Tag: ontgasverbod

Varend ontgassen: de saga continues

Krispijn BeekPlaats een reactie

De afgelopen maanden zijn er veel vragen gesteld door lokale, provinciale en landelijke politici over varend ontgassen. De antwoorden hierop zijn inmiddels voor het merendeel binnen en de minister van Infrastructuur en Water heeft een voortgangsbrief aan de Tweede Kamer gestuurd. Ook geeft de VVD Rotterdam nog steeds groots op van hun initiatief om in het gebied Groot Rotterdam een pilot met handhaving van een verbod op varend ontgassen uit te voeren. Tijd dus om me daar weer eens een Paasweekend lang doorheen te worstelen en mijn bevindingen te delen. De lezer die het dossier varend ontgassen van zeer zorgwekkende stoffen op Sargasso langer volgt zal zich niet verbazen dat ik na het lezen van alle stukken weer eindig met meer vragen dan antwoorden. Op 8 mei spreek ik tijdens de Maritime Industry beurs over varend ontgassen, wie weet krijg ik dan antwoorden.

Continue reading “Varend ontgassen: de saga continues” →

Schippers ontduiken ontgasverbod

Krispijn BeekPlaats een reactie

Sinds 2017 is varend ontgassen van benzeen verboden in de provincie Gelderland, maar rederij Jaegers Shipping geeft er expliciet opdracht voor, blijkt uit documenten die in handen zijn van De Gelderlander.

Ook andere grote rederijen pushen om te ontgassen, ongeacht provinciale verboden

zegt een schipper met gewetensbezwaren tegen De Gelderlander. Op een plattegrond van Gelderland die bij de instructies voor schippers is gevoegd, staat met rood gemarkeerd waar de schippers hun tanks moeten luchten: op de Waal en de Rijn, met uitzondering van de dichtbevolkte gebieden rond Arnhem, Nijmegen en Tiel.

In een reactie aan De Gelderlander stelt Jaeger dat ze niet op de hoogte was van het provinciaal ontgasverbod in Gelderland en dat de interne procedures inmiddels zijn aangepast.

Open waanlink

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

Mogelijk sneller verbod op varend ontgassen

Krispijn BeekPlaats een reactie

Minister Van Nieuwenhuizen gaat op verzoek van de Partij voor de Dieren onderzoeken of zij het schoonblazen van tanks door binnenvaartschepen tijdens de vaart eerder dan in 2020 kan verbieden. Ook zegde de minister tijdens een overleg met de Tweede Kamer toe het ontgassen maximaal in te perken tot een nationaal verbod geldt. Alleen wat zijn dan de alternatieven voor schippers?

Om bij die laatste toezegging te beginnen: het is onduidelijk hoe de minister dit denkt te bereiken. De actiegroep Stop Ontgassen stelt in een reactie:

Het gekke is dat we – behalve in het stukje zelf – nergens iets over die toezegging kunnen vinden. De minister heeft wel gezegd dat er in 2019 een proef komt met handhaving. We nemen aan dat het 6 december in de Transportraad besproken wordt.

De toezegging van de minister klinkt dan ook vooral als een herhaling van zetten. Soortgelijke geluiden waren er ook in 2013 (toen Sargasso voor het eerst over dit dossier publiceerde) te horen, concrete aanwijzingen dat comptabiliteitslijsten en dedicatievaart succes hebben zijn er niet. Of je moet uitgaan van de officiële cijfers van het RIVM (die al eerder aangepast zijn door het RIVM). Volgens de officiële cijfers bedroeg de benzeenemissie in 2012 60.751 kg. De meest recente cijfers voor 2016 laten een daling tot 24.430 kg zien. De emissie van MTBE (loodvervanger) is zelfs helemaal uit de statistieken van Emissieregistratie.nl verdwenen. Waaruit ik voorzichtig concludeer dat de sector per 2015 niet vrijwillige is gestopt met varend ontgassen van benzeen. Voorzichtig, omdat goede cijfers over ontgassen nog steeds niet beschikbaar zijn. De huidige emissiecijfers zijn gebaseerd op het rapport van CE Delft uit 2013, wat een update was van een rapport uit 2003. In beide gevallen rapporten waarvoor de opdracht mede door de industrie is gegeven. In 2013 stelde Sargasso al vragen bij de hoeveelheden uit die onderzoeken. Die vragen zijn in de tussentijd niet beantwoord.

Infographic ontgassen. Bron: SVGRE

Wie naar bovenstaande infographic kijkt en dat vergelijkt met de normen die in de nationale emissierichtlijn voor benzeen staan of in de arbonormen mag zich nog even achter de oren krabben. De SVGRE stelt dat bij ontgassen de eerste uren terugloopt van 200.000 mg/m3 naar 3.000 mg/m3. De norm voor landinstallaties is 1 mg/m3. Da’s een overschrijding van de norm met een factor 200.0000 tot 1.000. Voor de opvarenden kan dat ook niet gezond zijn. De norm vanuit de arbo is met 0.7 mg/m3 namelijk lager dan de milieunorm.

De minister bezwoer in haar antwoorden op schriftelijke vragen heel vroom dat ontgassen in dichtbevolkt gebied niet mag, waardoor het risico voor omwonenden beperkt zou zijn. Helaas is het begrip dichtbevolkt gebied in de Nederlandse wet niet gedefinieerd. Van Stop Ontgassen begrijp ik dat er gehandhaafd kan worden als een schip dichter dan 25 meter bij bebouwing komt. Je kan dus prima varend kunt ontgassen door hartje Rotterdam, want de rivier is daar 500 meter breed. Alleen zorgen dat je uit de buurt van de bruggen blijft…

Wat het onderzoek naar een versneld invoeren van een nationaal verbod op ontgassen in gaat houden is ook onduidelijk. De wetgeving hiervoor zal ongetwijfeld al in de maak zijn. Meer haast maken met de benodigde wetswijziging lijkt me dan ook meer zoden aan de dijk zetten dan een onderzoek te starten naar de mogelijkheid om een jaar te versnellen.

Ophef in Duitsland

Inmiddels begint ook in Duitsland ophef te ontstaan over varend ontgassen. Ook daar blijkt de handhaving minder goed geregeld dan het op papier klinkt. Binnenvaarttankers zijn in Duitsland sinds 2001 verplicht om hun tanks op verantwoorde wijze te ontgassen. Langs de Rijn staan echter geen installaties waarmee dit mogelijk is. De kankerverwekkende gassen worden daarom vaak gewoon de lucht in geblazen.

In Duitsland mogen schippers benzeen alleen bij uitzondering varend ontgassen. Hiervoor moet speciaal toestemming worden aangevraagd. In 2012 werd er 3 keer toestemming gevraagd en werd deze toestemming 2 keer verleend. Het federaal milieuagentschap bevestigd in een interview dat benzeen (en andere stoffen) nog vaak in de lucht worden geloosd. De controle op varend ontgassen is ook in Duitsland ontoereikend, waardoor installaties om verantwoord te ontgassen economisch geen kans hebben.

Axel Friedrich, voormalig afdelingshoofd van het Federaal Milieuagentschap, co-auteur van de Federal Immission Control Act in de jaren negentig, stelt:

De huidige praktijk is absoluut onwettig. Er is een verbod en niemand controleert of het wordt gerespecteerd of kan worden gerespecteerd. Dat is een schandaal.

Jan Harm Brouwer, teamtrekker Lucht en Geluid bij de Provincie Zuid-Holland, noemt het Duitse verbod op varend ontgassen in een ingezonden brief in de NRC ook een lege huls. Hij stelt dat de provinciale verboden in Nederland geholpen hebben bij het doorbreken van de Duitse weerstand tegen een internationaal verbod op varend ontgassen.

Friedrich herinnert zich dat er al in de jaren negentig ophef was over varend ontgassen in Duitsland.  In 2014 presenteerde het Duitse Federaal Milieuagentschap een haalbaarheidsstudie over de installatie van emissiecontrolesystemen langs de Rijn. In het 150 pagina’s tellende rapport – dat snel in de vergetelheid lijkt te zijn geraakt – zijn de problemen duidelijk beschreven. De belangrijkste verkeersas voor het vervoer van aardolieproducten in Duitsland is de Rijn. Aangezien er geen mogelijkheden voor verantwoord ontgassen zijn, gaat het rapport ervan uit dat “gedeeltelijk niet-geautoriseerde ventilatie wordt uitgevoerd”. Duitsland heeft twee decennia later nog steeds geen statistieken over varend ontgassen. Ook in die zin lijkt de Duitse situatie sterk op die in Nederland. Het enige voordeel voor bewoners van Gelderland is dat de slechte handhaving in Duitsland mogelijk betekent dat het meevalt met het ontgastoerisme.

Ook in Duitsland stelt men aan een internationale oplossing te werken. Net als in Nederland is dat geen garantie voor deugdelijke monitoring en handhaving.

Technische alternatieven voor varend ontgassen

Verschillende bedrijven hebben de afgelopen decennia alternatieven voor varend ontgassen ontwikkeld. Een deel van deze bedrijven heeft zich in Nederland inmiddels verenigd in de Sector Group Vapour Recovery and Emission Control Europe (SGVRE). Een brancheorganisatie die op initiatief van Antea Group en Berkenlinde Management Consultants is opgericht. Er zijn verschillende technieken om bij tankschepen vrijkomende vluchtige organische koolwaterstoffen te verwerken: mobiele adsorptie (actief kool), absorptie (gaswasser), oxidatie (verbranding) en condensatie-installaties. De laatste hebben de voorkeur in de markt vanwege hun duurzaamheid (hergebruik stoffen, circulaire economie), snelheid en veiligheid (inert).

Infographic ontgassen. Bron: SVRGE

In de infographic is te zien dat uitgegaan wordt van zo’n 2.000 ontgassingen per jaar in Nederland. Bij ATM in Moerdijk zijn in het vorige boekjaar 3.300 schepen gereinigd; daarvan zijn er 495 tevens ontgast. Dat betekent dat er nog zo’n 1.500 ontgassingen in de buitenlucht plaatsvinden. ATM heeft naar mijn weten een oxidatie installatie staan om schepen te kunnen ontgassen.

Een aantal jaar geleden gaf het havenbedrijf Rotterdam subsidie aan Greenpoint Maritime Services voor het realiseren van een mobiel alternatief. Dit werd de BF Don Quichote, die via crowdfunding is gefinancierd. Greenpoint Maritime Services gebruikt techniek van Vaporsol, dat gebruik maakt van absorptie. Tot op heden heeft deze naar mijn weten geen milieuvergunning weten te bemachtigen en is de installatie dus niet in gebruik. Greenpoint heeft op de website staan dat ze verwachten in het eerste kwartaal van 2019 in Rotterdam van start te kunnen. Dat is 4 jaar na invoer van het provinciale ontgasverbod. De website stelt dat het bedrijf sinds juli van dit jaar al wel in Amsterdam actief is.

Een andere optie is ontwikkeld door Linde Gas, dat schepen met behulp van stikstof verantwoord wil ontgassen. Linde Gas maakt daarbij gebruik van een condensatietechniek. De installatie van Linde Gas is mobiel, zodat de installatie naar schepen toe kan en schepen niet om hoeven te varen om verantwoord ontgast te worden.

Een nieuwkomer op de markt is 24-7 Nature Power. Ook zij hebben een mobiele techniek op basis van condensatie. 24-7 Nature Power is volgens De Gelderlander op zoek naar een locatie voor haar installatie in Gelderland.

Conclusie

Mijn voorlopige conclusie is dat de sector niet uit zichzelf gaat stoppen met varend ontgassen, anders waren ze hun toezegging aan de staatssecretaris uit 2014 om per 2015 te stoppen met het varend ontgassen van benzeen wel nagekomen. Ook een provinciaal, nationaal of internationaal verbod gaat daar niet voor zorgen, tenzij er werk gemaakt wordt van goede monitoring en handhaving. Er zijn inmiddels wel voldoende technische alternatieven ontwikkeld om een verbod snel in te kunnen voeren, mits er ook snelheid gemaakt wordt bij het verlenen van de benodigde milieuvergunning. Het volledig ontbreken van betrouwbare gegevens over varend ontgassen maakt het echter moeilijk voor marktpartijen om in te schatten hoeveel vraag er naar hun diensten is.

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso als onderdeel van het dossier ontgassen binnenvaart.

Minister: provinciale verboden op varend ontgassen niet rechtsgeldig

Krispijn Beek1 reactie

Een paar weken geleden publiceerde De Gelderlander een artikel over ontgastoerisme, het rondje vanuit Duitsland (of België) waarbij binnenvaartschippers vanuit Duitsland of België naar Nederland varen om de resterende benzeendamp uit hun ruim de lucht in te blazen. Deze praktijk levert risico’s op voor de schippers, hun bemanning en de volksgezondheid. Naar aanleiding van deze publiciteit stelde CDA, SP en Partij voor de Dieren Tweede Kamervragen. Inmiddels zijn de antwoorden binnen en is het hoge woord eruit: Het verbod op varend ontgassen, waarmee provincies het vrijlaten van giftige (benzeen)dampen op rijksvaarwegen (zoals de Rijn en de Waal) al jaren tegengaan, is volgens de minister juist op deze vaarwegen helemaal niet rechtsgeldig.

De minister geeft ook aan nog steeds geen goed beeld te hebben van de omvang van het probleem. Wat zacht gezegd opmerkelijk is er 4 jaar nadat het RIVM de officiële cijfers met een factor 10 omhoog bijstelde na publicaties op Sargasso. Terwijl er zacht gezegd een kleine discrepantie is tussen de officiële cijfers van Emissieregistratie.nl(ongeveer 24.000 kg benzeen emissie per jaar t.g.v. ontgassen door de binnenvaart) en het aantal schepen dat potentieel benzeen moet ontgassen per jaar volgens cijfers van de Taskforce Varend Ontgassen (2.000). Bij een buitentemperatuur van 20 graden Celsius bevat een gemiddelde binnenvaarttanker 900 kg benzeendamp. Dat betekent dat er volgens de officiële emissiecijfers minder dan 30 binnenvaarttankers per jaar varend ontgassen in Nederland. Hoe die andere 1.970 schepen van hun ladingdamp afkomen is al jaren een raadsel. Waarom ingezet wordt op 5 locaties waar schippers terecht kunnen voor verantwoorde verwerking van de ladingsdampen idem dito.

In de antwoorden van de minister komen ook oude bekende argumenten uit de hoge hoed, zoals het verbod om toxische stoffen te lozen in de buurt van bruggen, sluizen of in dichtbevolkt gebied (zie antwoorden op vragen SP). Dat laatste klinkt heel fraai, alleen is dit dichtbevolkt gebied niet gedefinieerd in de wet en dus is een verbod op ontgassen bij dichtbevolkt gebied ook niet handhaafbaar.

Open waanlink

Dit bericht is geschreven voor en geplaatst als open waanlink op Sargasso.

Arnhem wil af van varend ontgassen

Krispijn BeekPlaats een reactie

De publicaties van De Gelderlander over varend ontgassen uit oktober hebben woensdagavond geleid tot vragen van D66, SP, GroenLinks en PVV in de Arnhemse gemeenteraad. Wethouder Cathelijne Bouwkamp heeft toegezegd bij de provincie Gelderland te gaan  aandringen wordt opgetreden tegen benzeentankers die ondanks het provinciaal ontgasverbod in Gelderland kankerverwekkend gas lozen terwijl ze over de Rijn en ook de Waal varen.

De kwestie staat volgens Bouwmeester ook geagendeerd voor een overleg tussen regiogemeenten, waaronder de gemeenten die aan de Waal en de Rijn liggen. In dat overleg zal ook besproken worden hoe paal en perk te stellen aan deze vervuilende praktijken. Of er tijdens het overleg ook gesproken wordt over locaties en vergunningen waar binnenvaartankschepen op verantwoorde wijze van hun ladingdamp af kunnen is onduidelijk.

Open waanlink

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

Ontgassen binnenvaart: actuele stand van zaken

Krispijn BeekPlaats een reactie

Vorige week kwam De Gelderlander met het nieuws naar buiten dat binnenvaarttankschepen vanuit Duitsland naar Nederland komen om hier te ontgassen, zogenaamd ontgastoerisme. In de reacties daarop op sociale media krijgt de provincie Gelderland behoorlijk wat kritiek. De provincie heeft namelijk een ontgasverbod ingesteld voor benzeen en benzeenhoudende stoffen, maar onduidelijk is hoe groot het probleem is, hoe het ontgasverbod gehandhaafd wordt en wat de provincie doet om schippers een alternatief te bieden voor varend ontgassen. De provincie Gelderland staat hierin niet alleen, daarom een overzicht van de status op deze onderwerpen.

Achtergrond provinciale ontgasverboden

Ik begrijp de emotie in Gelderland naar aanleiding van de berichtgeving over ontgastoerisme. Een fenomeen waar Robert Tieman, toen nog van het CBRB, in 2012 al voor waarschuwde. Het is echter de vraag of het terecht is om dit op de provincie af te reageren, terwijl het juist de nationale overheid en de verladers zijn die in dit dossier zo langzaam bewegen. Daarom hier wat achtergrond over de provinciale ontgasverboden.

De provincie Gelderland stelde in juli 2017 een verbod op varend ontgassen van benzeen in, hiermee volgde de provincie het voorbeeld van de provincies Zuid-Holland en Noord-Brabant (beide sinds 2015). Inmiddels zijn er in totaal 7 provincies met een ontgasverbod voor benzeen, ook Noord-Holland, Utrecht, Overijssel en Zeeland hebben inmiddels een verbod ingesteld op varend ontgassen.

Deze provinciale verboden zijn niet het ei van Columbus. Idealiter pak je dit op EU niveau, stroomgebied van de Rijn-Schelde (CDNI) of nationaal aan. De provinciale verboden waren het afgelopen decennium echter het maximaal haalbare en hebben een belangrijke bijdrage geleverd om het verbod op ontgassen in het CDNI verankert te krijgen. Op het moment dat Zuid-Holland en Noord-Brabant besloten het provinciaal verbod op ontgassen door te zetten verviel namelijk het nut voor de Europese branches om zich te verzetten tegen een internationaal ontgasverbod. Een internationaal verbod werd zelfs wenselijk, omdat een wildgroei aan provinciale regels dreigde.

Het CDNI is in 2017 aangepast. Het wachten is op de invoer in nationale wetgeving. Dit gebeurd in 2020, een invoertermijn van 3 jaar is rijkelijk traag. Voor het vaart maken van regelgeving kunnen bewoners hun peilen dan ook beter samen met binnenvaartschippers richten op het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en op de brancheorganisaties van verladers. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat beweert op Twitter nog steeds dat een nationaal verbod niet kan in verband met internationale regelgeving. Op mijn vraag waarom Duitsland dan wel in 2012 een nationaal verbod kon instellen heb ik nog geen antwoord.

Provincies en gemeenten hebben wel een andere belangrijke rol: vergunningen verlenen aan ondernemers en bedrijven met oplossingen voor verantwoord ontgassen.

Situatie Gelderland

Tegen De Gelderlander stelt de provincie Gelderland dat zij de landelijke eenheid van de politie gevraagd heeft de handhaving van het ontgasverbod ter hand te nemen, die heeft sindsdien één schip betrapt op illegaal ontgassen. De politie handhaaft niet actief, maar enkel op basis van binnengekomen meldingen.

Schippers van tankschepen die gevaarlijke stoffen vervoeren, erkennen tegen De Gelderlander dat er varend wordt ontgast op Nederlandse rivieren, maar alleen volgens de regels. Probleem is echter dat er verschillende regelgeving is: Europees, landelijk en en provinciaal. Wat bij mij de vraag oproept: welke regelgeving wordt er dan gehandhaafd?

Dat leidt tot verwarring bij schippers. Zo zeggen de schippers Fred Meurs uit Maasbracht en Hens van Buren dat het ontgassen met concentraties tot 10 procent benzeen is toegestaan. Schippers Leenard Spier uit Maasbracht en Hans de Waard uit Nijmegen weten zeker dat benzeen lozen, in welke concentratie dan ook, niet is toegestaan. Illegaal lozen komt wel voor:

omdat lozen sneller is en om niet langs de ontgassingsinstallatie van ATM in Moerdijk te hoeven. Schippers worden door de bevrachters onder druk gezet om toch illegaal te lozen. Het draait allemaal om geld.

In een ander artikel in De Gelderlander geven schippers aan dat ontgassen nu enkel kan bij ATM Moerdijk en dat het al snel 24 uur kost om het schip te reinigen. De controles van Rijkswaterstaat, de Inspectie Leefomgeving en Transport en de politie zijn streng, waarbij het dan wel de vraag is wat er gecontroleerd wordt: de Europese, de nationale of de provinciale regelgeving? Belangrijker dan de regelgeving is voor veel schippers de eigen gezondheid, schippers weten dat ze met ongezonde stoffen werken en willen zelf al jaren een oplossing.

Gezondheidseffecten ontgassen

De gezondheidseffecten van ontgassen hangen af van de stoffen die ontgast worden. In geval van benzeen kan langdurige blootstelling of blootstelling aan pieken ernstige gezondheidseffecten hebben. Al is het lastig om één op één relaties te leggen. Het RIVM meldt dat een kankerverwekkende stof is. Het is door het International Agency for Research on Cancer(IARC) ingedeeld als ‘kankerverwekkend voor de mens’ (Groep 1).  Langdurige blootstelling aan benzeen kan acute myeloïde leukemie veroorzaken, dit is de meest voorkomende vorm van acute leukemie bij volwassenen. Wie korte tijd met veel benzeen in aanraking komt, kan volgens De Gelderlander last krijgen van vermoeidheid, hoofdpijn, slaperigheid of duizeligheid. Volgens de GGD worden deze effecten merkbaar vanaf concentraties die 100.000 keer hoger zijn dan de normale concentratie van 1 tot 4 microgram per kubieke meter lucht.

Ook andere stoffen die ontgast worden en die (nog) niet verboden zijn kunnen gezondheidsschade opleveren. De loodvervangers ETBE en MTBE worden in verschillende Amerikaanse staten als kankerverwekkend beschouwd.

Omvang probleem

De omvang van het probleem blijft een groot grijs gebied. Naar mijn weten wordt er nog steeds niet standaard gemeten op binnenvaarttankschepen. Voorstellen die er liggen gaan enkel over het meten van de uitlaatgassen van binnenvaartschepen. Het laatste rapport om ons op te baseren is zodoende nog steeds het rapport van CE Delft waarmee dit dossier in 2013 begon. Sindsdien worden jaarlijks de cijfers op emissieregistratie.nl geactualiseerd, maar dat is nog steeds zo’n papieren exercitie als voorheen. Alleen nu op basis van het rapport van CE Delft uit 2013 en informatie over het aantal scheepvaartbewegingen, volumes per stof en (niet onderbouwde) aannames over comptabiliteitsvaart en dedicatievaart.

Markt voor oplossingen

De Gelderlander bericht ook dat uit onderzoek van haveneconoom Kuipers met professor Harry Geerlings, blijkt dat er vijf extra ontgassingsinstallaties bij moeten komen in Nederland en over de grens. Ze zijn nodig op plekken waar veel vaarbewegingen met gevaarlijke stoffen zijn, zoals Amsterdam, Arnhem-Nijmegen, Delfzijl en Rotterdam en ook in België (Antwerpen) en Midden-Duitsland. Zelf verwacht ik dat er ruimte is voor meer installaties, omdat ik nog steeds weinig vertrouwen heb in comptabiliteitsvaart en dedicatievaart. Zeker die tweede oplossing, waarbij schippers nog maar 1 stof of stofmengsel vervoeren leidt tot hogere kosten. Een schip vaart dan immers zonder retourvracht terug. Of de keten moet zo onlogisch in elkaar zitten dat er benzeen van Moerdijk naar Dortmund gaat en tegelijkertijd benzeen van Dortmund naar Moerdijk of Rotterdam…

Oplossingen

Al sinds ik in 2011 betrokken ben bij het dossier ken ik ondernemers en bedrijven die werken aan verantwoorde oplossingen voor ontgassen. Zowel startups als gevestigde namen, zoals Linde Gas. In al die jaren zijn er naar mijn weten drie installaties van de grond gekomen. ATM in Moerdijk heeft een installatie in gebruik genomen waar schippers hun schip kunnen laten reinigen en waar de afgevangen gassen verbrand worden. Het havenbedrijf Rotterdam heeft in 20.. 100.000 Euro subsidie gegeven om de Don Quichote in de vaart te krijgen, een schip met een mobiele oplossing van het Nederlandse Vaporsol. De derde installatie is van het Nederlandse Ventoclean, waarin ook NRK een belang had. Een bedrijf dat failliet is gegaan, wachtend op het internationaal verbod waar als sinds zeker 2004 aan gewerkt wordt. Voor gemeenten en provincies in de gebieden waar naar verwachting veel ontgast wordt ligt er een schone taak om locaties aan te wijzen waar ontgassingsinstallaties vergund mogen worden. Op dit moment wijst iedereen daarbij naar de Taskforce Varend Ontgassen. Dus in plaats van de gemeente of provincie lastig te vallen is het misschien verstandig om der Taskforce Varend Ontgassen massaal lastig te gaan vallen.

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd voor Sargasso en vormt onderdeel van Sargasso’s dossier over Ontgassen.

Vanaf 2020 landelijk verbod op varend ontgassen voor binnenvaart

Krispijn BeekPlaats een reactie

Het Ministerie van Infrastructuur en Water heeft vorige week bekend gemaakt dat er vanaf 2020 een landelijk ontgassingsverbod komt voor binnenvaarttankschepen. Minister Van den Nieuwenhuizen wil dat de internationale afspraken hierover halverweg 2020 in Nederland ingevoerd zijn. Mark Lensselink, die al in 2010 vragen stelde over varend ontgassen aan het dagelijks bestuur van Hoek van Holland en zicht sindsdien inzet voor een verbod op varend ontgassen, zegt in een reactie:

Het heeft even geduurd, maar de uitstoot van benzeen en andere zwaar toxische stoffen wordt verder aangepakt. Dat is goed nieuws voor de bewoners, blootstelling aan Vossen kan echt niet


Ontgassen wat is het ook al weer?

Nadat schippers hun lading hebben gelost is het soms nodig om de ruimen te ontdoen van restanten van die lading. Waar het vluchtige stoffen betreft wordt dit vaak gedaan door middel van het ontgassen van het varende schip aan de buitenlucht.

De dampen die daarbij vrijkomen, bijvoorbeeld van benzeen of benzeenhoudende stoffen, kunnen milieu- en gezondheidsschade veroorzaken. Met behulp van ontgasinstallaties op de wal of op het schip kunnen schepen echter gecontroleerd worden ontgast.

Omvang emissies
Sargasso toonde in 2013 aan op basis van gegevens van CE Delft aan dat de emissies van varend ontgassen een factor 10 hoger lagen dan het RIVM rapporteerde via emissieregistratie.nl (korte versie, lange versie). De emissies daalde ook niet, zoals de VNCI beweerde, maar lagen juist een factor 10 hoger dan officieel werd gerapporteerd. De publicatie van Sargasso leidde tot Kamervragen van de SP en GroenLinks, ook op lokaal en provinciaal niveau zijn de afgelopen jaren geregeld vragen gesteld over varend ontgassen. Uiteindelijk paste het RIVM de emissiecijfers voor varend ontgassen aan.

Wachten op internationaal verbod
Staatssecretaris Mansveld reageerde in 2014 dat ze wilde inzetten op een internationaal verbod i.p.v. een landelijk verbod. Meerdere provincies hebben hier niet op gewacht en voerden de afgelopen jaren een provinciaal verbod in, te beginnen met Zuid-Holland en Noord-Brabant. Inmiddels gevolgd door o.a. de provincies Utrecht, Noord-Holland en Gelderland.

Fasering invoer nationaal verbod
De invoering van het nationaal verbod op varend ontgassen begint met een verbod op het ontgassen van motorbrandstoffen en benzeen in 2020, gevolgd door een verbod op vloeistoffen die meer dan 10% benzeen bevatten in 2022 en in 2023 een verbod op het ontgassen van de meeste vluchtige organische stoffen.

Het is de bedoeling dat de de dampen die worden teruggewonnen worden afgegeven bij een ontvangstinstallatie. Teruggewonnen stoffen kunnen worden hergebruikt als grondstof, zodat een milieuvriendelijke kringloop ontstaat. Een voorstel dat Mark Lensselink en ondergetekende in 2013 al aan de Haagse ministeries deden, maar dat toen op juridische bezwaren en ambtelijke haarkloverij stuitte. Wanneer hergebruik van de teruggewonnen dampen niet mogelijk is kunnen schepen terecht bij een verwerkingsinstallatie die de dampen onschadelijk maakt.

Om de invoer van het nationaal verbod te begeleiden wordt een taskforce bestaande uit overheid en bedrijfsleven opgericht. Deelnemende partijen zijn de Rijksoverheid, havenbedrijven, de provincies Noord-Holland, Noord-Brabant, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Flevoland en Zeeland, en Shell Nederland. In de taskforde werken verladers, industriepartijen, opslagbedrijven en vervoerders mee aan de invoer van het verbod op varend ontgassen voor binnenvaarttankschepen.

Handhaving

Het aangekondigde verbod op varend ontgassen vanaf 2020 is goed nieuws. Al blijven er na het lezen van het persbericht wel vragen. Bijvoorbeeld over handhaving van het verbod, over monitoring van de emissies, over de gevolgen van het verbod voor emissies bij laden en lossen, over de wijze waarop dedicatievaart en comptabiliteit geregeld worden. Bij dedicatievaart vervoert een schip meerdere keren achter elkaar slechts één stof, bijvoorbeeld benzeen. Tussendoor ontgassen van de tanks is dan niet nodig, maar om emissies naar de buitenlucht te voorkomen is een dampverwerkingsinstallatie bij de terminal of op het zeeschip waar geladen of gelost wordt nodig.

DCMR kon een aantal jaar geleden geen antwoord geven op vragen van Sargasso over welke terminals in de Rotterdamse haven beschikken over een dampverwerkingsinstallatie en welke enkel over een dampretourinstallatie beschikken. Bij zeeschepen is de vraag nog prangender, want deze willen geen damp boven hun lading in verband met internationale regelgeving voor de zeescheepvaart hierover.

Voor wat betreft de handhaving zijn bij Sargasso geen processen verbaal bekend uit provincies waar al een ontgasverbod geldt. In 2015 berichtte Sargasso op basis van de website Schiedams Nieuws dat DCMR geen daling van het aantal ontgassingen van benzeen kon ontdekken. DCMR ontkende dit nieuws tegen Sargasso. Een landelijk verbod maakt handhaving wel gemakkelijker, doordat ook Rijkswaterstaat actief kan gaan optreden en de onduidelijkheid over de status en handhaaafbaarheid van provinciale verboden op nationale vaarwegen verdwijnt.

De monitoring van emissies door varend ontgassen en van opslag- en overslag van vluchtige organische stoffen gebeurd momenteel op basis van rekenmodellen, die een hoog theoretisch gehalte hebben. Meting bij de tanks op de schepen zou een grote verbetering zijn. Uit het persbericht is niet op te maken of een dergelijke verbetering onderdeel uitmaakt van de plannen.