Bij verwarming met infrarood is een standaard terugkerende discussie of je daarmee wel voldoet of kunt voldoen aan de normen voor nieuwbouw (BENG = Bijna Energie Neutrale Gebouwen). Laat ik voorop stellen dat de bouwkwaliteit van onze woning daar zeker niet aan voldoet met Rc waardes van 2,5 voor de muren. Dat neemt niet weg dat het leuk is om te rekenen en te zien of we met onze woning uit 1991, verwarming d.m.v. infraroodverwarming (COP 1), mechanische ventilatie en warmwatervoorziening d.m.v. zonneboiler (COP iemand?) en hybride warmtepomp (COP 3,7) voldoen aan de nieuwbouwnorm voor Bijna Energie Neutrale Gebouwen (BENG).
BENG is sinds 1 januari 2021 de manier waarop de de energieprestatie voor bijna energieneutrale gebouwen vast wordt gelegd. Daarbij gelden 3 normen:
- de maximale energiebehoefte in kWh per m2 gebruiksoppervlak per jaar
- het maximale primair fossiel energiegebruik, eveneens in kWh per m2 gebruiksoppervlak per jaar
- het minimale aandeel hernieuwbare energie in procenten
BENG 1: energiebehoefte
Voor het bepalen van de energiebehoefte wordt de energiebehoefte voor verwarming en koeling opgeteld.
Deze kijkt naar een optimale kwaliteit van de gebouwschil waarbij zowel de verhouding glas ten opzichte van dichte gevel, de mate van isolatie, de mate van kierdichting als de aanwezigheid van koudebruggen een rol speelt. Niet alleen isolatie, maar juist het samenspel van bovenstaande factoren, de vorm (geometrie) en de ligging van een gebouw zijn van belang om de energiebehoefte van een gebouw zo veel mogelijk te beperken. BENG 1 gaat over al deze factoren. Hierbij wordt gerekend met een vastgesteld ‘neutraal’ ventilatiesysteem. De energiebehoefte invullen kan met hernieuwbare of fossiele energie.
Het elektriciteitsgebruik voor de mechanische ventilatie die we hebben (Orcon MVS-15 RHB met vochtsensor)is volgens het productblad 0,5 kWh/m2 per jaar. Met een vloeroppervlak van 119 m2 komt dat op 60 kWh. Correctie erover voor het geval ie in de praktijk minder zuinig zou zijn rond ik het af op 100 kWh/jaar voor mechanische ventilatie (0,84 kWh/m2 per jaar). Bij BENG 1 wordt uitgegaan van de elektriciteitsmix, wat betekent dat er gecorrigeerd wordt voor het verlies van energie in gascentrales, kolencentrales en tijdens transmissie. Dat levert sinds 2021 een correctiefactor (primaire energiefactor) van 1,45 op voor elektriciteitsgebruik. Tot en met 2020 bedroeg de correctiefactor 2,55. Dat betekent dat de mechanische ventilatie voor 145 kWh meetelt.
Tel ik daar het gemiddeld verbruik van de HR ketel voor verwarming in een standaardjaar (6.339 kWh) bij op dan is het totale energiegebruik voor koeling en verwarming 6.484 kWh. Oftewel 54 kWh/m2 per jaar bij verwarming met de cv-ketel.
Met infraroodverwarming is het gemiddeld elektriciteitsgebruik voor verwarming 3.926 kWh/jaar. Inclusief mechanische ventilatie kom ik op 4.026 kWh. Gecorrigeerd met de primaire energiefactor komt dat op 5.693 kWh/jaar, oftewel 48 kWh/m2 per jaar.
Bovenstaande grafiek laat zien wat het effect is van de primaire energiefactor. De rode kolommen geven het energiegebruik in kWh/m2 per jaar weer voordat dit is gecorrigeerd voor primair energiegebruik. De blauwe kolommen geven hetzelfde energiegebruik weer, maar dan gecorrigeerd voor primair energiegebruik.
BENG 2: Primair energiegebruik
Het primair fossiel energiegebruik is een optelsom van het primair energiegebruik voor verwarming, koeling, warmtapwaterbereiding en ventilatoren. Voor utiliteitsgebouwen telt ook het primair energiegebruik voor verlichting en voor bevochtiging (indien aanwezig) mee. Voor zowel woningen en utiliteitsgebouwen geldt dat, als er PV-panelen of andere hernieuwbare energiebronnen aanwezig zijn, de opgewekte energie van het primair energiegebruik wordt afgetrokken. De norm voor BENG 2 is 50 kWh/m2 per jaar.
Sinds we over zijn op infraroodverwarming hebben we gemiddeld 1.141 kWh aan aardgas en 157 kWh per jaar aan elektriciteit gebruikt voor warm water. Voor verwarming hebben we gemiddeld 3.826 kWh elektriciteit gebruikt (standaardjaar, dus gecorrigeerd voor weersinvloeden). Voor ventilatie hebben we 100 kWh/jaar gebruikt. Onze zonnepanelen hebben gemiddeld 2.151 kWh/jaar geproduceerd. In totaal hebben we daarmee gemiddeld een netto elektriciteitsgebruik van 1.932 kWh/jaar. Gecorrigeerd met de primaire energiefactor van 1,45 komt dat op 2.801 kWh/jaar. Tel daar het gemiddeld aardgasgebruik bij op en ons primaire fossiele energiegebruik bedraagt 3.943 kWh/jaar. Per vierkante meter is dat 33 kWh/m2 per jaar. In de periode dat we aardgas stookte was dat gemiddeld 50 kWh/m2 per jaar. Wat vooral komt door de jaren zonder zonnepanelen. Laat ik die jaren buiten beschouwing dan zitten we op 43 kWh/m2 per jaar.
BENG 3: aandeel hernieuwbare energie
Het aandeel hernieuwbare energie wordt bepaald door de hoeveelheid hernieuwbare energie te delen door het totaal van hernieuwbare energie en primair fossiel energiegebruik. Hernieuwbare energie is afkomstig uit zon, biomassa, buitenlucht en bodem. Deze vergroten het aandeel hernieuwbare energie. De norm voor een grondgebonden woning is tenminste 50% hernieuwbare energie.
We produceren hernieuwbare energie via onze zonneboiler (gemiddeld 1.205 kWh/jaar), onze zonnepanelen (gemiddeld 2.151 kWh/jaar) en inmiddels ook met onze warmtepomp (2.062 kWh/jaar in het eerste jaar). In totaal produceren we dus 5.362 kWh/jaar. Ons primaire elektriciteitsgebruik was de laatste 12 maanden 3.416 kWh (gecorrigeerd voor weersinvloeden). Dat maakt dat BENG 3: 5.362/(5362+3416)=5.362/8.978=62%.
Bovenstaande grafiek laat zien dat we door het installeren van de hybride warmtepomp de norm voor BENG 3 halen. In de jaren daarvoor kwamen we enkel in de buurt wanneer we ook de opbrengst van onze winddelen meetellen.
Conclusie
In een eerder berichtje op social media beweerde ik dat ik in alle jaren we verwarmen met infraroodpanelen alle 3 de BENG normen hadden behaald. Dat is wat te vroeg gejuicht geweest. Dat komt doordat ik de primarie energiefactor niet meegewogen had in mijn eerdere berekeningen.
Wanneer ik die wel meeweeg dan hebben we in 2022 met ons energiegebruik aan alle 3 de BENG normen. De juiste versie van de tabel per jaar ziet er als volgt uit (rood voldoet niet aan de norm, groen voldoet wel aan de norm).
In bovenstaand overzicht is te zien dat de grote uitdaging zat in het aandeel hernieuwbare energie. Zonder de warmteproductie van onze hybride warmtepomp hadden we niet aan de BENG eis kunnen voldoen, tenzij we meer zonnepanelen hadden bijgeplaatst. Deze laatste optie hebben we overwogen, maar die had voor een grotere seizoensonbalans gezorgd (meer productie in de zomer, terwijl we juist energievraag hebben in de winter).
Er valt ongetwijfeld het nodige af te dingen op mijn berekeningsmethoden en ze voldoen zeker niet aan de NTA 8800:2023. Mocht je fouten zien dan kan je je commentaar hieronder kwijt.
De berekeningen geven een aardig beeld van wat er kan, ook met infraroodverwarming. Want als ik in mijn grondgebonden woning uit 1991 de normen voor nieuwbouw kan halen dan moet het appeltje-eitje zijn voor een beetje bouwer van naam.
PS Voor degene die geen warmtepomp willen vanwege de recente ophef over de hogere milieu-impact heb ik slecht nieuws. Narekening leert me dat warm water met aardgas enkel beter voor het klimaat is als je ervan uitgaat dat je iedere vier jaar alle koelvloeistof uit je warmtepomp laat lopen. En dan hou ik nog rekening met het voorstel voor herziening van de f-gassen richtlijn van de EU, waardoor er klimaatvriendelijkere koelvloeistoffen gebruikt moeten gaan worden.
Krispy's Blog 
Geef een reactie