Van gas los met COP 1

Sinds april werk ik voor de gemeente Woerden en de gemeente Oudewater. Een van mijn projecten zijn de warmteplannen voor de bestaande bouw, waarbij uiteraard een van de discussiepunten is en wordt wat het beste alternatief is voor aardgas. Iets waar ik zeker een mening over heb als het mijn eigen huis betreft, maar ook een stap die we nog steeds niet volledig hebben gezet. Ons gasverbruik ligt al 5 jaar rond de 600 tot 800 m3 per jaar. Hoog tijd dus voor de volgende stap naar het verwijderen van de gasmeter uit ons huis.

De uitgangssituatie

Zoals gezegd verbruiken we momenteel zo’n 600 tot 750 m3 aardgas per jaar. Dit gebruiken we vooral voor verwarming (naar schatting 450 tot 550 m3), aangezien onze zonneboiler een groot deel van onze warmwatervoorziening dekt. Onze woning is 119 m2 groot, jaren 90 bouw met een Rc waarde van de muren van 2 en mechanische ventilatie. Onze HR-ketel is inmiddels zo’n 7 jaar oud, de badkamer is voorzien van infraroodverwarming en de mechanische ventilatie hebben we een paar jaar geleden vervangen door een gelijkstroom versie. De precieze situatie en wat we de afgelopen jaren al hebben gedaan kan je hier vinden.

Nog te doen

De belangrijkste omslag die we nog moeten maken zijn de verwarming vervangen en een oplossing voor warm water in de winter. Om bij dat laatste te beginnen: een bezoek aan de WoonWijzerWinkel in combinatie met de energiecoach training van Hoom, die ik bij Energiek Schiedam volg, hebben me doen besluiten om de mogelijkheden van een ventilatiewarmtepomp boiler verder te willen onderzoeken. Waarbij ik de teruggewonnen warmte wil gebruiken om het tapwater te verwarmen, dit zal vooral in het stookseizoen warmte opleveren. Op die manier is het een aanvulling op onze bestaande heatpipes. In de keuken wil ik dit misschien nog aanvullen met een klein boilervat of een doorstroomverwarmer, omdat door de lengte van de leiding vanaf zolder naar de keuken veel water verloren gaat voordat het water op temperatuur is. Uitgaande van zo’n 1.700 kWh aan verbruik voor warm water verwacht ik bij een COP van 2 voor warm water zo’n 850 kWh extra elektriciteitsverbruik.

Voor de ruimteverwarming is de keuze gevallen op infraroodverwarming, zoals ook De IJzeren Ezel dat overweegt als route om van gas af te gaan. De investering daarvoor is een stuk lager dan bij de keuze voor een warmtepomp. Navraag bij een aantal leveranciers heeft namelijk geleerd dat ons huis eerst nog behoorlijk geïsoleerd moet worden voordat de warmtepomp in de koudste wintermaanden een behoorlijke COP weet te halen.

Voor infraroodverwarming speelt dit volgens sommige leveranciers en adviesbureaus ook, maar uit de praktijkdata die ik heb mogen inzien van de beoogde leverancier concludeer ik dat het met mijn huidige isolatieniveau ook haalbaar moet zijn zonder aanvullende isolatiemaatregelen.

Ons gemiddelde verbruik voor verwarming bedroeg de afgelopen 4 jaar 4.660 kWh. Met een COP van 1 verwacht ik dat het elektriciteitsverbruik dus op 4.660 kWh uitkomt. Als de COP = 1 theorie klopt komt mijn 12 maands energieverbruik dus slechts 850 kWh lager uit.

2018 12 maands energieverbruik

Op basis van de praktijkdata die ik heb gezien verwacht ik echter dat mijn 12 elektriciteitsverbruik verder gaat dalen. Wat ook logisch is, aangezien je bij het gebruik van stralingswarmte minder lucht gaat opwarmen. Ook kan de thermostaat lager ingesteld worden doordat infraroodverwarming een groter aandeel stralingswarmte heeft dan een cv-systeem, en al helemaal lager dan een lage temperatuur warmtepomp die voor een nog groter deel op convectiewarmte (verwarmen van de lucht) leunt. Ik vergelijk infraroodverwarming daarom zelf met buiten zitten in je t-shirt op een zonnige windstille winterdag. Op basis van onze badkamer verwacht ik dat we de luchttemperatuur met ongeveer 2 graden kunnen verlagen. Volgens een recent DWA rapport in opdracht van het Lenteakkoord betekent dat zo’n 12% minder energieverbruik. Wat in ons geval zo’n 90 kWh minder elektriciteitsverbruik betekent.

Als DWA en de COP is 1 aanhangers gelijk hebben wordt mijn jaarlijks energieverbruik per saldo slechts 940 kWh minder (850 kWh voor warm water en 90 kWh voor ruimteverwarming). Het totale netto energieverbruik komt dan uit op ongeveer 5.000 kWh. Op basis van de praktijkgegevens van mijn leverancier verwacht ik echter dat ik dat ik voor verwarming zo’n 2.100 kWh lager uitkom. Wat zou betekenen dat mijn netto jaarverbruik op ongeveer 3.700 kWh uit zou komen. Het verschil van 1.300 kWh per jaar lijkt me significant genoeg om meetbaar te zijn 🙂

Genoeg reden dus om vanaf nu weer maandelijks mijn energieverbruik bij te gaan houden en ook daarover te berichten. Voor de diehard rekenaars hou ik ook de data per graaddag en per m2 vloeroppervlakte bij.

Mocht er een fout zitten in mijn aannames of de uitleg van aannames, die significant effect heeft op de berekeningen dan hou ik me aanbevolen voor correcties. Ik kijk bewust niet naar het rendement van apparaten, omdat er maar twee meters zijn die voor mij tellen: de gasmeter en de elektriciteitsmeter. Het effect van de efficiency van een apparaat is af te lezen aan het tempo waarmee deze meters oplopen.

PS het DWA rapport neem ik met een forse korrel zout. Volgens het rapport is de elektriciteitsrekening van een nieuwbouwwoning met EPC 0,4 en een warmtepomp met bodemlus Euro 1.031, exclusief BTW. Bij een prijspeil van 0,20 Euro per kWh is dat een jaarverbruik van bijna 5.000 kWh. Dat ligt een factor 4 hoger dan de praktijkverbruiken die ik 4 jaar geleden al heb gezien. Een woning met EPC 0,4 met infraroodverwarming komt volgens DWA uit op ruim 11.000 kWh per jaar.

4 reacties op “Van gas los met COP 1”

  1. Die COP=2 voor warm water begrijp ik weinig van. Wat wel klopt is dat als je een heet water boiler neemt, dat er minder (warm) water wordt weggooit, doordat je alleen dat water tapt wat uiteindelijk gebruikt wordt. De COP is dan nog steeds 1. Je krijgt daar ook kokend water bij en dat is handig, ook voor het koken. Daar staat tegenover dat je warmte verliest door de opslag van kokend water; isolatie is dan belangrijk. Zoek maar op welk merk het best isoleert.

    Maar om de ruimte elektrisch te verwarmen met een COP van 1 (ook al neem je genoegen met minder temperatuur) lijkt mij weinig zinvol. Bedenk als je EXTRA stroom van het net vraagt, dit moet worden aangevuld door gascentrales. Wil je dat gasverbruik goed maken, dan is een COP=3-4 nodig, alleen het stuk wat beter is dan deze COP-waarde draagt op dit moment bij aan minder overall gasverbruik. Ik zou verder gaan met isoleren, en wat je ook kunt doen is -voor zo ver je dat niet al gedaan hebt- de CV-watertemperatuur stuk voor stuk naar beneden brengen. Daardoor neemt het rendement van de ketel toe en komen ook alternatieve verwarmingsbronnen in beeld. Kijk bijvoorbeeld naar wand/palfond verwarming.

    Like

  2. Mijn afwegingen in de loop der jaren t.a.v. IR- en andere vormen van verwarming

    Mijn woning van 1955 (vrijstaand in buitengebied, ca. 160m2) is sinds begin 2016 gasloos. Dit heb ik bereikt door spouwmuren (-tjes, slechts ca. 6cm spouw) te isoleren en ook de rest van de schil o.a. door HR++ glas en dakisolatie. Voor warmwater is een zonnecollector geplaatst, wat ’s winters natuurlijk niet zoveel doet. Koken werd overgezet op een inductieplaat en er zijn zonnepanelen geplaatst. Winddelen heb ik ook enige jaren, alleen is “dankzij” het merkwaardige belastingfenomeen “postcoderoos” dat netto-effect vrij marginaal.
    De bovenetage is geheel voorzien van IR-verwarming (folie achter de gipsplaten plafonds) en later beneden qua woonkamer met IR-panelen. Voordeel: alleen stoken waar nodig/gewenst. In de woonkamer stond ook nog een veelgebruikte speksteenkachel. De rest van de woning (halletje/gang, achterkamer, toilet en badkamer boven) was nog niet verwarmd.

    Deze woning heeft slechts 3x25A hoofdzekering, zodat het goed puzzelen is met fases etc.: tijdens de enorme ijzel-week in 2016 knalde de hoofdzekering van één fase eruit want bleken enige zware apparaten toevallig op die fase te staan (naverwarming zonneboiler 3kW en diverse IR panelen). ’s Nachts besloten alle thermostaten tegelijk in te schakelen en met trage hoofdzekeringen gaat dat enige tijd goed en dan is het gebeurd. Na puzzelen (leve Excel) en aanpassen meterkast was dat probleem in bedwang, maar wilde ik absoluut een intelligente schakeling maken om de groepen/fases te bewaken (capaciteit/prioriteit schakeling). Ook moet er veel meer automatisch gemeten en vastgelegd worden. Plannen en materialen hiervoor liggen inmiddels 2 jaar te wachten, er komt weleens wat tussendoor… Teveel projecten zeg maar!

    In 2017 grote verbouwing benedenverdieping. Gezien de beperkte capaciteit van de elektra aansluiting en de hoge extra maandelijkse kosten om een zwaardere aansluiting te nemen (vreemd: gewenste energietransitie en dan zo’n soort boete) had ik toch naar een verwarmingsalternatief voor de benedenetage gezocht omdat er nogal wat capaciteit voor de extra benodigde IR-verwarming nodig was. Vloerverwarming zou in elk geval het worden, enkel de warmtebron was nog veel onderzoeken. Een pelletketel leek het eerst te worden, maar gezien de benodigde ruimte, benodigd bijvullen pellet voorraad en de steeds verder veranderende opvattingen rond hout stoken (negatief, dus kostenverhogend terwijl eigen kapconcessie bij Staatsbosbeheer na ongevallen ook niet meer kunnen) leek me dat niet verstandig.
    Uiteindelijk koos ik ondanks de knap hoge kosten voor een warmtepomp met bron. Een passief koelende variant, niet voor comfort maar om de bron te regenereren wat positief moet zijn voor de levensduur. Echter bleek deze hete zomer dit toch ook best comfortabel te zijn, meegenomen dus. Een lucht/water warmtepomp had ik bij een vakantiehuis meegemaakt en dat kan toch best wat geluid geven. Zeker omdat de locatie daarvoor naast de toekomstige slaapkamer (woning levensbestendiger gemaakt) zou komen was dat niet aantrekkelijk en vandaar deze stuk duurdere keuze.
    Op de verlanglijst staat ook nog een koppeling tussen zonneboiler en warmtepomp: daar kan ik curieus genoeg niets voor vinden, maar heb wel ideeën om dat dan t.z.t. maar zelf te bouwen. Er is wel een simpele koppeling tussen het warmwatervaatje in de warmtepomp en de zonneboiler, maar dat heeft alleen effect zodra er warmwater wordt gebruikt: i.p.v. normaal koudwater invoer in de warmtepomp nu warmwater uit de zonneboiler. Daar is dus heel veel meer mee te doen om de COP van de warmtepomp te verhogen. Nog een project…
    Kortom, vorig jaar ging de houten vloer van de woonkamer eruit en kwam daar een geïsoleerde betonvloer in met vloerverwarming. De rest van de benedenetage was beton waar na een best tijd “spelen met kango’s” de dekvloer (tegels, marmer etc.) verwijderd was zodat de leidingen daarop konden (infrezen was niet overal een optie). Afgelopen winter dan voor het eerst een aangenaam verwarmd huis en dat is toch wel erg comfortabel!

    Qua IR-verwarming: dit voldoet hier prima op de bovenverdieping (dus verwijderd van de benedenverdieping), al zijn er ook enige kanttekeningen te maken:
    – Het is stralingswarmte, met als gevolg dat thuiswerken aan een bureau koude benen oplevert! Nooit bedacht, maar het is zeker zo en dat is minder comfortabel doordat je stilzit.
    – Het effect als je in een koud huis thuiskomt: je voelt de straling snel en krijgt gelijk een comfortgevoel. Nadeel is dat als de thermostaat afschakelt, de stralingswarmte ook verdwijnt.
    – IR-folie verwarmd zeer gelijkmatig, bij gebruik van panelen erg goed kijken naar een gelijkmatige verdeling over de ruimte: bij teveel tussenruimte is er duidelijk verschil te voelen.
    – Een groot voordeel is absoluut het alleen kunnen stoken waar nodig. Hier heeft elke ruimte boven z’n eigen thermostaat.
    – Zoals hiervoor beschreven de verdeling over fases en groepen zeer goed uitzoeken. Groepen zijn meestal duidelijk, maar fases worden nogal eens vergeten. IR verbruikt zeker stroom!
    – Maak ook eigen berekeningen en kijk naar de eigenschappen van IR-verwarming, er zijn grote verschillen en zeker niet alleen in prijs. Zoals met alle artikelen bleek niet elke leverancier over echte kennis te beschikken en dus ook niet goed/realistisch te kunnen adviseren. Daarvoor alleen al zijn eigen berekeningen bijkans een must! Ik koos voor een duurder merk gezien de kwaliteit, maar kreeg bij sommige leveranciers nog op het laatst te horen dat er extra thermische beveiligingen ingebouwd moesten worden. Dan kan goedkoop toch zomaar enorme duurkoop worden…
    – En wat algemeen geldt: isoleren blijft de meeste energie besparen en het meeste effect geven op comfort.

    Terzijde. Terugverdienen blijft altijd een leuk verhaal (zeker met ene heer Wiebes), maar 7 jaar voor zonnepanelen lukt hier alleen met zeer flexibel/creatief rekenen. Dus niet. Over de andere zaken als zonnecollector en warmtepomp heb ik het al helemaal niet. PV en zonnecollector zijn ook zaken die hun energie (warmte/elektra) altijd verkeerdom opwekken aan het verbruik. Opslag is nog lang niet rendabel en mocht het dat ooit wel worden dan zorgt de overheid wel weer voor tegenmaatregelen omdat hun inkomsten anders naar de bliksem gaan. De regels veranderen steeds weer tijdens het spel.
    Mij is het daar overigens ook nooit om te doen geweest, ik zou liefst zo onafhankelijk mogelijk zijn van energieleveranciers en overheid. Hier in Nederland uiteraard een volstrekte utopie, maar toch. Ik blijf ook nog steeds kijken naar een effectieve kleine windmolen, dat zou de opbrengst een stuk beter kunnen spreiden over de dag en de seizoenen. Maar ook daarvoor vind ik nog geen betaalbare varianten die voor enige productie best harde wind nodig hebben. Alweer een project 

    Like

  3. @1 COP 2 voor warm tapwater is vergissing van mij. Zit nog in mijn hoofd voor bereiding warm water. Nog even na zitten zoeken vanavond en kom nu COP’s van 2,6 tot 3 tegen voor bereiden van warm water. De boiler heb ik al staan vanwege onze zonneboiler, dus in een boilervat ga ik geen geld steken. Ik ben ook niet van plan een elektrische boiler aan te schaffen.

    Wat betreft verwarmen met COP 1: dat is een plagerijtje van mij. Ik wil namelijk geen lucht verwarmen. Ik wil een behaaglijke woning. Bij stralingswarmte kan je dan af met een lagere luchttemperatuur. Over hoeveel dat effect precies is verschillen de cijfers. De inschattingen die ik lees zitten tussen de 2 en 5 graden Celsius. Ik hou het liever conservatief en reken dus met 2 graden, wat 12% minder energieverbruik oplevert.

    Het bijstoken van gascentrales voor extra stroomvraag in de winter vind ik een systeemprobleem. Dat ga ik met mijn individuele huishouden niet oplossen. Ik gebruik al sinds jaar en dag groene stroom. De afgelopen 5 jaar voor 100% in eigen bezit, deels wind en deel zon. Per maand zijn ze redelijk in evenwicht, al zal er voor de extra warmtevraag in de winter meer windenergie bij moeten. Want dat kan niet via zonne-energie.

    Isoleren. De heilige graal, maar vooral geschikt als er nog weinig aan je huis is gedaan of als je toch vervangingsinvesteringen doet. Voor ons huis en bij ons gasverbruik nauwelijks interessant. We verbruiken 700 m3 gas per jaar, laat daar 50% vanaf gaan doordat we extra spouwmuurisolatie aanbrengen (ong. 65 m2 a 20 Euro per m2 = Euro 1.200) en door HR++ glas op de begane grond en een beter sluitende voordeur (a Euro 11.000). Dan bespaar ik voor 12.200 Euro 230 m3 aardgas. En daar zitten dan nog niet de kosten voor de warmtepomp en de lage temperatuur radiatoren bij… Iets zegt me dat dat niet de handigste route is om van gas af te gaan. Daar komt bij dat de temperatuur van de CV nu in de winter al tekort schiet voor een comfortabele woonkamer. Bij de bouw zijn namelijk erg kleine radiatoren in verhouding tot de omvang van de woonkamer geplaatst.

    @2 dank voor het delen van je ervaring. Ik heb de infraroodfolies voor in plafond of onder de vloer een aantal weken geleden voor het eerst gezien bij de WoonWijzerWinkel in Rotterdam. Vind ik zeker een interessante optie. Er was ook een infraroodverwarming die je als verf kon aanbrengen in je muur. Ik heb zeker rond gekeken naar de kwaliteit van de leverancier. Daarbij waren er een aantal die er positief uitsprongen, de leverancier die ik op het oog heb zit vlakbij en produceert in Europa. Mocht het resultaat tegenvallen dan is dat makkelijk in de communicatie. Vind ik ook wat waard als je een wat experimenteler pad bewandeld.

    Like

  4. Dank voor je reactie. Vandaag in het FD R.de Boer over de gas-transitie van de gebouwde omgeving. Een beklag dat het te duur zou zijn en we maar weinig opschieten. De verwarming zou maar 15% van onze totale energiebehoefte zijn en slechts 8% van de totale CO2 NL-footprint. Ik wordt daar altijd wat kriegelig van, want we moeten echt naar 100% reductie in 2050. Dat geldt dus voor alles, ook voor de gebouwde omgeving. Aan de andere kant geeft de NL-luchtvaart dus net zo veel CO2-equi als de hele verwarming van de gebouwde omgeving bij elkaar. Bizar. Geef die lui (lucht/scheepvaart) een aparte tafel in de klimaatpolder, nu vallen ze overal buiten, denk ik dan zo… Maar deze cijfers maken toch ook duidelijk dat de gebouwde omgeving het niet zo slecht doet. Het rendement van zo’n CV is zeker niet verkeerd. De hetze tegen de CV ketel heeft zo denk ik een andere reden.

    Maar goed, ook de gebouwde omgeving moet naar nul en wij, die dit probleem serieus nemen, moeten maar het voortouw hierin nemen, dus ook anderen laten zien hoe het moet. En dan is het de komende 1,5 decennia toch zo, dat als je gas door stroom vervangt, dat eind van de pijp gewoon weer CO2 vrij komt. Je verplaatst het probleem en je lost niets op (ook ik plaag een beetje terug)…

    De route die we volgens mij moeten laten zien is: eerst moeten we zorgen dat de woningen geschikt zijn voor lage temperatuur verwarming en dan kunnen we twee kanten uit: a) het resterend gebruik vullen we in met warmtepompen of b) we sluiten de woning aan op het lage temperatuur warmtenet. En uiteindelijk zul je zien dat bijvoorbeeld uit waterbuffers van zonnecollectoren of warmte uit oppervlaktewateren opgewaardeerd met warmtepompen ook mooie oplossingen zijn, omdat ze weinig beslag leggen op onze omgeving en weinig primaire energie vragen. Want bedenk, als we allemaal huisjes hebben die zo lek als een mandje (ik chargeer) en we moeten dat verwarmen met windmolens, omdat gas niet kan, dan hebben we een land vol zonneparken en windturbines en is er geen ruimte meer voor bomen en bossen. Zo ver moeten wij als pioniers vooruitkijken als we echt iets voor de maatschappij willen beteken.

    Dus als de Boer schrijft dat een huis voor gemiddeld 20 kEur klaar is, dan neemt hij mijn inziens echt een afkorting en komen we uiteindelijk weer in de knel vanwege te zwakke e-netten en te weinig molens en te veel protesten daarover. Kijk maar wat je tot nu toe hebt geïnvesteerd (panelen, collector, etc. chapeau) en wat daar nog bijkomt, ik denk eerder in de grootte orde van 40-50k. Het is zo veel dat je bij sommige huizen echt moet nadenken of het niet verstandiger is om het (circulair) te slopen om het weer opnieuw neer te zetten. Een balanswarmte systeem achteraf plaatsen is bijvoorbeeld zo’n dingetje wat best duur kan uitpakken, maar wel het beste is. Ik snap best dat mensen dan denken een ventilatiewarmtepomp is dan toch ook goed. Maar hoeveel concessies gaan we doen? Het maakt ook meteen duidelijk hoe ontzettend belangrijk het is dat nu de nieuwbouw in een keer goed wordt neergezet en we geen ‘spijtwoningen’ meer gaan bouwen.

    Terug naar de IR-panelen. De ervaringen van Jan de Vries (@2) zijn indrukwekkend en ik trek daaruit de volgende conclusies: Het zou best wel eens een goede oplossing zijn voor ruimtes waarin langdurige verwarming niet nodig is, en waar je kortstondig warmte heel prettig is. Bijvoorbeeld een badkamer en/of een slaapkamer, die alleen voor het omkleden warmer is in s’nachts best enkele graden lager mag. Voor woonkamers en werkruimtes is deze verwarming echter minder geschikt. Jan is voor zijn woonkamer uiteindelijk overgestapt. Aandachtspunt blijft de verdeling van elektriciteit over de groepen. Een zeer waardevolle bijdrage van Jan, dank zijn input en het delen van deze ervaring!

    Kortom kijk toch maar naar die wand/vloer/plafond verwarming. Ook deze geven stralingswarmte. Ik ga er nu zelf ook mee experimenteren, wil dat eigenlijk doen in combinatie met een collector. En wat de kosten betreft: pionieren kost gewoon geld, dat is inderdaad zo. Het terugverdienen doe je dan met het delen van ervaring. Je moet er wat voor over hebben. Klein lichtpuntje: een gasaansluiting met minder dan 500 m3/yr is goedkoper dan een reguliere aansluiting. En ik vind dat dit gegeven best wat meer bekendheid mag krijgen. Als alle woningen in NL slechts een klein-aansluiting hebben van 500 m3, dan zouden we denk ik zo’n 75% in grasvraag verminderd hebben, welke mindering ook een echte mindering is van de CO2 uitstoot en niet alleen een morele mindering van minder aansluitingen, zonder dat het CO2 uitstoot is veranderd of in het ergste geval zelfs is toegenomen.

    Ik denk dus dat een campagne voor kleine gas aansluitingen voor de CO2-reductie veel effectiever en beter is dan een totale gas-los campagne. Gas en stroom zijn beide energiebronnen, die we beiden moeten minimaliseren. Voor de energietransitie is het dan ook niet goed dat we de stroomkosten gaan verlagen. Wat wel helpt is als we de aansluitkosten verlagen, mn de klein aansluitingen.

    Ik ben benieuwd hoe je verder gaat, en zal je zeker blijven volgen… Heel veel succes toegewenst.

    Like

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.

%d bloggers liken dit: