Krispy's Blog

In de Volkskrant van zaterdag 30 juli schrijft Nelleke Noordervliet dat de huidige strijd tegen fundamentalisten gebaseerd is op verkeerde vooronderstellingen. Waarbij het verschil tussen geloof en rede niet juist wordt ingeschat. Hoewel ik met haar, twijfel of het zinvol is om te discussiëren met fundamentalisten. Denk ik dat het aangaan van de discussie met de aanhang en hun leiders wel degelijk succesvol kan zijn. Terroristen hebben geld, onderduikadressen en logistieke ondersteuning nodig. Drie zaken die vaak geleverd worden door mensen, die sympathiseren met de nagestreefde doelen. Deze groep mensen is nog bereikbaar. De jaren zeventig moeten toch voldoende studiemateriaal opgeleverd hebben om dit zagen aan het draagvlak mogelijk te maken. De huidige generatie terroristen lijkt eenzelfde ‘verelendung’ na te streven als linkse terreurgroepen uit die periode en de terroristen waren grotendeels ook goed opgeleidde jongeren uit de middenklasse. Een recenter voorbeeld van een succesvolle aanpak vormt de IRA, die vorige week aankondigde de wapens neer te leggen. Dat heeft minder te maken met een harde aanpak van de IRA, dan met het wegvallen van de steun voor hun strijdmethoden vanuit Amerika en in Noord-Ierland en Ierland zelf.

Het geloof in de scherpstelling tussen rede en geloof van Noordervliet deel ik echter niet. Binnen en tussen geloofsgemeenschappen is er al eeuwenlang sprake van discussies op basis van argumenten en en niet enkel op basis van een geopenbaard gelijk. Dat loopt van het bepalen van de juiste canon van het geloof en het wegmoffelen van de apocryfen (zoals het evangelie van Thomas) tot het op de deur spijkeren van 95 stellingen door Martin Luther uit protest tegen de aflaatpraktijken van de katholieke kerk. Als gevolg van dit protest en de daarop volgende discussie scheidde verschillende protestantse stromingen zich af van Rome. Sindsdien zijn er voortdurend discussies tussen de verschillende stromingen over de juiste leer. De meest recente uitkomst van deze discussies is het samengaan van een aantal protestantse kerkgemeenschappen in Nederland, die verenigt waren in de Samen Op Weg kerk, tot de Protestantse Kerk Nederland. Je kunt toch moeilijk beweren dat dit samengaan puur door het uitoefenen van geloofsovertuiging is gebeurd. Mijns insziens is het het gevolg van rede, van discussie en argumentatie waaruit bleek dat de overeenkomsten groter waren dan de verschillen. Het verschil zit ‘m eerder in mensen die rotsvast geloven in dat ene geloof en niet accepteren dat er andere mogelijkheden zijn, of zoals Cees Nooteboom in de NRC van 30 juli schrijft:

Er zijn (…) twee soorten lezers op deze wereld. De lezers van vele boeken, en de lezers van één boek. Een beschaving gebaseerdop een boek, dat is natuurlijk prachtig. Maar als dat boek andere boeken uitsluit, als er op grond van dat ene boek mensen die andere boeken lezen of schrijven worden verbrand, zoals vroeger bij ons, of gedood of met de dood bedreigd, zoals nu, dan is het met de vrijheid droevig gesteld. Terwijl het niet zo hoeft te zijn.

Het is vreemd om te zien dat dezelfde cultuur, die ons in staat heeft gesteld vanuit een diep dal op te klimmen en die de basis aanleverde voor de Renaissance en de Verlichting, nu zelf tot barbarij lijkt te vervallen. Veel kennis van het Griekse en Romeinse cultuurgoed, dat wij nu tot de bakermat van onze westerse beschaving beschouwen, heeft overleefd onder islamitisch bewind. Zonder bibliotheken van islamitische heersers was veel oude Griekse en Romeinse literatuur en kennis verloren gegaan. De rijkdom en de exotische uitstraling van de Oosterse cultuur heeft vele westerse kunstenaars geïnspireerd tot meesterwerken. Het blijft verbazingwekkend om te zien dat dit in een paar jaar volledig ondergesneeuwd lijkt te zijn. Evenals het feit dat joden, christenen en moslims eeuwenlang in vrede samen hebben gewoond rond de Middellandse Zee onder islamitisch bewind.