Het is een veel gebruikt argument: waarom zouden we ons druk maken over de Nederlandse broeikasgasemissies als India en China aan de lopende band kolencentrales blijven bouwen, is het niet in eigen land dan wel in het buitenland? De werkelijkheid is dat de groei in de kolensector wereldwijd stagneert. De groei in capaciteit neemt af en in belangrijke groeimarkten, zoals China en India hebben kolencentrales te maken met onderproductie. Ook groeit wereldwijd het aantal beleggers, bankiers, verzekeraars en ingenieurs die weigert zaken te doen met bedrijven in de kolensector.
Sluiting kolencentrales
De sluiting van kolencentrales wordt aangevoerd door de VS, ondanks de verkiezingsbeloftes van Donald Trump. Sinds 2010 zijn 289 kolencentrales gesloten, waarvan 50 onder het bewind van president Trump. Inmiddels zijn de kleine kolencentrales in de VS op en wordt ook de sluiting van grote kolencentrales aangekondigd. Grote kolencentrales die ook nog eens in echte kolenstaten als Arizona, Pennsylvania en Kentucky.
De kolencentrales worden vervangen door een combinatie van gascentrales en hernieuwbare energie, waarbij deze laatste aan belang wint. Eerder deze week vroeg het Amerikaanse kolenmijnbouwbedrijf Murray Energy faillissement aan. Pikant hieraan is dat het bedrijf een van de grote sponsors van Trump was, de uitgevoerde wensenlijst m.b.t. het ontmantelen van milieuregelgeving heeft het bedrijf niet kunnen redden. Daarmee hebben alle 4 de grote Amerikaanse kolenmijnbouwbedrijven de afgelopen 3 jaar faillissement aangevraagd. Peabody Energy als eerste in 2016 waarna het 2017 een doorstart maakte. Arch Coal ook in 2016 waarna het bedrijf nog hetzelfde jaar een doorstart maakte. Cloud Peak Energy vroeg in mei van dit jaar faillissement aan.
In China draaien kolencentrales nog steeds onder hun geplande capaciteit, hierdoor draaide bijna 50% van de centrales in 2018 verlies. Ook in de EU zijn de vooruitzichten voor kolencentrales niet gunstig. Volgens een recent rapport van Carbon Tracker draait 79% van de Europese kolencentrales met verlies. Door de niet aflatende concurrentie van steeds goedkopere wind- en zonne-energie en gas zullen de verliezen de komende jaren verder oplopen. Carbon Tracker voorziet dat kolencentrales uiterlijk in 2030 uit de markt gedrukt zullen zijn. In 2019 is de elektriciteitsproductie van steenkoolcentrales met 39% gedaald t.o.v. 2018, wat resulteert in zeer lage capaciteitsgraden, terwijl de bruinkoolproductie met 20% is gedaald. RWE loopt volgens Carbon Tracker de grootste risico’s op verliezen, gevolgd door het Tsjechische EPH (dat een aantal jaar geleden de kolenactiviteiten van Vattenfall in Duitsland overnam). De problemen voor de Europese kolensector zijn het zichtbaarst in het Verenigd Koninkrijk, waar kolencentrales de afgelopen jaren in rap tempo sluiten of overschakelen op biomassa (waarbij je je vraagtekens kunt stellen bij het milieueffect van een dergelijke omschakeling, wat veel groene politieke partijen ook al jaren doen). In Duitsland daalt de productie van elektriciteit door kolencentrales rustig verder, ondanks de uitfasering van kerncentrales. Zowel steenkoolcentrales als bruinkoolcentrales hebben last van de gestegen CO2 prijs en van de groei van wind- en zonne-energie. De trend is onderhand wel terug te zien in onderstaande tijdreeks.
Krimpende pijplijn aan kolenprojecten
15 landen zijn goed voor 90% van de nieuw geplande capaciteit aan kolencentrales. In 2019 is tot augustus zo’n 12,7 GW aan nieuwe kolencentrales aangekondigd. Dat is slechts 3 GW meer dan de hoeveelheid die dit jaar gesloten is (beide stand 13 augustus 2019). Dat betekent dat de wereldwijde kolencapaciteit binnenkort gaat dalen, want van de aangekondigde kolencentrales wordt sinds 2010 slechts een derde gerealiseerd. Het enige lichtpuntje voor de kolensector lijkt China, waar na een tijdelijk bouwverbod de werkzaamheden bij verschillende kolencentrales in aanbouw weer begonnen lijken. Vraag is of die groei stand houdt als China werkelijk doorzet met zijn klimaatplannen en de CO2 emissiehandel.
Weerstand investeerders, banken, verzekeraars en werknemers
Een andere uitdaging voor de kolensector is het groeiende aantal investeerders dat z’n handen van de sector aftrekt. Een probleem waar ook het Indiase Adani tegenaan loopt bij de ontwikkeling van een nieuwe kolenmijn in Australië. Verzekeraar Axis heeft recent aangegeven de mijn en de spoorlijn er naar toe niet te willen verzekeren. Een extra complicatie wordt gevormd doordat ingenieursbureaus zich afkeren van de kolensector, onder druk van werknemers en activisten. Ruim 1.300 Australische ingenieurs en 112 ingenieursbureaus hebben een verklaring ondertekend, waarmee ze klimaatverandering en verlies van biodiversiteit tot de belangrijkste thema’s van deze tijd. Onderdeel van de verklaring is dat de ingenieursbureaus:
Evaluate all new projects against the environmental necessity to mitigate climate breakdown, and encourage our clients to adopt this approach.
Daarmee ligt het stoppen van leveren van diensten aan de kolensector voor de hand. Twee ingenieursbureaus, Aurecon en Cardno, hebben inmiddels ook aangekondigd de banden met het mijnbouwproject van Adani te verbreken. Reden voor de mijnbouwlobby om te dreigen de bedrijven op de zwarte lijst te zetten voor andere projecten. Daarbij vergeten de mijnbouwbedrijven dat ingenieursbureaus een belangrijke reden hebben om te luisteren naar hun werknemers: ze zijn voor hun omzet en winst volledig afhankelijk van de kennis en kunde van hun werknemers, omdat ze geen andere productiemiddelen bezitten.
De actie van Australische ingenieurs is inmiddels overgeslagen naar het Verenigd Koninkrijk. Waar ruim 100 ingenieursbureaus de verklaring hebben ondertekend, in het VK is deze er in verschillende smaken, voor civil engineers, building services engineers en structural services engineers. Voor zover bekend is deze beweging nog niet overgeslagen naar Nederland, al heeft het Nederlandse Arcadis de verklaring van de civiele ingenieurs in het VK wel ondertekend.
Krispy's Blog 
Geef een reactie