen via een staatsdeelneming in de onlangs door Holland Financial Center voorgestelde Groene Investeringsmaatschappij.

Rekenvoorbeeld 1: Windbaten

De energieopbrengst en het aantal windmolens in het rekenvoorbeeld zijn aangepast n.a.v. tweet Pauline Westendorpdie op fout wees. De betreffende fout heeft geen effect op onderstaande berekeningen.

In het laatste nummer van 2011 van het tijdschrift Milieu (van de Vereniging voor Milieuprofessionals) stond een artikel van Geert Bosch over de kosten van windenergie. Hij rekende voor dat een windmolen een windpark met 5 windmolens van 3 MW een investering vergt van 22,5 miljoen Euro en jaarlijks gemiddeld 23.000.000 33.000.000 kWh elektriciteit levert. De kostprijs bedraagt volgens Geert Bosch 9,6 Eurocent/kWh, dat is wat hoger dan de kostprijs waar ik bij De Windcentrale op uitkwam. De subsidie bedraagt 3,6 Eurocent per kWh volgens Geert Bosch.

Bedragen in Eurocent/kWh Huidig Windbaten Windbaten met laag EB
Kostprijs energie 7,74 9,60 9,60
Energiebelasting (EB) 11,40 0,00 5,00
BTW 3,64 0,00 0,00
Subsidie windenergie -3,60 0,00 0,00
Windbaten
5,27 5,27
Saldo overheid 11,44 5,27 10,27
Verschil met huidig
6,16 1,16
Kostprijs consument 22,78 14,87 19,87
Verschil met huidig
7,91 2,91

Zoals je ziet ‘verliest’ de overheid bij de invoer van windbaten 6,168 Eurocent per kWh, terwijl de particulier er 7,9 Eurocent per kWh op vooruitgaat. Op jaarbasis bespaart de particulier op deze manier ruim Euro 270 op z’n energierekening (uitgaande van een jaarverbruik van 3.500 kWh). Als de overheid 5 Eurocent energiebelasting instelt resteert een verlies van 1,168 Eurocent per kWh voor de overheid, terwijl de particulier 2,9 Eurocent minder voor z’n elektriciteit betaalt. Voor de particulier resteert dan een daling van de energierekening van ongeveer Euro 100.

In bovenstaande berekening is met een aantal zaken geen rekening gehouden:

  • kapitaalkosten voor de overheid;
  • de vermindering in kosten voor de overheid door het wegvallen van de mogelijkheid tot subsidie;
  • werkgelegenheidseffect;
  • mogelijke verandering in draagvlak (en daarmee proceskosten) en gedrag als mensen zelf voordeel hebben van windenergie, of er zelfs eigenaar van worden.

Rekenvoorbeeld 2: Zonnebaten voor de meter

Sterk in opkomst zijn momenteel de projecten waarbij gewerkt wordt aan zonnetuintjes. Bijvoorbeeld in Nijmegen (Zonnepark Nederland) en Amsterdam. Stel nu dat we de duurzame energiebaten invoeren voor collectieve zonnestroomprojecten, zoals in Nijmegen. Dan zie je de uitkomst per kWh hieronder (gebaseerd op het rekenvoorbeeld van Zonnepark Nijmegen).

Bedragen in Eurocent/kWh Huidig Zonnebaten Zonnebaten met laag EB
Kostprijs energie 7,74 17,80 17,80
Energiebelasting (EB) 11,40 0,00 5,00
BTW 3,64 0,00 0,00
Subsidie zonne-energie -7,00 0,00 0,00
Zonnebaten
1,99 1,99
Saldo overheid 8,04 1,99 6,99
Verschil met huidig
6,04 1,04
Kostprijs consument 22,78 19,79 24,79
Verschil met huidig
2,99 -2,01

Voor projecten die voor SDE+ in aanmerking komen gaat de overheid er 6 cent op achteruit, gelijk aan windenergie. Als het gaat om projecten die momenteel zonder subsidie van de grond komen gaat de overheid er per saldo 13 cent op achteruit. De particulier gaat er bij het systeem van zonnebaten 3 Eurocent op vooruit. Dat is minder dan bij windenergie. Op jaarbasis kost zonne-energie de particulier 170 Euro meer dan windenergie (uitgaande van een jaarverbruik van 3.500 kWh), maar de particulier bespaart nog steeds ruim 100 Euro op z’n energierekening.

Rekenvoorbeeld 3: Zonnebaten achter de meter

Het aantal particulieren dat investeert in zonnepanelen op het eigen dak (als ze dat kunnen) is ook sterk groeiende (al is er een tijdelijke hickup door de komende subsidieregeling). Al deze mensen leveren de belastingdienst een derving van vijftien Eurocent per kilowattuur zelf opgewekte elektriciteit op. Natuurlijk staat daar een eenmalige opbrengst in de vorm van btw over de geïnstalleerde zonnepanelen tegenover, maar per saldo resteert al snel een inkomstenderving voor de overheid.

Op eigen dak verliest de overheid in de huidige situatie 15 Eurocent per kWh die zelf opgewekt wordt. De invoer van zonnebaten vermindert dit met 3 Eurocent (uitgaande van de kostprijs van 15 Eurocent die ik eerder dit jaar berekend had). Als je uitgaat van de kostprijs van 8 Eurocent die Vincent Dekker van Trouw hanteert dan wordt het verlies vermindert tot 9 Eurocent, terwijl de particulier nog steeds 8,9 Eurocent per kWh goedkoper uit is. Op jaarbasis bedraagt het voordeel voor particulieren ruim 300 Euro (uitgaande van een jaarverbruik van 3.500 kWh).

Bedragen in Eurocent/kWh Huidig Zonnebaten Zonnebaten met laag EB
Kostprijs energie 7,74 8,00 8,00
Energiebelasting (EB) 11,40 0,00 5,00
BTW 3,64 0,00 0,00
Subsidie zonne-energie
0,00 0,00
Zonnebaten
5,91 5,91
Saldo overheid 15,04 5,91 10,91
Verschil met huidig
9,12 4,12
Kostprijs consument 22,78 13,91 18,91
Verschil met huidig
8,87 3,87

In bovenstaande berekeningen is met een aantal zaken geen rekening gehouden:

  • kapitaalkosten voor de overheid;
  • de vermindering in kosten voor de overheid door het wegvallen van de mogelijkheid tot subsidie;
  • werkgelegenheidseffect;
  • mogelijke verandering in draagvlak en gedrag als mensen zelf voordeel hebben van zonne-energie, of er zelfs eigenaar van worden.

Het verhogen van de energiebelasting en de btw die voor 2013 op het programma staan zal het aantal particulieren (of verhuurders van woonruimte aan particulieren) dat investeert in zonnepanelen op het dak enkel laten groeien. Kortom: door de dalende prijs van zonne-energie en de stijgende consumentenprijs voor elektriciteit is heeft de huidige energiebelasting z’n beste tijd gehad. Tijd dus om na te denken over alternatieven.

Collectieve zonnestroomparken

In Nijmegen start de gemeente in samenwerking met Zonnepark Nederland en netwerkbeheerder Liander een project waarbij mensen zonnepanelen kunnen kopen die op het dak van een publiek gebouw komen te liggen. Liander saldeert de opbrengst met je energierekening, alsof ze op je eigen dak liggen. Je betaalt dus geen energiebelasting of btw over de energie die op deze wijze wordt opgewekt. Vincent Dekker van Trouw ziet hierin de voorbode van zonnevolkstuintjes, a la de al langer bestaande volkstuintjes voor groente en fruit. Of dat terecht is is de vraag, tenzij er een juridisch verschil is tussen zelflevering van windenergie en zelflevering van zonne-energie…

De belangrijkste vraag blijft m.i. dan ook of de rechter de zienswijze deelt dat zelflevering van energie te vergelijken is met zelflevering van groenten en fruit uit een volkstuin. En wanneer de rechter dat besluit is de vraag wat de overheid als Plan B heeft om het potentiële gat in de begroting te repareren. Is dat alsnog een wettelijk verbod op zelflevering voor de meter invoeren, of een maatregel verzinnen om inkomsten te genereren en tegelijkertijd het halen van de doelstelling voor 14% duurzame energie in 2020 dichterbij te brengen?

Zelflevering en energiebelasting

Er zijn verschillende manieren om je eigen energie op te wekken. Een belangrijk onderscheidt is de vraag of de energieopwekking voor of achter de meter plaats vind. Bij energieopwekking achter de meter (bv. door zonnepanelen op je eigen dak) is de wet helder: salderen mag. Bij energieopwekking voor de meter is het diffuser. Volgens Zonnepark Nederland is de wet Elektriciteitswetgeving voor meerdere interpretaties vatbaar. Volgens De Windvogel is salderen voor de wet niet expliciet verboden, dus mag het. Reden waarom windcoöperatie De Windvogel, waar ik zelf ook lid van ben, vorig jaar is gestopt met het betalen van energiebelasting over de elektriciteit die ze aan haar leden levert. Inmiddels werkt de belastingdienst aan een dagvaarding van De Windvogel, Anode en mogelijk ook een aantal leden van De Windvogel.

Niet echt een zonnig teken voor de investeerders in Zonnepark Nederland. Al staat de gemeente Nijmegen de eerste twee jaar garant voor de energiebelasting bij Zonnepark Nederland. Wanneer de rechter beslist dat er over zelf opgewekte energie voor de meter toch energiebelasting en btw betaald moet worden valt de schade voor de kopers van zonnepanelen dus mee. Zonnepark Nederland schrijft daarover op haar site het volgende:

De methode van salderen van opgewekte energie op een ander dan je eigen dak is nog niet uitdrukkelijk bij wet geregeld. Deze pilot maakt hiertoe gebruik van een uitzondering in de huidige Elektriciteitswetgeving die voor meerdere interpretaties vatbaar is. De pilot loopt daarmee vooruit op een (mogelijke) aanpassing van de wetgeving op dit punt. Het Ministerie van EL&I is op de hoogte van de pilots die Liander m.b.t. collectief opgewekte energie uitvoert. Toch is er een zeker risico dat het salderen van de Energiebelasting en BTW zoals in deze pilot gebeurt, niet zal worden toegestaan door de fiscus. In dat geval staat de gemeente Nijmegen voor een periode van twee jaar garant, voor de gederfde inkomsten voor de deelnemers (energiebelasting en BTW). Doordat er zo in ieder geval tenminste twee jaar gesaldeerd kan worden, is de totale businesscase gerekend over 25 jaar, voor de deelnemers toch kostendekkend. Het financieel rendement zal dan wel lager zijn, dan wanneer salderen over de volledige periode wordt toegestaan door de wetgever.

Ook in Rotterdam zijn er plannen voor een collectieve zonne-energiecentrale op de geluidswal van de A20 ter hoogte van het Terbregseplein, deze plannen worden ontwikkeld door Solar Green Point.

Kosten collectieve zonnestroomcentrale

De kosten per zonnepaneel bedragen bij Zonnepark Nederland Euro 500, de verwachte opbrengst is gemiddeld 197 kWh. Daarnaast betaal je 25 jaar lang 15 Euro per jaar voor onderhoud en beheer. De totale kosten per paneel van 240 Wattpiek komen daarmee op Euro 875 ( € 500,– plus € 375,–) voor 25 jaar. Afgezien van de jaarlijkse bijdrage is de installatieprijs van Euro 2,08 per Wattpiek vergelijkbaar met de installatiekosten van zonnepanelen op je eigen dak, met als voordeel dat je er geen omkijken hebt. De jaarlijkse bijdrage van Euro 15 maakt het m.i. wat onaantrekkelijker, al kom je met een verwachte kostprijs van Euro 0,178 per kWh nog steeds onder het huidige consumententarief voor elektriciteit uit.

De kosten per paneel met een jaaropbrengst van 230 kWh bedragen bij Solar Green Point Euro 460. Al kan de definitieve prijs nog afwijken. Daarnaast rekent ook Solar Green Point met een bedrag per jaar voor onderhoud en beheer gedurende de 20 jaar waar Solar Green Point van uit gaat. Wanneer ik de jaarlijkse bijdrage per paneel gelijk hou aan de bijdrage bij Zonnepark Nederland kom ik uit op een totale investering van Euro 760 (460 + 20 * 15) en een kostprijs per kWh van Euro 0,165.

Wanneer de energiebelasting vervalt voor zelflevering van eigen energie voor de meter is de verwachte stroomprijs lager, zelfs als rekening wordt gehouden met de 4 Eurocent aan extra kosten die Hans Labohm en Rob Walter aan zonne-energie willen toerekenen.

Kosten collectieve zonne-energie vergeleken met collectieve windenergie

Naast aanbieders van collectieve zonnestroomcentrales in eigen bezit zijn er al langer coöperaties actief op het gebied van windenergie, zoals De Windvogel. Een nieuwer model vormt De Windcentrale. Bij De Windvogel betaal je eenmalig Euro 50 lidmaatschap en kun je daarnaast een bedrag uitlenen waarover rente vergoedt wordt. Bij De Windcentrale koop je winddelen in een windmolen, elk winddeel geeft recht op een deel van de elektriciteitsopbrengst. De Windcentrale gaat er van uit dat een winddeel ongeveer 500 kWh per jaar opwekt en tussen de Euro 300 en Euro 400 kost. De levensduur van een windmolen is 15 tot 20 jaar, wat betekent dat de kostprijs per kWh tussen de 3 en 5,3 Eurocent ligt. Dat is nog goedkoper dan collectieve zonnestroomcentrales.

Plan B: duurzame energie baten

Beide voorbeelden laten zien dat rendabele vormen van duurzame energie veeleer innovatie in de overheidsregulering vergen, dan innovatie in de markt. Het is dan ook tijd dat de overheid een Plan B verzint voor de toekomstige terugval in de opbrengst van de energiebelasting. Bij voorkeur op een manier die de energiemarkt zoveel mogelijk behandelt als andere markten, dus geen subsidies of fiscale ondersteuning voor uitontwikkelde technologieën als wind op land, olie en gas.

Wel nadenken over de wijze waarop de overheid een deel van de private winsten van publieke goederen als zon en wind kan afromen. Bijvoorbeeld in de vorm van duurzame energie baten.

Ik heb al een aantal keer eerder voorgerekend dat het grote prijsverschil tussen de kostprijs van windenergie (en in toenemende mate ook van collectieve zonne-energie) en de consumentenprijs van elektriciteit mogelijkheden geeft om de energiebelasting te vervangen door een systeem waarbij de overheid een deel van het rendement afroomt, zoals de staat dat via Energie Beheer Nederland ook doet bij aardgas en olie.