Elke mening telt, maar telt elke mening…
Uit de tijd dat de kleine zaal van NightTown in Rotterdam vuige bandjes programmeerde en ik daar op de bonnefooi heen ging. Babes in Toyland met Bruise Violet. Ruige vrouwenrock, een bassiste die de hele avond achter haar haren verborgen zat en drie kwartier raggen op bas, gitaar en drum. Mijn liefde voor gitaarherrie was geboren.
Dit was mijn eerste bijdrage voor de onvolprezen serie Closing Time van Sargasso.
De Europese auto-industrie zit in behoorlijk zwaar weer. Na de aankondiging van de fusie tussen PSA (moederbedrijf Peugeot en Citroën) en Fiat-Chrysler, het nieuws dat Daimler (moederbedrijf Mercedes) meer dan een miljard wil bezuinigingen, en problemen bij toeleveranciers in Nederland volgde deze week het nieuws dat ook Tata Steel ingrijpt vanwege de tegenvallende resultaten in de Europese automotive sector. China is inmiddels bezig met het scheiden van het kaf van het koren in zijn automotive sector, wat niets afdoet aan de opkomende concurrentie van Chinese fabrikanten als Polestar en BYD, en vanuit de VS bouwt Tesla stevig door aan uitbreiding van de productiecapaciteit.
De draai naar elektrische auto’s is door veel Europese autofabrikanten (te) laat ingezet. Volkswagen heeft wederom een ambitieus programma aangekondigd voor het introduceren van elektrische modellen. Dit keer zijn ook daadwerkelijk bezig met het realiseren van de doelstellingen. De eerste fabriek is omgebouwd en ook hebben ze een datum gegeven wanneer ze stoppen met de ontwikkeling van nieuwe brandstofmotoren. De plannen lijken daarmee af te wijken van de vorige, dit keer zet Volkswagen vol in op elektrische auto’s,het kan daarmee ook schade berokkenen aan concurrenten en de doorbraak van elektrisch rijden in de EU en VS versnellen.
De fusie tussen PSA en Fiat-Chrysler (FCA) lijkt volgens kenners niet uit kracht geboren. Beide bedrijven zijn op zoek naar schaalgrootte om de benodigde investeringen in R&D vol te houden en om de achterstand in de overstap naar elektrische auto’s in te lopen. Met name FCA loop achter op dat punt:
FCA moest ook vanwege de toegenomen vraag naar elektrische auto’s op zoek naar een partner. Het bedrijf loopt zelf hopeloos achter met de elektrificatie van het modellenaanbod. Fiat heeft nog geen elektrische auto in massaproductie. Groupe PSA heeft dat wel.
BMW heeft haar eigen problemen. In de VS is de BMW 3 serie na de Toyota Prius de meest ingeruilde auto voor een Tesla, volgens onderzoek van Bloomberg. BMW verkoopt nog steeds meer voertuigen in de VS dan Tesla, maar als rekening gehouden wordt met marktaandeel dan voert BMW volgens Bloomberg de lijst aan van meest kwetsbare fabrikanten.
Daimler, het moederbedrijf van Mercedes, en een van de twee vlaggenschepen als het gaat om onbeperkt scheuren op Duitse snelwegen heeft ondertussen haar eigen problemen. Daimler heeft plannen aangekondigd om tot 1,6 miljard Euro per jaar te besparen. Een deel van dat geld is waarschijnlijk bedoeld om een spaarpot op te bouwen om dreigende boetes van de EU te betalen. Door de toenemende populariteit van SUV’s lukt het Mercedes namelijk niet om de gemiddelde CO2 uitstoot van de verkochte voertuigen op het door de EU voorgeschreven doel te krijgen. Mercedes loopt, net als FCA en PSA, achter bij elektrificatie van zijn vloot en met de verkoop van waterstofauto’s wil het ook nog niet echt vlotten.
De CO2 doelstellingen van de EU spelen overigens ook andere Europese autofabrikanten parten. Kredietbeoordelaar Euler Hermes becijferde in mei dit jaar dat de boetes op zouden kunnen lopen tot 30 miljard Euro per jaar, op een jaarwinst van 80 miljard Euro. Een probleem dat ook de toeleverende industrie raakt. Dat de Europese autofabrikanten in zwaar weer zitten, begint nu ook effecten te hebben in de keten. Waren het eerst de toeleveranciers rond Eindhoven, inmiddels heeft ook Tata Steel bezuinigingsmaatregelen aangekondigd. Waarbij Tata verwijst naar de slechte marktomstandigheden, onder andere in de Europese autoindustrie.
Tesla, waar ik vorig jaar een aantal keer aandacht aan heb besteed, zit nog steeds in een achtbaan. Al lijkt de boel wel te stabiliseren. De problemen bij het opschalen van de productie van de Model 3 in de Amerikaanse fabriek zijn inmiddels onder controle en Tesla levert een gestage stroom auto’s af. De Model 3 verkoopt zowel in de VS als in verschillende EU landen goed. In de VS stond de Model 3 in het derde kwartaal van 2019 in de top van best verkochte modellen en in de top 10 van modellen die de meest omzet genereren. Tesla domineert de Amerikaanse markt voor elektrische auto’s met een marktaandeel van 77%. De fabrikant domineert ook de markt voor luxe sedans en verkoopt er meer dan Mercedes C-klasse en BMW 3-serie samen. Tesla weet ook als een van de weinige merken de merkloyaliteit van mensen te doorbreken.
De Chinese fabriek, die vorig jaar werd aangekondigd, is inmiddels grotendeels gereed en operationeel. De eerste kleine series van Chinese Model 3 voertuigen is inmiddels in de buitenlucht gesignaleerd. Het is wachten op het opschalen van de productie in China. Tesla heeft in de VS bewezen dat te kunnen, dus de kans is groter dat het ook in China gaat lukken. Inmiddels heeft Tesla ook bekend gemaakt dat de vierde fabriek in de buurt van Berlijn, Duitsland, komt te staan. Daarmee vissen Nederland, Frankrijk en andere EU landen achter het net.
China heeft de financiële voordelen voor het aanschaffen van elektrische auto’s afgelopen jaar fors verlaagd, zonder de doelstelling voor het aandeel elektrische auto’s te verlagen. Door het wegvallen van de ruime vergoedingen zijn veel Chinese fabrikanten in de problemen gekomen. Vooral fabrikanten van technisch slechte producten. Tegelijkertijd biedt het vasthouden aan de doelstellingen ruimte voor autofabrikanten die wel kwaliteit leveren om marktaandeel te vergroten. Het gaat dan zowel om Chinese als buitenlandse fabrikanten. Tegelijkertijd zetten Chinese fabrikanten als BYD en Polestar onverminderd in op het vergroten van hun marktaandeel in het buitenland. De tijdelijke terugval in de Chinese verkopen van elektrische auto’s zijn dan ook niet iets om wakker van te liggen. Het is eerder het gevolg van een beproefde methode van industriepolitiek, die China eerder toepaste bij de productie van zonnepanelen. Ook in die sector zijn de subsidies een aantal keer fors verlaagd om de kostprijs verder omlaag te brengen en om zwakkere bedrijven van de markt te verdrijven.
In de EU lijken de CO2 normen voor autofabrikanten de komende jaren eindelijk te gaan bijten met dreigende boetes voor verschillende autofabrikanten. Al zou het beter zijn als ze deze voorkomen door hun inspanningen voor het verkopen van elektrische auto’s te vergroten, zodat de SUV afgevoerd kan worden uit de lijst van grootste oorzaken van de stijgende CO2 emissies. Voor de werkgelegenheid in de Europese auto-industrie is het te hopen dat meer autofabrikanten het pad van Volkswagen volgen en daarin succesvol zijn. Zo niet, dan is het een kwestie van tijd totdat met name Chinese autofabrikanten de Europese markt overnemen.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
Om de uitstoot van stikstof terug te schroeven, zou het een stuk schelen als oude dieselauto’s van de weg worden gehaald. Er rijden zo’n 1,2 miljoen oude diesels rond die goed zijn voor ongeveer 1/3 van de stikstofuitstoot van het verkeer. Autobrancheverenigingen Bovag en Rai Vereniging stellen voor om automobilisten via een aantrekkelijke sloopregeling afscheid te laten nemen van hun bejaarde personenwagen of bestelbus met dieselmotor en een schonere auto aanschaffen. Bovag stelt:
Je verbetert de luchtkwaliteit in steden, je helpt het klimaat en het is een stimulans voor de nieuwverkoop van personenauto’s en bestelwagens.
Een andere manier om diesels op leeftijd voortijdig naar de sloop te dirigeren is volgens de Rai Vereniging het verlagen van de aanschafprijs van auto’s. De RAI woordvoerder stelt:
Nederland heeft het oudste wagenpark van Europa, omdat nieuwe auto’s hier zo duur zijn. We rijden dus langer met relatief vuile auto’s door. Maak nieuwe auto’s goedkoper door de aanschafbelasting bpm te schrappen.
De voorstellen zijn goed getimed, omdat het Kabinet naar verwachting deze week met plannen komt om de stikstofcrisis aan te pakken.
Beide voorstellen zijn gericht op het verhogen van de verkoop van nieuwe auto’s. Begrijpelijk gezien de bron van de voorstellen. Daarmee zijn het voor het milieu en de mens niet per se de beste oplossingen. Vanuit zowel milieuoogpunt als menselijk zou het goed zijn als het aantal auto’s op de weg afneemt. Dat doe je niet door een oude door een nieuwe auto te vervangen. Dat doe je wel door te gaan denken in mobiliteitsoplossingen, zoals mobility as a service (pdf alert). Bijvoorbeeld door de hoogte van de bonus niet alleen afhankelijk te maken van de ouderdom van de auto, maar ook van het alternatief dat de eigenaar kiest. Kiest een eigenaar er bijvoorbeeld voor om geen nieuwe auto te kopen, maar voor vervoer per (elektrische) fiets, openbaar vervoer, deelauto of deelname aan een proef voor mobility as a service dan kan dat beloond worden met een hogere bonus.
Met het voorstel voor het verlagen van de bpm is ook wat vreemds aan de hand. Het voordeel daarvan komt namelijk vooral bij leaserijders terecht, 50% van de verkoop van nieuwe auto’s stond volgens Autoblog in 2018 op naam van leaserijders. Het voorstel doet niets aan het probleem dat schone leaseauto’s massaal naar het buitenland verdwijnen na afloop van de leasetermijn. Waarna er tweedehands diesels voor terug geïmporteerd worden. In plaats van de bpm voor nieuwe auto’s te schrappen zou het kabinet er beter aan doen dat budget te gebruiken voor het in Nederland houden van schone leaseauto’s. Dat scheelt stikstofuitstoot, CO2 uitstoot en maakt het bestaande stimuleringsbeleid voor elektrisch rijden kosteneffectiever. De maatschappelijke kosten van het beleid om elektrische leaseauto’s te bevorderen worden dan namelijk verdeeld over meer jaren, terwijl de kosten voor het behoud van leaseauto’s voor de tweedehandsmarkt zeer waarschijnlijk een stuk goedkoper is dan voor nieuwe auto’s.
De twee voorstellen van Bovag en Rai Vereniging zijn aardige aanzetten, het is te hopen dat het kabinet in zijn keuzes net wat verder kijkt dan het belang van brancheverenigingen.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
Ben je tussen de 16 en 26 jaar en woon je in Woerden? Of heb je een dochter/zoon/buurmeisje/buurjongen/nichtje/neefje in die leeftijd uit Woerden? En wil jij, of hij of zij, echt meepraten over hoe we in Woerden omgaan met duurzame energie? Samen met andere jongeren gaan we op 22 november ideeën uitwisselen en bespreken hoe we in Woerden om kunnen gaan met duurzame energie. Meld je nu aan en laat je horen op 22 november! Aanmelden kan via een mailtje aan swipocratie@nmu.nl met naam, woonplaats, leeftijd en liefst ook telefoonnummer. Let op, vol = vol!
Klaar voor een leuke avond over duurzame energie?
Een trui aantrekken of de verwarming hoger zetten? Met het OV in plaats van de auto? Zonnepanelen in een weiland of op daken van huizen? Windmolens op een bedrijventerrein of in een weiland? Dilemma’s rond klimaat en duurzame energie kunnen complex zijn! Ga samen met andere jongeren echt aan de slag met energiebesparing en duurzame energie in Woerden. Weet je nog niet veel over energie? Geen probleem! Wij zorgen voor de nodige uitleg. Ben jij erbij? Meld je dan aan via een mail aan swipocratie@nmu.nl met naam, woonplaats, leeftijd en liefst ook telefoonnummer.
Jongeren maken zich zorgen om het klimaat
Misschien heb je de online Swipocratie al langs zien komen. Daar kon je jouw mening geven over opties om te verduurzamen. 75% van de jongeren in gemeente Woerden gaf aan zich zorgen te maken om klimaatverandering. En 73% zou zelf best wat meer willen doen om die tegen te gaan. Nu is het tijd voor de volgende stap: hoe kunnen we dat in Woerden gaan doen? Hoe kunnen we energie besparen en meer energie duurzaam opwekken. En onder welke voorwaarden? Praat hierover mee op 22 november samen met andere jongeren. In klein gezelschap, met digitale kaarten en tools om jullie ideeën te visualiseren.
Wat: Echt meepraten over duurzame energie in Woerden! Wij zorgen voor de nodige uitleg en drinken en snacks. En de nieuwe tools om jullie ideeën te visualiseren.
Voor wie: Jongeren (16 t/m 25 jaar)
Wanneer: Vrijdag 22 november
Hoe laat: 19.00 – 22.00 uur. Inloop vanaf 18.45 uur
Waar: Gemeentehuis Woerden, Blekerijlaan 14
Aanmelden: kan via deze link of via een mail aan swipocratie@nmu.nl met naam, woonplaats, leeftijd en liefst ook telefoonnummer. Let op: vol = vol!
Heb je nog vragen of opmerkingen? Mail naar swipocratie@nmu.nl
Watt Nou
Deze avond is onderdeel van de campagne ‘Watt nou! Jongeren over energie’. Dit is een initiatief van 12 Utrechtse gemeenten, de provincie Utrecht en de NMU om jongeren, in de leeftijd van 16 tot 25 jaar, te betrekken bij de overgang naar duurzame energie.
Verhinderd, maar toch meepraten?
Ben je verhinderd op de 22e, maar wil je toch graag betrokken blijven bij het thema ‘klimaat & energie’ in jouw gemeente? Mail je contactgegevens naar swipocratie@nmu.nl, dan benadert de gemeente Woerden je met meer informatie over hoe het verder gaat.
27 jaar geleden, in 1992, publiceerde de ‘Union of Concerned Scientists’, samen met meer dan 1.700 onafhankelijke wetenschappers, met onder hen de meerderheid van de nog levende Nobelprijswinnaars Natuurwetenschappen, de ‘World Scientists’ Warning to Humanity’ (pdf). Deze bezorgde wetenschappers riepen de mensheid op de vernietiging van ons milieu af te remmen en waarschuwden dat:
een grote verandering in de omgang van de mensheid met de aarde en het leven noodzakelijk zou zijn, als we enorme menselijke ellende nog wilden voorkomen.
Deze week herhaalde William J Ripple, Christopher Wolf, Thomas M Newsome, Phoebe Barnard, en William R Moomaw deze oproep in een publicatie in BioScience. De publicatie werd ondertekend door ruim 15,364 mensen, waarvan ruim 11.000 wetenschappers, uit 184 landen. Ripple et al. constateren dat er op een paar onderdelen na in 27 jaar weinig vooruitgang is geboekt. Dit baseren ze op een wetenschappelijke analyse van meer dan veertig jaar aan beschikbare gegevens over onder andere energieverbruik, temperatuur, bevolkingsgroei, ontbossing, ijsmassa en emissies.
Om het bericht optimistisch te houden begin ik bij het goede nieuws. Volgens de auteurs toont de snelle wereldwijde afname in de productie van ozon-schadelijke stoffen aan dat wij in staat zijn snel positieve veranderingen uit te voeren. De auteurs zien ook vooruitgang in de vermindering van extreme armoede en honger. Andere pluspunten zijn de snelle daling van de geboortecijfers in vele gebieden (ondanks de teruglopende bestedingen aan family planning), toe te schrijven aan investeringen in het onderwijs aan meisjes en vrouwen, de veelbelovende daling van ontbossing van sommige gebieden, en de snelle groei van de hernieuwbare energiesector.
Ondanks het goede nieuws zijn de bedreigingen voor ons ecosysteem op aarde de afgelopen 25 jaar verre van afgenomen. Deze zijn zelfs veel erger geworden, zoals onderstaande figuur laat zien. Alarmerend is volgens de auteurs de huidige tendens naar een potentieel catastrofale klimaatverandering als gevolg van de toename van broeikasgassen in de atmosfeer door de verbranding van fossiele brandstoffen (Hansen et al. 2013), door ontbossing (Keenan et al. 2015) en door landbouwproductie – in het bijzonder de toename van herkauwers voor de vleesconsumptie (Ripple et al. 2014). Verder hebben wij volgens de auteurs een massa extinctie ontketend, de zesde in ruwweg 540 miljoen jaar. Deze massa extinctie zou vele van de huidige levensvormen kunnen vernietigen of richting uitsterving tegen het eind van deze eeuw sturen.
Ripple et al. stellen:
Wij brengen onze toekomst in gevaar door onze intensieve, maar geografisch en demografisch ongelijke materiële consumptie niet te beteugelen en omdat wij ons niet realiseren dat de snelle toename van de bevolking de hoofdreden is achter vele ecologische en zelfs sociale gevaren (Crist et al. 2017).Omdat we er niet in te slagen de bevolkingstoename te beperken, de rol van een economie enkel gebaseerd op groei te herzien, broeikasgassen te verminderen, hernieuwbare energie uit te breiden , biotopen te beschermen, ecosystemen te herstellen, verontreiniging onder controle te houden, dierensterfte te stoppen en invasieve vreemde fauna en flora te beperken, onderneemt de mensheid niet de noodzakelijke stappen om onze bedreigde biosfeer te beveiligen.
De constateringen van de Ripple et al. ten aanzien van de voortgang op gebied van klimaatbeleid komen overeen met een recent rapport van het Universal Ecological Fund dat stelt dat enkel de plannen van de EU en een aantal andere Europese landen afdoende zijn om aan de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te voldoen. Van de 184 landen die toezeggingen hebben scoren slechts 36 een voldoende, terwijl 12 gedeeltelijk voldoende scoren. De overigen scoren een (gedeeltelijke) onvoldoende.
Van de vijf grootste uitstoters van broeikasgassen zijn enkel de toezeggingen van de EU voldoende. De EU zet in op tenminste 40% CO2e reductie ten opzichte van 1990 in 2030. De lidstaten liggen volgens het Universal Ecological Fund op koers om gezamenlijk 58% reductie te behalen. China heeft grootse plannen, maar deze zijn volgens het Universal Ecological Fund de komende jaren nog onvoldoende om de broeikasgasemissies in China daadwerkelijk te laten dalen. Ook India’s broeikasgasemissies stijgen naar verwachting nog tot 2030 door economische groei. De Verenigde Staten hebben recent stappen gezet om het klimaatakkoord van Parijs te verlaten, al zal dat pas na de presidentsverkiezingen volgend jaar z’n effect krijgen. Rusland heeft nog helemaal geen toezeggingen voor het reduceren van haar broeikasgasemissies gedaan. Het enige lichtpunt is dat Rusland recent wel toegetreden is tot het klimaatakkoord van Parijs.
Niet alleen de plannen om klimaatemissies te verminderen zijn onvoldoende, ook de realisatie schiet te kort. Veel landen hebben namelijk nog onvoldoende beleid om de gestelde doelen te halen. Ook komen landen hun toezeggingen voor financiering, technologieoverdracht en kennisopbouw niet na. Het niet nakomen van deze toezeggingen is een probleem, want 126 landen hebben hun toezeggingen hier geheel of gedeeltelijk van afhankelijk gemaakt.
Volgens Riple et al. zijn voor een overgang naar duurzaamheid de volgende effectieve en gevarieerde stappen nodig (niet in
volgorde van belang of urgentie):
Om een wijdverbreide ellende en een catastrofaal verlies aan biodiversiteit te voorkomen, moet de mensheid volgens Ripple et al. een duurzaam milieugericht businessmodel uitwerken en uitvoeren. Vijfentwintig jaar geleden was dit reeds ondubbelzinnig geformuleerd door wetenschappers, maar in de meeste opzichten hebben we geen rekening gehouden met hun waarschuwing. Volgens de Rippel et al. is het vijf voor twaalf en zal het binnenkort te laat zijn om corrigerende maatregelen te nemen. De auteurs stellen dat we moeten erkennen, in ons dagelijks leven en in onze bestuurlijke instellingen, dat de Aarde met al zijn leven ons enige huis is.
Veel politieke leiders reageren op publieke druk (of op tractoren en graafmachines). Daarom moeten wetenschappers, opiniemakers en burgers er volgens Ripple et al. op aandringen dat hun overheden direct maatregelen nemen. Dit is volgens hen een morele verplichting tegenover huidige en toekomstige generaties van menselijk en ander leven. De toename van georganiseerde initiatieven vanuit de basis noemen ze hoopvol. Daarnaast zullen volgens hen ook ons individueel gedrag moeten veranderen. Bijvoorbeeld door het drastisch verminderen van onze individuele consumptie van fossiele brandstoffen, vlees, en andere natuurlijke rijkdommen. Ook nadenken over het aantal kinderen dat we krijgen behoort daarbij. Waarbij meteen opgemerkt dat rijke mensen een veelvoud vervuilen van arme mensen.
De Nederlandse vertaling van de oproep van de 11.000 wetenschappers is hier (pdf alert) te vinden.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
Officiële gegevens en rapporten over gaswinning in ons land zitten vol met fouten. Ook is regelmatig sprake van tegenstrijdige adviesrapporten over de gas-, olie- en zoutwinning en afvalwaterinjectie. Dat blijkt uit onderzoek van de vier noordelijke regionale omroepen RTV Noord, RTV Drenthe, Omrop Fryslân en RTV Oost. Volgens de omroepen worden de Europese richtlijnen niet altijd nageleefd en worden milieuvergunningen niet aangevraagd. Verder worden risico’s in veel conceptrapporten beschreven, maar zijn ze ineens verdwenen uit het definitieve rapport.
De vier regionale omroepen hebben verschillende conceptrapporten en de officiële versies naast elkaar gelegd. In het onderzoek zijn ook e-mails betrokken die door vertegenwoordigers van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) zijn verstuurd. Het SodM houdt toezicht op de winning van gas en olie in Nederland. Ze kijken ook of bedrijven de regels naleven.Medewerkers van SodM zeggen in de e-mails dat ze van de fouten weten en dat zij zich in sommige gevallen ook verbazen over de uitkomsten van rapporten.
Wouter van der Zee, hoofd Ondergrond bij toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen, durft in een reactie niet te spreken van fraude:
Het kan een slordigheid zijn, er kan bij de verwerking een fout zijn gemaakt, je kunt niet spreken van moedwillige fraude.
Voor gegevens uit de mijnbouw zijn vergunningverleners en toezichthouders vrijwel volledig afhankelijk van de commerciële olie- en gasbedrijven. Zij hebben de wettelijke plicht om te zorgen voor een deugdelijke verzameling van alle data en de plicht om die te delen met de overheid. De overheid publiceert deze data op NLOG. Er is geen feitelijke controle van de data die commerciële olie- en gasbedrijven aanleveren, SodM stuurt alleen op risico’s en we moeten de bedrijven vertrouwen op het netjes naleven van de wet. Intussen moet de minister zijn besluiten en risico-afwegingen wel maken op basis van wat deze bedrijven ons willen vertellen.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
Het bedrag dat Uniper wil hebben voor het sluiten van zijn nieuwe kolencentrale op de Maasvlakte is veel hoger dan de marktontwikkelingen rechtvaardigen. Dat blijkt uit documenten die Follow The Money in handen heeft. Uniper besloot in 2008 tot de bouw van een nieuwe kolencentrale ter waarde van 1,7 miljard Euro. Uniper wil momenteel 850 miljoen Euro van de staat, voor het uiterlijk in 2030 sluiten van de zijn kolencentrale.
In 2008 was het groothandelstarief van elektriciteit in Nederland hoog. Reden voor het toenmalig kabinet om aan te dringen op nieuwe kolencentrales, de gasprijs lag namelijk ook hoog en de kosten van zon- en windenergie waren nog niet concurrerend. Uiteindelijk zorgde dit voor plannen van nieuwe kolencentrales van (de voorgangers van) RWE, Uniper, Vattenfall en Engie. Eneco koos voor een nieuwe gascentrale, Vattenfall besloot eerst het gasdeel van de nieuwe Magnum centrale te bouwen en heeft later afgezien van het kolendeel. RWE, Uniper en Engie zetten hun plannen wel door.
Uit de documenten die FTM in handen heeft blijkt dat ze bij hun investeringsbeslissing uitgingen van een verwachte stroomprijs van 85,31 Euro/MWh in 2019, 107,53 Euro/MWh in 2030 en 144,83 Euro/MWh in 2050. De werkelijke stroomprijs in 2019 schommelt tussen de 25 en 45 Euro/MWh op de spotmarkt. Dat is 36-70% minder dan verwacht. De verwachte stijging van de stroomprijs is uitgebleven, zoals met name het ministerie van Economische Zaken en het grootverbruikersconsortium hoopten.
De elektriciteitsbedrijven verwachtte in 2006 dat de CO2 prijs van 12,91 Euro/ton CO2 naar 42,11 Euro/ton CO2 zou oplopen. Dat is een overschatting gebleken, momenteel schommelt de ETS-prijs rond de 25 Euro per ton. Dat levert een meevaller op van zo’n 17 Euro/ton CO2.
De energiebedrijven dachten echter dat Nederland een Duits plan uit dit tijd over zou nemen om de energie-intensieve industrieën 14 jaar van gratis CO2-rechten te voorzien. In een memo in handen van FTM wordt de verwachting uitgesproken dat de lobby van de energiesector voor overname van het Duitse plan en daarmee gratis rechten succesvol zal zijn. En dat elektriciteitsbedrijven in het pessimistische scenario 85% van hun CO2 rechten 10 jaar gratis zouden krijgen. Het Duitse systeem werd echter niet overgenomen, sterker sinds 2013 is Nederland gestopt met het gratis verstrekken van CO2 rechten aan elektriciteitsbedrijven.
FTM rekent voor dat steenkolenstroom per Euro prijsstijging in ETS 0,08 Eurocent duurder wordt. Gascentrales stoten minder CO2 uit, waardoor de kostprijs met slechts 0,04 Eurocent stijgt. Bij een ETS prijs van 25 Euro/ton betekent dat dat de kosten van kolenstroom 2 Eurocent stijgen en van gasstroom met 1 Eurocent. Biomassa, windenergie en zonne-energie hebben geen last van de stijging van de ETS-prijs.
Veel Europese kolencentrales hebben last van de stijgende CO2 prijs, lage gasprijzen en van het toenemend aandeel hernieuwbare energie, met name zon- en windenergie. Volgens een onderzoek van Carbon Tracker, waar we hier eerder over berichtte, draait bijna 80% van de Europese kolencentrales met verlies.
Dat de Nederlandse kolencentrales hier ook last hebben bleek dit jaar met verschillende kolenstroomvrije dagen. Dagen waarop er voldoende wind- en zonne-energie voorhanden was om aan de vraag naar stroom te voldoen. De eerste was op 6 juli 2019, het eerste moment zonder kolenstroom in 133 jaar duurde 2 dagen. In de periode 7 tot 21 augustus gingen de kolencentrales 2 weken uit. In september waren de kolencentrales uit van 11 tot 16 september en op 28 en 29 september.
In de Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproducten staat dat het vanaf 2030 verboden is om elektriciteit te produceren met kolen als brandstof. De wet werd op 4 juli 2019 met 125 stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. Op het eerste gezicht een overwinning voor de milieubeweging en de groene partijen in de Tweede Kamer. De wet is echter ook aanleiding voor Uniper om naar de rechter te stappen. Uniper stelt dat het wetsvoorstel een verkapte vorm van onteigening is en eist 850 miljoen Euro van de staat. Op basis van de verwachtingen uit 2006 en de werkelijke ontwikkelingen in 2019 is het de vraag of dat bedrag gerechtvaardigd is. Een veel lager bedrag ligt voor de hand. Zeker omdat verschillende concurrenten al fors hebben afgeboekt op de waarde van hun nieuwe kolencentrales. Ook heeft Engie z’n Nederlandse kolencentrale samen met 3 andere verkocht voor een bedrag van naar verluidt 250 miljoen Euro. Al heeft Engie het precieze bedrag niet bekend gemaakt, de schuldenpositie kon met 200 miljoen worden verbeterd door de verkoop.
De belangrijkste conclusie lijkt dat ook scenario’s van energiebedrijven er naast kunnen zitten. De tweede conclusie heeft te maken met de Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproducten. Hoe aantrekkelijk het ook lijkt om dergelijk verboden in te stellen, het is niet per se verstandig als gekozen wordt voor een marktsysteem, zoals ETS. Het maakt namelijk kwetsbaar voor juridische procedures. Wanneer Engie wint kan het zelfs reden zijn voor gascentrales of andere sectoren die gesaneerd moeten worden vanuit bedrijfseconomisch en milieu-oogpunt om in te zetten op een verbod voor hun sector. In dat laatste geval lopen ze namelijk weg met een vergoeding van de belastingbetaler voor een sanering die bedrijfseconomisch toch al plaats zal vinden. Al is het bij een bedrijfseconomisch proces lastiger om een harde einddatum te bepalen.
Dit bericht is geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso.
