Techniek neutraal van gas los

Krispijn BeekPlaats een reactie

Vanuit de opslag duurzame energie financiert het ministerie van Economische Zaken en Klimaat twee regelingen. De bekendste is de SDE+, waarmee de productie van duurzame energie wordt gestimuleerd. Minder bekend is de ISDE regeling, waarmee EZK subsidie geeft bij de aankoop van zonneboilers, warmtepompen, biomassaketels en pelletkachels. Terwijl het ministerie van EZK in Den Haag een van de grootste pleitbezorgers is voor het stellen van doelen in plaats van technieken voorschrijven. Tijd voor een herbezinning?

Techniek sturing en EZK

Het ministerie van EZK heeft de afgelopen 15 jaar met succes ingezet op een milieubeleid dat zich richt op doelen in plaats van middelen. Hierbij stelt de vergunningverlener de doelen die een bedrijf moet halen en kiest een bedrijf zelf met welke technische maatregelen deze het best gehaald kunnen worden.

Tegelijkertijd zet EZK in het energiedomein juist fors in op middelen in plaats van doelen. Zo ook bij het gasloos maken van de gebouwde omgeving. EZK stuurt bij de ISDE (net als bij de SDE+) op techniek, zonneboilers, warmtepompen, biomassaketels en pelletkachels komen in aanmerking voor subsidie. Andere technieken niet, ook al halen ze vergelijkbare resultaten ten aanzien van doelen als energiebesparing en verminderen van de gasvraag. Bij biomassaketels en pelletkachels worden naar mijn weten ook geen aanvullende luchtkwaliteitseisen gesteld.

Techniek neutraal

Dat het ook anders kan laat de gemeente Amsterdam zien. Amsterdam heeft een aardgasvrij subsidie geïntroduceerd die techniekneutraal, doelgericht inzet op het eindresultaat: aardgasvrij. De subsidie is beschikbaar voor eigenaren en gebruikers van een woning, complex van woningen, vastgoed bij kleinschalige transformatie of maatschappelijk vastgoed in Amsterdam dat is aangesloten op het aardgasnetwerk. Het moet gaan om bestaande woningen of vastgoed, nieuwbouw is uitgesloten van de regeling. Er kan subsidie aangevraagd worden voor de meerkosten om een woning te verbouwen tot aardgasvrij of nul op de meter, en de kosten van het (laten) afsluiten van het aardgasnetwerk.

De kosten van biomassaketels, hout- of pelletkachels en installaties of fornuizen op fossiele brandstoffen (zoals kolen, olie of butaangas) zijn in Amsterdam uitgesloten. Dit vanwege de negatieve effecten van zulke installaties op de luchtkwaliteit. Waarmee de gemeente Amsterdam, anders dan het rijk meteen rekening houdt met de vele klachten over houtstook en de adviezen die de GGD’s als een aantal jaar geven.

De kosten van zonnepanelen zijn enkel subsidiabel als de woning tot nul op de meter wordt verbouwd en er sprake is van een nieuwe duurzame verwarmingsinstallatie. Het aansluiten van een woning op het warmtenet is in Amsterdam niet subsidiabel.

Amsterdam vergoedt de volgende bedragen:

  • voor de verbouw van een woning, complex van woningen of vastgoed bij kleinschalige transformatie naar nul op de meter : € 8.000,- per woning.
  • voor de verbouw van een woning of complex van woningen naar aardgasvrij: € 5.000,- per woning
  • voor het (laten) afsluiten van de woning of het wooncomplex van het aardgasnet door de netbeheerder: het geldende tarief van de netbeheerder

Ervaringen in Amsterdam

De ervaring in Amsterdam is dat het gemiddeld investeringsbedrag voor een appartement €10.000 incl. BTW bedraagt. Het energieverbruik na de verduurzamingsoperatie ligt onder de 50 kWh/m2 per jaar, waarmee de appartementen op dat punt de norm voor nul op de meter halen. Volgens de cijfers die ik heb mogen inzien is dit gelukt bij appartementen die voor een warmtepomp hebben gekozen en voor appartementen die voor infraroodverwarming hebben gekozen. Ter vergelijking in mijn label C woning verbruiken we 62 kWh/m2 per jaar voor verwarming en warm water, waarvan 47 kWh/m2 voor verwarming.

De huidige regeling in Amsterdam zorgt er voor dat appartementen relatief veel subsidie kunnen krijgen, terwijl de kosten bij appartementen gemiddeld genomen lager liggen dan bij tussenwoningen, hoekwoningen of vrijstaande woningen.

Regeling op rijksniveau

De regeling van de gemeente Amsterdam biedt een mooi aanknopingspunt voor aanpassing van de landelijke ISDE regeling. De maximumbedragen van de subsidie op rijksniveau kunnen gelijkgesteld worden aan de bedragen in Amsterdam. De vergoeding vindt plaats op basis van daadwerkelijke kosten en bedraagt maximaal 50% van de meerkosten voor aardgasvrij of energieneutraal. Door uit te gaan van daadwerkelijke kosten wordt oversubsidiëring van appartementen en nieuwere woningen. Eventueel kan er voor gekozen worden om in wijken waar het gasnet voor 2030 aan vervanging toe is de maximale subsidie te verhogen.

Na aanvraag van de subsidie heeft een gebouweigenaar of gebouwgebruiker 12 maanden om aan te tonen dat de woning aardgasvrij of energieneutraal is. Dat kan door facturen te overleggen van de genomen maatregelen en de factuur van de verwijdering van de gasaansluiting. Een woning geldt als energieneutraal als deze in een periode van 12 maanden tenminste evenveel energie heeft verbruikt als opgewekt. Een gebouweigenaar die ervoor kiest om de woning energieneutraal te verbouwen toont dit aan door binnen 30 maanden na aanvraag van de subsidie aan te tonen dat de woning op jaarbasis energieneutraal is.

Een andere verbetering is nu al te schetsen hoe de toekomstige subsidiebedragen zich zullen ontwikkelen tot aan 2030. Op die manier weten bedrijven, gebouweigenaren en gebouwgebruikers hoe de maximale subsidie zich gaat ontwikkelen en waar ze zich op kunnen richten. Gebouweigenaren en gebouwgebruikers die subsidie aanvragen, maar deze niet gebruiken worden 3 jaar van het aanvragen van nieuwe subsidie uitgesloten. Op die manier wordt voorkomen dat subsidie op de plank blijft liggen.

De kwaliteitscontrole is een onderwerp dat nog op te lossen is. De overheid heeft mijns inziens een rol om te zorgen dat bedrijven die niet werkende oplossingen aanbieden worden uitgesloten van subsidieaanvragen, en een rol om te evalueren welke oplossingen haalbaar en betaalbaar zijn.

Conclusie

Naar mijn mening is het hoog tijd dat het het ministerie van Economische Zaken en Klimaat intern met dezelfde vasthoudendheid het gebruik van techniekvoorschriften aanpakt als dat ze dat richting andere ministeries doet. Wanneer het ministerie op doelen gaat sturen dan biedt ze gebouweigenaren en gebouwgebruikers de mogelijkheid om op de markt te kiezen welke techniek in hun situatie het best past.

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

Op ontdekkingsreis naar een energiezuinigere woning. Reist u mee?

Krispijn BeekPlaats een reactie

In 2015 plaatsten we Sargasso mijn bericht Wanneer ga jij van het gas af? In de tussenliggende jaren heeft Sargasso geregeld aandacht besteed aan de klimaatbeleid en energietransitie, zoals het verbod op aardgas bij nieuwbouw, de 27 proeftuinen die van gas af gaan, nul op de meter renovaties, infraroodverwarming en energiebesparing. Maar hoe breng je dat zelf in praktijk? Hoe verduurzaam je je eigen huis? Waar loop je tegenaan en zijn adviseurs, bouwbedrijven en installateurs er wel klaar voor om je te ondersteunen? Een aantal redacteuren van Sargasso zullen de lezers van Sargasso de komende tijd meenemen in hun zoektocht en hun eigen ervaringen beschrijven. Ik heb vorige week het spits af gebeten met een korte beschrijving van mijn woonsituatie en een aantal kleinere maatregelen die ik in ons huis genomen heb. Heb je zelf ervaring met energiebesparing in je huis? Deel ze in de reacties.

Type woning en gezinssituatie

Onze woning is een grondgebonden tussenwoning met bouwjaar 1991. De woning heeft een oppervlakte van 119 m2 verdeeld over 5 kamers. De woning was bij aanschaf aan de voorkant en achterzijde voorzien van gewoon dubbelglas. Enkel de schuifpui aan de achterzijde was voorzien van HR+ glas. Het huis is naar de huidige maatstaven redelijk geïsoleerd (zo’n 7 cm spouwmuurisolatie) en had label C toen we het huis kochten. We begonnen in het huis met 3 personen, inmiddels is er een tweede kind bij en zijn we met 4.

We hebben het huis in 2010 gekocht en bij aanschaf een bouwdepot afgesloten voor het vervangen van de VR-ketel door een HR-ketel en een zonneboiler (waarover later meer). De hypotheekadviseur vond dat toentertijd maar vreemd, dat geld konden we toch ook voor een nieuwe keuken of badkamer gebruiken. Sindsdien ben ik niet meer bij een hypotheekadviseur geweest, maar ik hoop dat zij hun rol inmiddels beter weten te pakken bij het energiezuiniger maken van bestaande woningen. In ieder geval zijn er inmiddels meerdere banken die hypotheekproducten op de markt brengen die rentevoordeel bieden als de woning energiezuiniger wordt gemaakt.

Energieverbruik woning en meterstanden bijhouden

Na aanschaf schatte het energiebedrijf ons energieverbruik in op 1.800 m3 aardgas en 6.800 kWh elektriciteit, wat een voorschotrekening van ruim 200 euro per maand opleverde. Reden om vanaf het begin iedere maand de energiestanden bij te houden met een zelf in elkaar geknutselde spreadsheet. Voor wie zelf niet van rekenen houdt zijn er ook voldoende websites en andere middelen om je energieverbruik bij te houden. In 2012 heb ik me zelf echt verdiept in de verschillende mogelijkheden om je energieverbruik bij te houden. Inmiddels heeft MilieuCentraal een website waar nog veel meer verschillende energieverbruiksmanagers worden vergeleken. Zelf gebruik ik naast mijn eigen rekensheet nog een website, omdat die net wat gebruiksvriendelijke is voor het invoeren van de meterstanden. Door het energieverbruik maandelijks vast te leggen kun je makkelijker patronen herkennen. Door de standen voor en na een vakantie op te schrijven heb ik verschillende sluipverbruikers weten op te sporen.

De vreugde was groot toen we in het eerste jaar dat we er woonden met nieuwe HR ketel, zonneboiler en een trits kleinere maatregelen op slechts 680 m3 aardgas en 2.900 kWh elektriciteitsverbruik uitkwamen. Waarmee ons voorschot terug ging naar 120 Euro.

CV-ketel vervangen

Het gasloos maken van de woning speelde bij onze keuze voor een hr-ketel nog geen rol, energie en geld besparen wel. Toen we de eerste maanden aan het klussen waren in ons nieuwe huis viel ons al snel op dat er geen radiator zat op zolder, maar dat het daar wel warmer was dan in de huiskamer. De warmtebron die de zolder op temperatuur hield bleek de cv-ketel. Nadat we de oude vr-ketel vervangen hadden door een nieuwe hr-ketel steeg de temperatuur in de woonkamer en daalde deze op zolder. De oude ketel verwarmde dus het verkeerde deel van het huis. De zolder werd uiteindelijk zo koud dat we een radiator met klokthermostaat hebben geplaatst om de zolder als werkkamer te kunnen gebruiken. Ook de andere radiatoren hebben we voorzien van klokthermostaten, zodat we met wat kunst en vliegwerk de badkamer warm konden maken. Kwestie van de klokthermostaten van de radiatoren in de woonkamer op 2 graden lager zetten, de badkamerthermostaat op 20 graden en tegelijkertijd de klokthermostaat van de cv in de woonkamer een graad warmer dan de gebruikelijke temperatuur. Gevolg: cv slaat aan, maar de radiatoren in de woonkamer zijn dichtgedraaid dus de enige plaats waar het warme water heen kan is de badkamer waar de radiator wel opengedraaid is door de klokthermostaat.

Een andere eenvoudige maatregel die we hebben doorgevoerd is het installeren van thermostaatkranen bij de douche en het bad, en een waterbesparende douchekop. Effect: meer comfort en een klein beetje energiebesparing. Het zijn bovendien maatregelen die ik zelf met mijn twee linkerhanden kon uitvoeren.

De verwarmingsbuizen op zolder hebben we geïsoleerd, weinig geld en wel een beetje besparing. Enkel de aanvoerleidingen, want bij een HR-ketel wil je de retourleiding zo koud mogelijk hebben. Of in ieder geval onder de 60 graden Celsius. Achter de radiatoren hebben we reflecterende folie geplakt, zodat de muren minder worden opgewarmd en de kamers meer.

Een andere maatregel die relatief eenvoudig uit te voeren is is het zuinig afstellen van de cv. Aan de ene kant kan dat door de temperatuur van het verwarmingscircuit in de cv te verlagen. Bij ons bleek deze op een vooroorlogse 90 graden Celsius ingesteld te staan. Dat kan waarschijnlijk makkelijk terug naar 60 of 70 graden, zonder comfortverlies. Mogelijk zelfs lager. Door dit aan het begin of eind van het stookseizoen bij te stellen kun je dat zelf ontdekken.

Alleen de temperatuur verlagen levert niet heel veel op, je zal ook de balans in je cv-systeem goed moeten (laten) inregelen, zodat alle radiatoren voldoende warm water krijgen. Dit wordt ook wel waterzijdig inregelen genoemd. Hierbij worden alle radiatoren zo ingesteld, dat ze ongeveer even snel warm worden. Door dit te doen wordt de warmte beter verdeeld waardoor de ketel niet onnodig lang hoeft te stoken. Ook koelt het water beter af in de radiatoren, waardoor het kouder terugkomt in de hr-ketel. Om dit te bereiken kun je speciale ventielen gebruiken (constante flow ventielen en constante druk gelijkstroompompen). De lagere retourtemperatuur is nog een extra voordeel waardoor de hr-ketel een stuk zuiniger gaat werken. Voor de doe-het-zelvers: hier vind je meer informatie over het energiezuinig afstellen van je cv-ketel. Een goede installateur kan je cv-systeem waterzijdig inregelen, kosten zo’n 300 Euro, besparing 15% op je gasverbruik. Als de installateur het niet kan kun je hem of haar nog tot het volgende stookseizoen geven voor een bijscholingscursus. Als de installateur in het najaar nog niet snapt wat je bedoelt met waterzijdig inregelen zoek je een installateur die dat wel weet.

Kleine maatregelen

In de keuken kwam een enorm koude tocht onder de keukenkastjes vandaan. Na een paar offertes voor het vervangen van de gevelplaat kozen we een simpele en goedkope oplossing: naar de bouwmarkt voor piepschuim. Het piepschuim hebben we achter de plint onder de keukenkastjes gestopt om de kou uit de keuken te houden.

De meeste lampen hebben we vervangen door ledlampen, op een paar halogeenlampen na. Toen we daarmee begonnen kostte een ledlamp nog 15 tot 25 euro. Inmiddels zijn de prijzen van led-lampen fors lager geworden, waarmee led-lampen een nobrainer zijn geworden.

Een andere kleine maatregel met veel comfort is de kierenjacht geweest. Hoewel we zeker niet alles hebben weten op te lossen, want kieren bij kantelramen zijn lastig op te lossen. Ik hou me aanbevolen voor tips. Wel hebben we tochtstrips geplakt bij de voordeur en de balkondeur van de slaapkamer. Minder kou in de winter, minder warmte in de zomer en minder muggen in huis… Kortom: weinig kosten, veel comfort en een klein beetje energiebesparen. Om de warmte in de huiskamer te houden hebben we een dranger geïnstalleerd en een borstel aan de onderkant van de huiskamerdeur. Niet fraai zo’n borstel, wel comfortabel.

Om koude voeten in de winter te voorkomen hebben we in de zithoek een vloerkleed gelegd. Een paar warme dekens om ’s avonds onder te kruipen voorkomt dat het huis gestookt moet worden tot de temperatuur die de grootste koukleum in huis het comfortabel vind. Met kinderen doen de dekens ze dubbel dienst, want die bouwen er bijna dagelijks hutten mee in de huiskamer.

Koken doen we op een keramische kookplaat, die al in de keuken zat toen we het huis kochten. In de zomermaanden koken we sinds vorig jaar in de weekenden soms ook met behulp van de zon. Een zonnekookapparaat vergt wat meer tijd, maar het is wel lollig om te doen. En niet onbelangrijk, de kinderen vinden het leuk om te helpen met koken met onze solar cooker.

Energiebesparend vervangen

Apparaten die de afgelopen jaren kapot zijn gegaan, zoals de wasmachine, de wasdroger, de waterkoker en de vaatwasmachine, hebben we iedere keer vervangen door energiezuinige varianten. Ook de mechanische ventilatie hebben we vervangen door een nieuwe variant op gelijkstroom. Geen balansventilatie of ventilatiewarmtepomp om de warmte terug te winnen, want dat vonden we op dat moment nog te duur. Of deze vervangingen veel uitmaken in ons elektriciteitsverbruik weet ik niet, daarvoor hou ik het energieverbruik onvoldoende bij.

Toen de zolderramen toe waren aan vervanging hebben we het dubbelglas daar vervangen door HR++. Bij het verbouwen van de badkamer hebben we het bestaande kozijn en de ruit vervangen door een HR++ versie. De badkamer is ook de eerste plaats geweest waar we zijn gaan testen met infraroodverwarming als vervanging voor de radiator.

Gedragsverandering

Ook door gedrag te veranderen kan je energie besparen. Zelf verwarmen we enkel de huiskamer en we houden de hal vorstvrij. De badkamer verwarmen we enkel ’s ochtends en ’s avonds een uurtje: bij het opstaan en het naar bed gaan van de kinderen. De slaapkamers verwarmen we niet. In de winter daalt de temperatuur daar soms tot een graad of 10, wijzelf en de kinderen zijn daar aan gewend. Of het veel scheelt in de energierekening weet ik niet, maar een koude slaapkamer vind ik comfortabeler dan een warme.

Vervolg

Volgende keer meer over grotere maatregelen, zoals isoleren, de aanschaf van een zonneboiler, zonnepanelen installeren, of de overstap op een andere verwarmingsbron.

Heb je zelf ervaring met kleine maatregelen voor energiebesparing? Laat het weten in de commentaren, en bedenk daarbij dat niet iedereen met thermo-ondergoed en een muts op in een berenvelletje voor een knappend haardvuurtje wil liggen.

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

Energieverbruik en opwekking maart 2019

Krispijn Beek4 reacties

Maart is voorbij, tijd om ons energieverbruik weer eens door te zagen. Na vijf jaar weinig verandert te hebben aan ons huis hebben we vorige maand ons huis voorzien van infraroodverwarming. Dat betekent dus een behoorlijke verandering in het energieverbruik, die vooral in het stookseizoen zichtbaar zal worden. In maart hebben we gestookt, dus de eerste contouren tekenen zich af.

Aanpassing 15 april 2019: door uitleg van BeNext ben ik er achter dat de oorzaak van het spookverbruik van 2 kWh per dag in de dagen voordat de infraroodpanelen werden geïnstalleerd niet door de controller van BeNext wordt veroorzaakt, maar door een van de infraroodpanelen (HQ6). Die lag tot 21 maart in een doos op zolder, zonder een stekker in het stopcontact. Oorzaak: onbekend, wel reden om aantal zaken hieronder aan te passen.

Energieverbruik

Ons energieverbruik en de energieopwekking van maart 2019 vergeleken met maart 2018 staat in de tabel hieronder.

Wat20182019verschil
Gasverbruik11629-75%
Verbruik/graaddag0,290,10-66%
Elektriciteitsverbruik36562772%
Zonnepanelen153138-10%
Zonnedelen15150%
Winddelen14921142%
Totaal opwekking31736415%
Netto elektriciteitsverbruik48263449%

Het eerste dat uiteraard opvalt is de daling van ons gasverbruik met 75% ten opzichte van maart 2018 en de stijging van ons elektriciteitsverbruik met 72% ten opzichte van maart 2018. De hoeveelheid groene stroom die we zelf opwekken is met slechts met 15% gestegen, dus ook ons netto elektriciteitsverbruik is fors gestegen. Dat er een verschuiving van gas naar elektriciteit plaats heeft gevonden was te verwachten, aangezien in maart ons huis is uitgerust met infraroodpanelen. Dat werd tenslotte wel eens tijd bijna vijf jaar nadat ik aangaf werk te willen maken met het van gas af halen van ons huis. Geeft bovendien de kans om een gasgestookt huis met een infrarood verwarmd huis te vergelijken op basis van mijn eigen praktijkcijfers van de afgelopen jaren i.p.v. cijfers of impressies van andermans woning. Al hoop ik wel dat het zodanig bevalt dat praktijkgegevens over de vergelijking van infraroodverwarming met warmtepomp niet van mijn kant gaan komen 😉

Effect infraroodverwarming op energie voor verwarming

Het energieverbruik voor onze verwarming ligt al jaren redelijk constant. We verbruiken zo’n 600 tot 800 m3 aardgas voor warm water en verwarming. Mijn inschatting is dat het grootste deel daarvan voor verwarming is, wat ook logisch is gelet op onze zonneboiler. Vorige maand heb ik drie hypotheses geformuleerd op basis van de voorspellingen over ons energieverbruik. De eerste hypothese is dat ons energieverbruik niet gaat veranderen, omdat infraroodverwarming 1 kWh elektriciteit omzet in 1 kWh warmte (COP = 1). De tweede hypothese is dat ons energieverbruik voor verwarmen met 35% daalt ten opzichte van een cv-ketel op gas. De derde hypothese dat we tot 66% energiebesparen ten opzichte van een cv-ketel op gas.

HypotheseCOP = 135% energiebesparing66% energiebesparing
Extra elektriciteitsverbruik (in kWh/Jaar5.6003.7001.900
Energiebesparing (in kWh/jaar)01.9003.800
Verbruik (in kWh/graaddag)2,11,40,7
Verbruik (in m3 gas/graaddag)0,220,140,07
Verbruik (in kWh/m2 per jaar)473116*

* 16 kWh/m2 is lager dan de leverancier aangeeft, die gaat uit van 25 tot 40 kWh/m2 per jaar. Het verschil kan hem gaan zitten in het feit dat we niet onze hele woning verwarmen.

Leuker dan de hypothese vind ik zelf het werkelijke verbruik in maart. In totaal hebben we in maart 411 373 kWh voor verwarming verbruikt, dat is 3,5 3,1 kWh/m2 in deze maand. In maart 2018 verbruikte we 8 kWh/m2. Maart 2018 was een stuk kouder dan maart 2019, wat betekent dat de vergelijking niet helemaal eerlijk is. Daarom hieronder het verbruik voor verwarming in kWh per graaddag van de afgelopen jaren:

MaartkWh verwarming# graaddagenkWh/graaddagm3/graaddag
20114913611,40,14
20125673081,80,19
20131.8874754,00,41
20144882961,60,17
20155863591,60,17
20168403832,20,22
20175782872,00,21
20189554062,40,24
20193733061,20,12

In bovenstaande tabel is goed dat het verbruik in maart 2019 lager ligt dan in andere jaren. Ons verbruik lag in maart 2019 op 1,2 kWh/graaddag. Daarmee ligt het verbruik voor verwarming ook lager dan in de meeste vergelijkbare jaren, zoals 2012 (1,8 kWh/graaddag), 2014 (1,6 kWh/graaddag) of 2017 (2 kWh/graaddag). Ten opzichte van het gemiddelde energieverbruik per graaddag ligt ons energieverbruik voor verwarming 37% 43% lager. Als ik 2013, dat duidelijk een extreem jaar was, buiten beschouwing laat ligt ons energieverbruik voor verwarming in 2019 28% 35% lager. Of de energiebesparing blijft als het kouder wordt in het najaar valt natuurlijk nog te bezien. Vooralsnog ligt hypothese 2 (35% energiebesparing t.o.v. een hr-ketel op aardgas) het dichtst bij onze praktijkcijfers.

Effect op bruto energieverbruik

Ons bruto energieverbruik (dat wil zeggen ons energieverbruik, zonder rekening te houden met de hoeveelheid energie die we opwekken met onze zonneboiler, zonnepanelen, winddelen en zonnedelen) is in het eerste kwartaal gelijk aan dat van 2014.


Een kleine uitdaging wordt gevormd door het energieverbruik van de aansturingsunit van onze infraroodpanelen. Volgens de website van BeNextis het stroomverbruik van hun internetgateway maximaal 1 Watt. Volgens de gegevens die ik zie in het systeem van BeNext verbruikt hun controle unit per dag 2,01 kWh (84 Watt per uur). Dat is op jaarbasis 754 kWh, een stuk meer dan het verbruik van de elektrische pomp van de cv-ketel. Of het een fout is van de BeNext internetgateway, dat het energieverbruik zo hoog ligt omdat de sensoren onvindbaar waren of dat het een foutje in de software van BeNext is weet ik niet. Dat ga ik van de zomer uitvinden.

Na overleg met BeNext en dieper duiken in de cijfers van het energieverbruik dat BeNext meet blijkt dat het de internetgateway de oorzaak niet is. Op de een of andere manier heeft een paneel zonder aangesloten te zijn op het elektriciteitsnet een maand lang 2 kWh per dag verbruikt. De startdatum is terug te voeren op het moment dat het paneel gekoppeld is aan het BeNext systeem. De datum dat het spookverbruik ophoud valt samen met de dag dat het paneel daadwerkelijk geïnstalleerd is. Hoe het paneel in de dagen daartussen stroom heeft weten te verbruiken is me een raadsel. Onderstaande plaatjes laten zien dat het wel paneel HQ6 is dat stroom heeft verbruikt.


Elektriciteitsverbruik BeNext voor installatie van de infraroodpanelen

Wat ik wel weet is dat ik overweeg om de aansturingsunit buiten het stookseizoen uit te schakelen. Dat scheelt toch al snel 300 tot 400 kWh elektriciteit per jaar. Een optie die ik nog overweeg voor de toekomst is om de aansturing op termijn over te zetten naar domoticz, dat bij ons thuis draait op een raspberry pi 3. Deze is met een energieverbruik van zo’n 50 kWh per jaar (0,132 kWh per dag en 5,5 Watt per uur) wel een stuk onzuiniger dan de internet gateway van BeNext. Moet ik alleen nog het zwave protocol op de raspberry en domoticz aan de praat krijgen.

Effect op netto energieverbruik

Ons totale elektriciteitsverbruik is in maart fors gestegen door de overstap op infraroodverwarming. Toch is ons totale energieverbruik gedaald. De stijging in elektriciteitsverbruik is dus ruimschoots goed gemaakt door de daling in het gasverbruik.


Ons voortschrijdend 12 maands netto energieverbruik ligt daarmee op het niveau van maart 2014. Het wordt komend jaar boeiend om te zien of we onder de 10.000 kWh per jaar uitkomen. Vooralsnog is ons cumulatief netto energieverbruik ook terug op het niveau van 2014. Waarbij ik uiteraard hoop dat we in de eerste maanden van het volgende stookseizoen lager uitkomen dan 2014.

Impressie van de eerste maand met infraroodverwarming

Los van de cijfertjes is natuurlijk ook de vraag hoe de infraroodverwarming ons tot nu toe bevalt. Na een paar dagen wennen met instellen ben ik tevreden over het comfort. De stralingswarmte van de panelen voelt prettig en het feit dat de panelen los in te stellen zijn vind ik een voordeel. ’s Avonds verwarmen we de open keuken bijvoorbeeld minder dan de zithoek. Als we naar de keuken lopen is het daar nog steeds comfortabel en warm, maar het paneel staat minder sterk stralend ingesteld. ’s Ochtends zijn juist de infraroodpanelen bij keuken en de eethoek wat hoger ingesteld, omdat we dan op die plaats zitten.

Temperatuur variatie in de woonkamer, maar 2019.

Het is nog wel zoeken naar de juiste temperatuurinstelling. De infraroodpanelen zijn op 7 maart geïnstalleerd. We hebben de temperatuur een paar dagen op 19 graden ingesteld, maar dat werd niet als comfortabel ervaren. Daarna is de temperatuur verhoogd naar 20 graden op momenten dat we in de woonkamer zijn. Zoals te zien is in de grafiek geeft dat nog behoorlijke schommelingen in de gemiddelde temperatuur. Op een paar dagen na is het gelukt om het verschil tussen de gemiddelde en de maximale temperatuur te beperken tot 1 graad Celsius. Dat lukt beduidend beter dan bij de cv-ketel.

Een paar kleine minpunten zijn we ook al wel tegengekomen. Zo vergt de aansturing van de infraroodpanelen via de BeNext app en website wel wat gepuzzel, al heb ik inmiddels wel trucjes bedacht om te zorgen dat zowel de temperatuur als het vermogen per paneel doet wat ik wil gedurende de dag.

Een probleem dat met name de eerste dagen speelde is dat de temperatuursensoren per kamer geregeld het contact met de controller van BeNext kwijt waren. Na een paar keer de verbindingsknop van de temperatuursensor in te drukken werkte dit de laatste weken naar behoren. Wat misschien ook helpt is dat we de controller van BeNext wat beter gepositioneerd hebben, zodat deze makkelijker verbinding kan maken met de andere z-wave apparaten.

Een ander minpunt is dat een van de panelen na een week begonnen is met het maken van een tikkend geluid. De leverancier en installateur reageerden snel op de melding en gaven aan dat dit vaker voorkomt. Het paneel is vandaag zonder verdere vragen door de leverancier vervangen door een nieuw paneel. Ook maakt een van de panelen geen contact meer met de controller van BeNext. Het is lastig te achterhalen wat daar de oorzaak van is. Het weer tot leven wekken van de control unit van het paneel weer door de verbindingsknop in te drukken vergt hele lange dunne vingers of een stokje met een spiegel om boven het paneel te kunnen kijken. Het alternatief was stop er 30 seconden uit en daarna opnieuw inschakelen. Ook daarmee kwam het paneel niet terug. De leverancier heeft de control unit van het betreffende paneel daarom vandaag vervangen.

De dubbele klimaatpet van olie- en gasbedrijven

Krispijn BeekPlaats een reactie

Aan de ene kant investeren Europese olie- en gasbedrijven de laatste tijd steeds meer in duurzame energie en in overnames van clean tech bedrijven. Aan de andere kant spenderen ze veel geld om te lobbyen tegen klimaatbeleid. Een nieuw onderzoeksrapport van de Britse denk tank Influence Map schat dat de vijf grootste private olie- en gasbedrijven sinds de ondertekening van het klimaatakkoord van Parijs 1 miljard dollar hebben gespendeerd om klimaatbeleid te blokkeren.

Lobby tegen klimaatbeleid

InfluenceMap onderzocht de uitgaven van Shell, BP, Chevron, Total en ExxonMobil. Volgens Influence Map geven de bedrijven samen jaarlijks zo’n $200 miljoen uit om klimaatbeleid te vertragen of om energie- en klimaatbeleid bij te sturen. De uitgaven worden vooral in de VS gedaan. Tegelijkertijd geven de bedrijven zo’n $195 miljoen dollar uit aan reclamecampagnes om de suggestie te wekken dat ze een ambitieus klimaatbeleid voorstaan.

Als voorbeeld noemt InfluenceMap de biobrandstof van algen campagne van Exxon. Volgens de advertentie campagne van Exxonmobil zijn algen een van de ‘grootste beloften voor de volgende generatie biobrandstoffen’ met significante klimaatvoordelen. Het doel van Exxon om 10.000 vaten bio-brandstof van algen per dag te maken behelst echter slechts 0,2% van de raffinagecapaciteit van het oliebedrijf.  Tegelijkertijd heeft het bedrijf aangekondigd fors te gaan investeren in olie- en gaswinning, zowel in de schaliegaswinning en in de Canadese teerzanden. Ook kwam het bedrijf niet opdagen op een hoorzitting van het Europees Parlement over het verspreiden van nepnieuws over klimaatverandering. In een brief, die in handen is van AFP, geeft ExxonMobil aan bang te zijn dat uitspraken op de hoorzitting gebruikt kunnen worden in Amerikaanse klimaatzaken tegen het bedrijf over het verspreiden van onjuiste informatie over klimaatwetenschap en over de risico’s die klimaatverandering voor het bedrijf oplevert. De Europese groenen hebben als reactie op het niet op komen dagen een motie ingediend om lobbyisten van ExxonMobil de toegang tot het Europees Parlement te ontzeggen, daarmee zou het bedrijf na Monsanto het tweede bedrijf worden dat dit privilege verliest.

Transitiestrategie

Opvallend is dat ook de Europese olie- en gasbedrijven nog zo fors inzetten op het blokkeren van klimaatbeleid, terwijl ze in hun investerings- en overnamebeleid duidelijk verder kijken dan de traditionele olie- en gaswinning. Volgens denktank CDP, dat zich richt op het vergelijkbaar en inzichtelijk maken van de klimaatemissies van bedrijven, zijn Europese olie- en gasbedrijven beter gepositioneerd voor de energietransitie dan hun Amerikaanse en Chinese concurrenten. In de top 10 best voorbereide bedrijven staan, volgens recent onderzoek van CDP, 7 bedrijven uit de EU in de top 10.

Total, Shell en BP behoren alle drie tot deze top 10. Shell en Total behoren volgens CDP zelfs tot de meest ambitieuze bedrijven, omdat ze naast vermindering van hun eigen CO2-emissies ook doelen stellen voor het verminderen van de CO2 emissies die hun producten veroorzaken. Ook hebben BP, Total en Shell de afgelopen jaren alle drie verschillende bedrijven voor elektrisch laden overgenomen.  Total heeft daarnaast bedrijven voor energieopslag, energiemanagement en zonne-energie overgenomen. Total en Shell hebben beide elektriciteitsbedrijven overgekocht, en zijn beide in de race voor de overname van Eneco. Shell heeft recent zelfs aangegeven het grootste elektriciteitsbedrijf ter wereld te willen worden, al zijn investeerders nog niet overtuigd van die strategie.

Vandaag maakte Shell bekend zijn lidmaatschap van de invloedrijke Amerikaanse lobbyclub AFPM heeft opgezegd. De AFPM heeft zich afgelopen jaar ingezet om de uitstootregels voor nieuwe auto’s in de Verenigde Staten te verruimen. Shell zegt die ruimere uitstootregels niet te steunen. Daarnaast is AFPM het niet eens met de klimaatdoelen die afgesproken zijn in Parijs, die Shell wel zegt te omarmen. Ook op andere vlakken is er onenigheid.

Conclusie

Amerikaanse oliebedrijven, zoals Exxon en Chevron, zijn in algemeen minder bezig met klimaatverandering dan hun Europese concurrenten. Wat mede-veroorzaakt zal worden doordat de binnenlandse druk om te veranderen in de VS kleiner is dan in Europa. Tegelijkertijd lijken Total, Shell en BP moeite te hebben om de omslag die ze op de Europese markt aan het maken zijn om te zetten in een veranderende lobbystrategie. Vooral in de VS lijkt de verleiding groot om door te gaan met het blokkeren van klimaatbeleid.

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

Elektrificatie van openbaar vervoer zet door

Krispijn BeekPlaats een reactie

China heeft de afgelopen jaren massaal elektrische bussen in gebruik genomen voor het openbaar vervoer, ondertussen bleven de ontwikkelingen in Europa en Nederland achter. De toename van het aantal elektrische bussen in nieuwe concessies voor het openbaar vervoer laten zien dat de elektrische bus ook in Nederland een blijvertje is. Ook werken veel bestaande bussenbouwers, zoals MAN, Mercedes en Volvo, aan de grootschalige marktintroductie van elektrische bussen.

China

De belangrijkste markt voor elektrische bussen is nog steeds China. Meer dan 95% van het wereldwijde aantal elektrische bussen rijdt daar rond. In de top 5 van grootste fabrikanten staan ook enkel Chinese bedrijven: Yutong, BYD, Zhongtong Bus, CRRC en Foton. In China is het openbaar vervoer in meerdere steden inmiddels volledig elektrisch. In Shenzen waren begin 2018 alle meer dan 16.000 bussen elektrisch. In Xi’an rijden meer dan 3.000 elektrische bussen. Op jaarbasis ligt de verkoop van elektrische bussen in China rond de 100.000 stuks.

Europa

De Chinese markt begint inmiddels verzadigd te raken, reden voor Chinese fabrikanten om hun blik nog nadrukkelijker op het buitenland te richten. In Europa werden in 2018 650 elektrische bussen afgeleverd. Het Nederlandse VDL was in 2018 marktleider in elektrische bussen met 15% van de markt, het Poolse Solaris volgt met 14%, het Chinese BYD heeft 11% en het Britse ADL 9%. ADL heeft een samenwerkingsverband met BYD.

Nederland

In Nederland gaat het om andere aantallen dan in China. Hier maakte QBUZZ kort geleden bekend 160 elektrische bussen te hebben besteld voor de concessie in Drenthe en Groningen. Hiervan komen er 60 van het Nederlandse EBUSCO, deze bussen kunnen 400 kilometer rijden zonder bijladen. Verder koopt QBUZZ 45 bussen bij VDL en 55 bussen bij Heuliez Bus uit Frankrijk, dit zijn beide extra lange stadsbussen van 18 meter. In Leiden heeft Arriva sinds kort ook elektrische bussen rijden, van Volvo. En sinds 1 april rijden er 37 elektrische bussen bij QBUZZ in de concessie Drechtsteden.

Effect op vraag naar diesel en benzine

Elektrische bussen hebben volgens Bloomberg New Energy Finance (BNEF) een veel groter effect op de vraag naar diesel en benzine dan elektrische auto’s. Elke 1.000 elektrische bussen drukken de vraag naar diesel met 500 vaten per dag. Ter vergelijking 1.000 elektrische auto’s beperken de vraag naar olie met slechts 15 vaten. De verwachting voor eind 2019 is dat elektrische bussen wereldwijd 270.000 vaten diesel per dag zullen besparen. Dat is slechts een fractie van de wereldwijde vraag naar olie, maar met de introductie van steeds meer elektrische auto’s en een voorzichtige start met de elektrificatie van vrachtwagens kan het oneindige groeiscenario voor olie wel eens eerder afgelopen zijn dan waar oliebedrijven in hun scenariostudies vanuit gaan.

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

CO2-heffing: ’Industrie is kleuter die tegenstribbelt’

Krispijn Beek1 reactie

De industrie schreeuwt moord en brand omdat het kabinet een CO2-heffing invoert. Gaat dit banen kosten in de staalindustrie en bij andere vervuilende bedrijven? Klimaateconoom Reyer Gerlagh ontkent de risico’s niet, maar is toch voorstander. De Tilburgse hoogleraar klimaateconomie was mede-initiatiefnemer van een open brief van 71 economen die pleitten voor een CO2-heffing. In een interview met De Telegraaf stelt Gerlagh:

We kunnen wel op elkaar blijven wachten, dan komen we helemaal nergens.

(…)

Er wordt van twee walletjes gegeten. De prijs moet laag zijn én ze moeten een hoge compensatie krijgen. Met zo’n hoge compensatie kun je je juíst een hoge prijs veroorloven zonder dat je failliet hoeft te gaan. De energie-intensieve industrie gedraagt zich heel behoudend, hakken in het zand. Terwijl je je de vraag moet stellen: waar wil je staan over 20 jaar? Maar de industrie richt zich te veel op het tegenhouden van verandering. De industrie is als een tegenstribbelende kleuter.

Met compenserende maatregelen kun je volgens Gerlagh voor een belangrijk deel voorkomen dat bedrijven naar het buitenland verdwijnen. Een ander doel waar een CO2 heffing bij helpt is technologische veranderingen, dat blijkt uit empirisch onderzoek. Als er een prijs is voor CO2 ontwikkelen bedrijven patenten voor zuiniger productieprocessen. Precies de innovaties die nodig zijn voor een CO2 arme economie.

Gerlach stelt dat bedrijven die hun ingenieurs opdracht geven om slimme manieren te bedenken om minder CO2 uit te stoten uiteindelijk minder CO2-heffing betalen en subsidies ontvangen. Bedrijven die dat niet doen en het allemaal maar gedoe vinden, betalen de heffing en doen verder niks. Dan zijn bedrijven die investeren beter af. Die bedrijven blijven bestaan, bedrijven die niets doen gaan failliet.

Gerlach geeft in het interview ook aan dat de energieprijs voor de industrie in Nederland laag is. Als we die lage energieprijs zouden houden en die CO2-heffing er bovenop zetten, komt Nederland misschien op het niveau van gewone energieprijzen. Op papier is Nederland dan het enige land met een CO2-prijs, in de realiteit is de Nederlandse lastendruk dan vergelijkbaar met andere landen. Waarmee niet gezegd is dat het geen spannend experiment is, op deze specifieke manier is het volgens Gerlach nog niet eerder gedaan door andere landen.

Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.

BMW, Volkswagen en Daimler gaan voor elektrisch

Krispijn BeekPlaats een reactie

De Duitse autofabrikanten BMW, Daimler en Volkswagen hebben bekend gemaakt vol in te zetten op elektrische auto’s en hybrides. Tegelijkertijd geven ze aan dat in hun ogen waterstofauto’s de komende 10 jaar nog niet marktrijp zijn.

Een klein feestje voor degenen die geloven dat elektrisch rijden de toekomst heeft en treurnis voor degenen die inzetten op waterstof. De drie grote Duitse autoconcerns hebben namelijk een akkoord gesloten om de komende 10 jaar vol in te zetten op elektrificatie van hun modellen, zo bericht Clean Energy Wire op basis van Focus Online.

Met name Volkswagen wil vol inzetten op elektrische voertuigen en bundelt de krachten met de Zweedse accuproducent Northvolt in een poging om de Europese batterijproductie van de grond te tillen. BMW wilde eerder nog de optie voor andere technieken, zoals waterstof, open houden. Ook heeft BMW begin deze week kostenbesparingsplannen aangekondigd om de ontwikkeling van elektrische auto’s te financieren. Volgens Bloomberg heeft met name BMW het momenteel moeilijk met de omschakeling naar elektrisch rijden, ook al leek BMW met de introductie van nieuwe modellen en een goede marktpositie in China beter gepositioneerd dan andere autofabrikanten. Dat bevestigd het beeld dat ik vorig jaar schetste dat vooral BMW last kan krijgen van de overgang naar elektrisch rijden en de opkomst van Tesla in het luxere marksegment.

PS Met dit artikel wil ik niet zeggen dat elektrisch rijden volledig duurzaam is. Net als alle sectoren die delfstoffen gebruiken hebben elektrische auto’s forse uitdagingen in hun keten, voor een groot deel veroorzaakt door de winning van onder andere kobalt, zoals Amnesty recent berichtte. Dat zijn echter problemen die ook spelen bij de productie van je mobiele telefoon, je laptop, je fossiele auto (oliewinning in Nigeria en elders), veel industriële magneten (neodymium), kolenwinning, etc. etc.