In de luwte van het geweld van de nieuwsberichten over de hoofdlijnen van het klimaatakkoord, die vandaag gepresenteerd zijn, heeft het Ministerie van Economische Zaken een lang verwacht onderzoeksrapport over de effecten van een minimum CO2-prijs en het uitfaseren van kolen voor de elektriciteitsproductie aan de Tweede Kamer gezonden. Het onderzoek is uitgevoerd door Frontier Economics.
Belangrijk voor de interpretatie van een rapport waar een ingewikkeld model achter hangt vind ik het lezen en doorgronden van de aannames. Twee daarvan springen er voor mij uit, omdat deze nogal impact hebben op de interpretatie van de conclusies:
The Reference Case is based on the current and intended policy framework in the Netherlands and in North-Western Europe. It represents a scenario which is built upon a combination of current market expectations, e.g. regarding fuel prices and CO2 prices, and political targets for example for the development of RES-E. However, we only take those policy decisions into account which are defined in an operational manner and are officially decided.
Oftewel: er worden enkel beleidsbeslissingen meegenomen waar officieel over besloten is en dat operationeel gemaakt is. Dat betekent dat ik verwacht dat de op handen zijnde sluiting van de eerste bruinkoolcentrales meegenomen is, maar dat de werkzaamheden van de onlangs ingestelde Duitse kolenexit commissie nog niet meegenomen zullen zijn.
Een tweede belangrijke aanname heeft betrekking op de ontwikkeling van groene stroom in het buitenland:
Overall increase in RES-E across all modelled countries
Hier kan je je afvragen hoe de onderzoekers zijn omgegaan met het Duitse Kabinetsplan voor 65% groene stoom in 2030. Dit is officieel beleid, maar is het operationeel genoeg om meegenomen te zijn?
Duitse elektriciteitsproductie
In de grafiek hieronder is te zien dat het aandeel groene stroom in Duitsland in 2017 38,2%. was Het is vaststaand en operationeel gemaakt beleid dat alle kerncentrales in Duitsland voor 2030 sluiten. Dat maakt ruimte voor 13,1% extra groene stroom, zonder dat er een kolen- of gascentrale hoeft te sluiten. Het aandeel groene stroom komt daarmee op 51,3%.
Gascentrales zijn al grotendeels uit de elektriciteitsmix geduwd in Duitsland. De resterende gascentrales leveren vaak elektriciteit en warmte, dus die kunnen niet zo makkelijk uit. Dat betekent dat de resterende 13,7% geleverd moet worden door het vergroten van de elektriciteitsproductie, wat ik niet heel waarschijnlijk acht omdat Duitsland al een fors productieoverschot heeft en veel stroom exporteert. Het ligt meer voor de hand dat deze ontbrekende 13,7% groene stroom bereikt wordt door het sluiten van kolencentrales (bruin- of steenkool) en het vervangen daarvan door groene stroom (of door minder stroom te exporteren).
Als enkel steenkolencentrales sluiten scheelt dat zo’n 80 megaton CO2 op een totale emissie van 319 megaton voor de elektriciteitssector, dat is bijna 25%. Wanneer er ook bruinkoolcentrales sluiten zal de reductie hoger liggen.
Conclusie
De onderzoekers geven aan dat een deel van de vermindering van de CO2 emissie in Nederland, door sluiting van de kolencentrales of door invoer van een bodemprijs voor CO2, te niet wordt gedaan door de stijging van CO2 emissies in omliggende landen. Waarbij vooral Duitsland een groot export potentieel heeft. Uit het rapport kan ik echter niet halen hoe bovenstaande twee punten in het rekenmodel zijn meegenomen. Daar kan ik wel allerlei aannames over doen, maar ik laat het met alle plezier aan een Tweede Kamerlid over om daar eens navraag over te doen bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaatverandering. Een black box model voor Groningen lijkt me al erg genoeg, een tweede voor het berekenen van de effecten van het sluiten van kolencentrales of het invoeren van een minimumprijs voor CO2 lijkt met niet nodig.
